Makalede, Göktürk İmparatorluğu’nda Kutluk Kağan, Kapgan Kağan, Bilge Kağan’ın siyasi danışmanı, siyaset adamı, Göktürk ordusunun bilge komutanı, bozkır savaş sanatının strateji ve taktik ustası, halk figürü, tecrübeli bilge Boyla Bağa Tarhan Bilge Tonyukuk hakkında tarihi kaynaklara dayanılarak bilgi verilmektedir. Türk aleminin bizce bilinen ilk düşünürü, bilgesi Tonyukuk’un örnek teşkil edecek işleri, mirası gelecek nesillere büyük ders olacaktır. Bununla birlikte yazar eski Türk, Çin dilinde kayda geçirilmiş Tonyukuk adlandırmasının leksemi ile ilgili söz kuruluşu üzerine yapılmış yeni incelemelere dayanarak paradigmalık yorumlar yapıp, muhtevanın ortaklığı ile benzerliğinin etkisi üzerinden dil birliklerini açıklayıp, temel anlamı ortaya koymuştur.
The article is based on historical sources and aims to present Tonuquq. He was a political advisor of Qok Turkic khagans such as Kutlug, Kapagan, Bilge, a politician, the one of competent commander of Qok Turkic army, the master of steppe war tactic and strategy art. The first thinker of the Turkic world, the genius of the intellectual world, the exemplary actions and behests of our ancestor Tui-Ukuk became a great school for the next generation. Along with that we provided paradigmatic analysis of the word “Tonuquq” by comparing its writing and lexeme in old Turkic and old chinese languages. We studied the similarities and communities of the content of linguistic units and as a result the main meaning was given.
Qok Turkic Strategist Skillful Commander Diplomat Ideologist Genius Thinker.
Статья основана на исторических источниках и направлена на представление Туй-укука, который был политическим советником таких Кок тюркских каганов как Кутлуг, Капаган, Бильге, политическим деятелем и умным командующим Кок Тюркской армии, мастером стратегии и тактики полевых единоборств, общественным деятелем, мудрым священнослужителем. Первый мыслитель тюркского мира, гений интеллектуального мира Туй-укук и его образцовые поступки и заветы стали великой школой для следующего поколения. Наряду с этим автор провел парадигматический анализ слова “ Туй-Укук” путем сравнения его написания и лексемы в древнетюркском и древнекитайском языках, а также изучил сходства и общности содержания языковых единиц и в результате получил основное значение.
Кок тюрки Стратег Умелый полководец Дипломат Идеолог-гений Мыслитель
Көк түрік қағанатының Құтлұғ, Қапаған, Білге қағандардың саяси кеңесшісі, саясаткер әрі Көк түрік армиясының зерделі қолбасшысы, далалық соғыс өнерінің стратегиясы мен тактикасының шебері, қоғам қайраткері, данагөй ақылмен абыз Бойла Баға тархан білігті Тұй-ұқұқ туралы мақалада оның даналығын тарихи деректер арқылы ашып көрсете білген. Бізге белгілі болып отырған түрік әлемінің алғашқы ойшылы, ақыл-ойдың алып кені Тұй-ұқұқ бабамыздың үлгі тұтар іс-қимылы, өсиеті кейінгі ұрпаққа үлкен мектеп болып отыр. Сонымен қатар автор байырғы түрік, көне қытай тілінде хатталған Тұй-ұқұқ атауының лексемасына қатысты сөз құрамына жаңадан жасалған сараптауларға сүйене отырып, парадигмалық талдау жасап, мазмұнының ортақтығы мен ұқсастығының әсерін саралап салыстыру арқылы лингвистикалық бірліктерін (единица) ашып көрсетіп, негізгі мәнін түсіндіріп берген.
Көк түрік Стратег Шебер Қолбасшы Дипломат Идеолог-кемеңгер Абыз
Birincil Dil | Kazakça |
---|---|
Konular | Dilbilim |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 26 Ağustos 2020 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Sayı: 102 |