Activities and Opinions of Science Teacher Candidates on Ecological Citizenship

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 1000 - 1024, 25.07.2024

Gamze Koca Elif Omca Çobanoğlu

https://doi.org/10.34056/aujef.1290208

Öz

Teachers undertake important tasks regarding awareness of the environment and raising ecological citizens. In particular, science courses include ecological issues, and science teachers are more responsible for being practitioners of these courses. The purpose of this study is to determine pre-service science teachers' views on ecological citizenship, rights of nature, ecological constitution, participation, responsibility, sustainability, rights and justice, which are the features of ecological citizenship. In line with this purpose, the study uses phenomenological design, which is a qualitative research method. The study group of the research is composed of 21 science teacher candidates, except for senior year students, attending the education faculty of a state university in a large city in the Black Sea region in 2020-2021 academic year. Descriptive analysis method was used in the analysis of the interviews. According to the findings of the study, science teacher candidates thought individuals must first be aware of nature rights and their responsibilities to nature in order to qualify as ecological citizens. It was found that teachers thought all the creatures living in nature, just like humans, have the right to live. They also thought that the protection of nature should be secured by certain laws and rules. In this respect, environmental education programs applied from pre-school to university are recommended to be reexamined in terms of ecological citizenship.

Anahtar Kelimeler

Science teacher candidates, ecological citizenship, rights of nature, the ecological constitution, phenomenology

Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Ekolojik Vatandaşlık Hakkındaki Faaliyet ve Görüşleri

Öz

Çevreye karşı farkındalık kazandırılması ve ekolojik vatandaş yetiştirilmesi açılarından öğretmenlere önemli görevler düşmektedir. Özellikle fen bilgisi dersleri ekolojik konuları barındırdığından fen bilgisi öğretmenleri bu derslerin uygulayıcısı pozisyonunda oluşlarıyla daha fazla sorumluluk taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı fen bilgisi öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık kavramı, tabiatın hakları, ekolojik anayasa ve ekolojik vatandaşlık özelliklerden olan katılım, sorumluluk, sürdürülebilirlik, hak ve adalet hakkındaki görüşlerini belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada nitel araştırma yönteminden olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Karadeniz Bölgesinde bir büyükşehirdeki devlet üniversitesinin eğitim fakültesinde son sınıf hariç öğrenim gören 21 fen bilgisi öğretmen adayı oluşturmaktadır. Görüşmelerin analizinde betimsel analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre fen bilgisi öğretmeni adaylarının, bireylerin ekolojik vatandaş olarak nitelendirilebilmesi için öncelikle tabiat haklarının ve doğaya karşı sorumluluklarının bilincinde olmaları gerektiği görüşünde oldukları belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının doğada yaşayan tüm varlıkların tıpkı insanlarda olduğu gibi yaşam hakkının olduğunu düşündükleri bulunmuştur. Ayrıca öğretmen adayları doğanın korunmasının belli kanun ve kurallarla güvence altına alınması gerektiğini düşünmektedirler. Bu sonuçlardan hareketle okul öncesinden üniversiteye kadar uygulanan çevre eğitim programlarının, ekolojik vatandaşlık açısından tekrar ele alınması önerebilmektedir. Ayrıca gelecekteki araştırmalar kapsamlı bir ekolojik vatandaşlık ölçeği hazırlayabilir ve niceliksel bir çalışma gerçekleştirebilir.

Anahtar Kelimeler

Fen bilgisi öğretmen adayları, Ekolojik Vatandaşlık, Tabiatın Hakları, Ekolojik Anayasa, Olgu Bilim

