ҚАЗАҚ ЖӘНЕ ТҮРІК ЭПИКАЛЫҚ ШЫҒАРМАЛАРЫН ОРЫНДАУ БАРЫСЫНДАҒЫ ТЫҢДАУШЫНЫҢ РЕАКЦИЯСЫ

Yıl 2013, Sayı: 64, 97 - 103, 24.06.2013

F.a. Turan P. Adiyeva

Öz

Тыңдаушы мен орындаушы ғалымдар тарапынан соңғы кездері көп қозғалып жүрген маңызды тақырыптардың бірі. Жырды орындау барысындағы тек жырға мән беріп қана қоймай, оның тыңдалуы мен халыққа жетуі туралы зерттеулер жүргізу қазақ ғалымдарымен бірге түрік зерттеушілерінің де назарында болып отыр. Сондықтан бұл мақалада екі халықтың ғылыми пікірлерін ұштастыра отырып, тыңдаушы мен орындаушының жырдағы реакциясын ашу негізге алынды.

Anahtar Kelimeler

тыңдаушы категориясы, айтушы, эпикалық шығарма, орындаушы мен тыңдаушы байланысы

THE REACTION OF THE LISTENER IN THE EXPLANATION PROCESS OF THE KAZAKH AND TURKISH EPIC DESTANS

Öz

The role of storyteller and listener’s response is considered important in explanation of the epic to public. With explanation of folk music or destans, along with the original text just as important to keep in mind the role of the listener and narrator. The purpose of this article is to explain and show the reaction of the listener with concrete evidences. Would nonetheless make comparisons about features, similarities and the listening audience reaction during explanation of Kazakh and Turkish epic destans. Many thanks to the organization TUBİTAK/Turkey, for supporting the preparation of this research.

Anahtar Kelimeler

category of listener, narrator, epic work, performer-listener relationship

Kaynakça

• 1. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. – Алматы: Ана тілі, 1996. – 240 б.
• 2. Кенжеғараев Н.Ж. Қазақ әдебиетіндегі автор мен тыңдаушы (ХҮ-ХҮІІІғғ): филол. ғыл. канд. ... дисс. – Түркістан, 2007. – 139 б.
• 3. Әуезов Мұхтар. Шығармалар. Он екі томдық. Мақалалар, зерттеулер . – Алматы: Жазушы, 1969. – Т. 11. – 480 б.
• 4. Гүмүш Х. Roman Dünyası ve İncelenmesi (R. Bourneuf ve R Quellet\'den çeviri.). Kültür Bakanlığı Ankara, 1989. - 70-75б.
• 5. Жирмунский В.М., Зариф Н.Т. Узбекский народный героический эпос. -Москва: 1947.-29-31б.
• 6. Браун М. Серб-Хорват қаһармандық дастаны. - Геттинген:1961.- 84-85б.
• 7. Кунанбаева А.Б. Казахский эпос сегодня: Сказитель и сказание. Советская этнография: 1987. 4, 101-110 с.
• 8. Нұрланова К.Ш. Эстетика художественной культуры казахского народа. – Алматы: Наука, 1987. – С.174.
• 9. Вамбери Х. Юсуп және Ахмет: Хиуа аузынан жазылған өзбек халық дастаны.- Будапешт. 1911.
• 10. Мырзаев Т. Халық бақсыларының эпикалық репертуары. - Ташкент. 1979.
• 11. Радлов В. Kuzey Nürk boylarının Halk Edebiyatı örnegi. C.5, Önsöz: Kırgız lehçesi. Trans. G.B. Sherman, A. B.Davis. Oral Tradition, 5. 1990. 73-90.
• 12. Башгоз И. Hikaye Anlatan Aşık ve Dinleyicisi: Bir Hikaye İcrasında Dinleyicinin etkisine Karar vermek için Bir deneme. 1975.- 143-203.
• 13. Бердібай Р. Сарқылмас қазына. – Алматы: Мектеп, 1983. 247 б.