Destekleyen Kurum

ondokuz mayıs üniversitesi

Kaynakça

• Alım, M. (2006). Avrupa Birliği üyelik sürecinde Türkiye’de çevre ve ilköğretimde çevre eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 599-616.
• Aydemir, M. (2007). Öğretmenlerin çevre konuları hakkında bilgilerinin incelenmesi (Unpublished master’s thesis). ODTÜ, Ankara.
• Aydın, F., & Kaya, H. (2011). Sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 229-257.
• Barbas, A. T., Paraskevopaulos, S., & Stamou, G. A. (2007). The effect of nature documentaries on students environmental sensitivity: A case study. Learning Media and Technology, 34(1), 61-69.
• Barry, J. (2005). Environmental citizenship. In A. Dobson ve D. Bell (Eds.), Resistance is fertile: From environmental to sustainability citizenship (pp. 21-49). London: The MIT Press.
• Barry, John (2006). "Resistance is Fertile: From Environmental to Sustainability Citizenship
• Beck, U. (2003). Toward a critical theory with a cosmopolitan intent. Constellations, 10(4), 453-468.
• Bozkurt, O., & Koray, Ö. (2002). İlköğretim öğrencilerinin çevre eğitiminde sera etkisi ile ilgili kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 67- 73.
• Cansaran, A., & Yıldırım, C. (2017). Çevre bilimi ile ilgili başlıca terimler ve kavramlar. In O. Bozkurt (Ed.), Çevre eğitimi (pp. 1-9). Pegem Akademi.
• Carrier, J. S. (2009). Environmental education in the schoolyard: Learning styles andgender. The Journal of Environmental Education, 40(3), 3-12.
• Çimen, O., & Timur, S. (2013). Öğretmen adaylarının çevreye yönelik olumsuz davranışlarının incelenmesi. Turkish Studies, 8, 335-346.
• Deniş, H., & Genç, H. (2007). Çevre bilimi dersi alan ve almayan sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumları ve çevre bilimi dersindeki başarılarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 20-26.
• Dobson, A. (2003). Citizenship and the environment. New York: Oxford Üniversity Press.
• Duvall, J., & Zint, M. (2007). A review of research on the effectiveness of environmental education in promoting ıntergenerational learning. Journal of Environmental Education, 38(4), 14-24.
• Erdal, H., Erdal G., & Yücel M. (2013). Üniversite öğrencilerinin çevre bilinç düzeyi araştırması: Gaziosmanpaşa Üniversitesi örneği. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 4, 57-65.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır?. Çevre ve İnsan Dergisi, 65(66), 1-13.
• Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 91-100.
• Erten, S. (2012). Türk ve Azeri öğretmen adaylarında çevre bilinci. Eğitim ve Bilim, 37(166), 88-100.
• Genç, H., & Karabal, M. (2016). Çevre eğitimi ve çevre bilinci. In H. Genç (Ed.), Çevre eğitimi (pp. 111-128). İstanbul: Lisans.
• Gündüz, F. (2004). Çevre ve turizmin sürdürülebilirliği. Şişli Belediyesi Planlama, (1), 58- 66.
• Hawthorne, M., & Alabaster, T. (1999). Citizen 2000: Development of a model of environmental citizenship. Global Environmental Change.
• Horton, D. (2005). Environmental citizenship. In A. Dobson & D. Bell (Eds.), A study of everyday life among green activists (pp.127-151). London: The MIT Press.
• Jagers, S.C., Martınsson, J., & Mattı, S. (2009). On how to make the theoretical concept of ecological citizenship empirically operational. Paper presented at The Climate Change. Politics and Political Theory Workshop, Uppsala University.
• Johnson, E., & Mappin, M. (2005). Environmental education and advocacy. UK: Cambridge University Press.
• Karademir, A. H., Uludağ, G., & Cingi, M.A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye ilişkin davranış düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 120-136.
• Karaismailoğlu, S. E. (2018). Öğretmenlerin çevre bilinci düzeyinin belirlenmesi: Ankara Etimesgut örneği. (Unpublished master’s thesis). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karakaya, F., & Yılmaz, M. (2017). Environmental ethics awareness of teachers. International Electronic Journal of Environmental Education, 7(2), 105-115.
• Karakaya, F., Avgın, S. S., & Yılmaz, M. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevreye yönelik etik tutumlarının incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 5(2), 225-232.
• Karatekin, K., & Uysal, C. (2018). Ecological citizenship scale development study. International Elektronic Journal of Environment Education, 8(2), 82-104.
• Karatekin, K., Kuş, Z., & Merey, Z. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarının çözümünde sosyal katılımları. İlköğretim Online, 13(2), 345-361.
• Karatekin, K., Salman, M. & Uysal, C. (2019). Öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4), 1747-1756.
• Kaypak, Ş. (2013). Çevre sorunlarının çözümünde küresel çevre politikalarının önemi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 17-34.
• Keleş, İ., Metin, H., & Sancak, Ö.H. (2005). Çevre kalkınma ve etik. Ankara: Alter.
• Keleş, Ö., Uzun, N. & Varnacı Uzun, F. (2010). Öğretmen adaylarının çevre bilinci, çevresel tutum, düşünce ve davranışlarının doğa eğitimi projesine bağlı değişimi ve kalıcılığının değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 384-401.
• Kılıç, S., & Tok, N. (2014). Geleneksel adalet anlayışlarından çevresel adalet anlayışına. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3), 213-228.
• Kılıçoğlu, P. (2005). Türkiye'nin çevre politikalarında sürdürülebilir gelişme. Ankara: Turhan.
• Kışoğlu, M., Yıldırım, T., Salman, M., & Sülün, A. (2016). İlkokul ve ortaokullarda çevre eğitimi verecek olan öğretmen adaylarında çevre sorunlarına yönelik davranışların araştırılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 299-318.
• Knapp, C. E. (2000). Just beyond the classroom: Community adventures for interdisciplinary learning. Charleston, WV: ERIC Clearinghouse on Rural Education and Small Schools.
• Koca, G. (2021). Fen bilgisi öğretmen adayları ve ekolojik vatandaşlık: Faaliyetler ve görüşler (Unpublished master’s thesis). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Kyburz-Graber, R. (1999). Eleştirel eğitim olarak çevre eğitimi: Öğretmenler ve öğrenciler zorluklarla nasıl başa çıkıyor. Cambridge Eğitim Dergisi, 29(3), 415-432.
• Latta, P. Alex & Garside, Nick (2005). Eco-Justice and Environmental Citizenship
• MacGregor, Sherilyn (2006). Beyond Mothering Earth: Ecological Citizenship and the Politics of Care
• McKeown-Ice, R. (2000). Environmental education in the united states: A survey of preservice teacher education programs. The Journal of Environmental Education, 32(1), 4-11.
• Mengi, A., & Algan, N. (2003). Küreselleşme ve yerelleşme çağında bölgesel sürdürülebilir gelişme. AB ve Türkiye örneği. Ankara: Siyasal.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. New York: Sage Publications, Inc.
• Morgil, I., Yılmaz, A., & Cingör, N (2002). Fen eğitiminde çevre ve çevre koruma projesi hazirlamasina yönelik çalışma. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. ODTÜ, Ankara.
• Özdemir Özden, D. (2011). İlköğretim okullarında çevresel vatandaşlık eğitimi (Unpublished doctoral dissertation). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özgün, B. B., & Özgün, V. (2019). Doğayla ilişkinin önemi: Sınıf ve okul öncesi öğretmen adayları örneği. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 7, 37-56.
• Öztürk, E. (2013). Uluslararası bir çevre eğitimi projesinin fen ve teknoloji öğretmen adaylarının çevre bilincine etkisi (Unpublished doctoral dissertation). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Palmer, J., & Neal, P. (1996). The handbook of environmental education. London: Routledge.
• Sanera, M. and Shaw, J.S. (1999). Korkular değil gerçek çocuklarınız ve sizin için çevre eğitimi rehberi (V. F. Savaş, Çev.). Ankara: Liberte.
• Serim, N. (2016). Çevre ve doğal kaynaklar ekonomisi. Bursa: Ekin.
• Seyfang, Gill (2006). "Ecological Citizenship and Sustainable Consumption: Examining Local Organic Food Networks
• Şeyihoğlu, A., Sever, R., & Özmen, F. (2018). Sosyal bilgiler ve coğrafya öğretmen adaylarının zihin haritalarında günümüz dünya sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, (37), 1-15.
• Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), , 83-92.
• Teksöz, G., Şahin, E., & Ertepinar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 307-320.
• Tuncer, G., Tekkaya, C., Sungur, S., Çakıroğlu, J., Ertapınar, H., & Kaplowitz, M. (2009). Assessing pre-service teachers’ environmental literacy in Turkey as a mean to develop teacher education programs. International Journal of Educational Development, 29, 426-436.
• Uysal, C. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi (Unpublished master’s thesis). Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Yavetz, B., Goldman, D., & Pe’er, S. (2009). Environmental literacy of pre-service teachers in Israel: A comparison between students at the onset and end of their studies. Environmental Education Research, 15(4), 393-415.
• Yaylacı, G.F. (2012). Yeni toplumsal hareketler. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Yıkılmaz, N. (2004). Yeni dünya düzeni ve çevre. İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, A., Morgil, F.İ., Aktuğ, P., & Göbekli, İ. (2002). Ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin çevre, çevre kavramları ve sorunları konusundaki bilgileri ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 156-162.
• Yılmaz, M., Çimen, O., Karakaya, F. ve Adıgüzel, M. (2019). Helping students comprehend the needs ofliving things in their natural habitats through creative drama technique: A musical chair game. International Electronic Journal of Environmental Education, 9(2), 62-72.