Kültür Kavramı Temelinde Türk Evi ve Japon Evi’nin Mekânsal Gelişimi ve Ahşap Malzeme Özellikleri

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 78 - 93, 31.01.2023

Fatma Merve Uğur Seçil Şatır

Öz

Kültür kavramı, özünde farklı parametreleri barındıran, toplumların yaşayış biçimlerini
şekillendiren, gelişim süreçlerini katmanlı olarak yansıtan çok yönlü bir kavram olarak literatürde yerini
almaktadır. Her toplumunun kendine has olan kültür kavramının gelişimi, değişimi, kendi içerisindeki
devinimi ve dönüşümü bireysel ve toplumsal bağlamda değerlendirildiğinde yaşanılan coğrafya, iklim,
yaşam koşulları, insan faktörü, sosyolojik, ekonomik durum, düşünce biçimleri vb. parametreler ile
farklılık göstermektedir. Kültür insanlığın zihinsel ve olgusal olarak etkileşim içerisinde olduğu somut
dünyayı şekillendirmektedir. Buna bağlı olarak insanların varoluşlarından 21. yüzyıla değin geçen
zaman dilimine kadar yaşamlarını idame ettirebilmeleri için ana merkezde yer alan barınma
mekânlarının oluşumunda belirleyici bir faktör olarak kendini göstermektedir. Bu bağlamda literatür
taramaları yapıldığında, çalışmanın odak noktası olarak ahşabı geleneksel barınma mekânlarında
yaygın olarak kullanan, Türk toplumu ve Japon toplumu ele alınmaktadır. Farklı coğrafyalar üzerinde
kurulmasından dolayı birbirinden bağımsız gelişimlere sahip, Türk ve Japon uygarlığı iki farklı kültüre
sahip insanlar olarak varlığını sürdüren topluluklardır; fakat kültürel açıdan, mekân kurgusu ve malzeme
kullanımı bağlamında karşılaştırmaları yapıldığında, insanı odak noktasında tutan barınma mekân
tasarımları ile birbirine benzer noktalara sahip oldukları gözlemlenebilmektedir. Çalışmanın başlıca
amacı Türk ve Japon kültürünü incelemektir. Kültürün mekân kurgusuna yansıyan yönlerini keşfetmek,
malzeme kullanımında iki farklı toplumu ortak paydada buluşturabilen benzer özellikleri ortaya çıkarmak,
teknolojinin gelişimine, dünyanın değişimine paralel olarak tarihsel süreç içerisinde kaybolmaya yüz
tutan ahşap malzemenin kullanımını geleneksel Türk Evi ve Japon Evi bağlamında ele almaktır.
Çalışmada yöntem olarak kültür, mekân ve malzeme kavramları Türk Evi ve Japon Evi kapsamında
literatür çerçevesindeki örnekler bağlamında taranmakta, analiz edilmekte, değerlendirilmekte ve
yorumlanmaktadır. Analiz yöntemi bağlamında ele alınacak karşılaştırma, özgün matris yöntemi ile
gerçekleştirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Japon kültürü, Türk kültürü, Japon Evi, Türk Evi, ahşap

On The Basis of the Culture Concept Spatial Development and Wood Material Properties of Turkish House and Japanese House

Öz

The concept of culture takes its place in the literature as a multifaceted concept that contains
different parameters in its essence, shapes the way of life of societies and reflects the development
processes in layers. The development, change, movement, and transformation of the concept of culture,
which is unique to each society, differs according to parameters such as geography, climate, living
conditions, human factor, sociological, economic situation, ways of thinking when evaluated in an
individual and social context. Culture shapes the concrete world in which humanity interacts mentally
and factually. Accordingly, it has been a determining factor in the formation of housing, which have a
central importance for people to maintain their lives from their existence to the 21st century. In this
context, when the literature is reviewed, the focus of the study is the Turkish society and the Japanese
society, which widely uses wood in traditional shelters. Turkish and Japanese civilizations are
communities that have developed independently from each other due to being established on different
geographies and continue their existence as people with two different cultures. However, when they are
compared in terms of culture, spatial organization, and material usage, it can be observed that they have
similar points in housing design that puts people at the center. The main purpose of the study is to
examine Turkish and Japanese culture. It is to explore the aspects of culture reflected in the spatial
setup, to reveal similar features that can bring two different communities together in the use of materials,
to discuss the use of wooden materials, which are about to disappear in the historical process in parallel
with the development of technology and the change of the world, in the context of traditional Turkish
House and Japanese House. The method in the study is to scan, analyse, evaluate, and interpret the
concepts of culture, space, and material in the context of the Turkish House and Japanese House in the
context of the examples in the literature. As an analysis method, the comparison will be made with the
original matrix method.

Anahtar Kelimeler

Japanese culture, Turkish culture, Japanese House, Turkish House, wood

Kaynakça

• BEKTAŞ, C., 2021. Türk evi. 9. Baskı. İstanbul: Yem Yayın.
• ELDEM, S. H., 1954. Türk evi plan tipleri. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi.
• ENGEL, H., 1991. Japanese house, a tradition for contemporary architecture. 14. Baskı. Tokyo: Charles E. Tuttle Compony.
• HASOL, D., 2017. Mimarlık cep sözlüğü. İstanbul: Yem Yayın.
• KAPICIOĞLU, S., 2019. Japon kültür felsefesi. İstanbul: Cinius Yayınları.
• KUBAN, D., 1982. Türk ve İslam sanatı üzerine denemeler. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• KUBAN, D., 1995. Türk ‘Hayat’lı evi. İstanbul: MTR.
• KUBAN, D., 2020. Türk ahşap konut mimarisi 17-19. yüzyıllar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• EISENSTADT, S. M., 1995. The Japanese attitude to nature a framework of basic ontological conceptions. İçinde: O. Brun ve A. Kalland, ed. Asian perceptions of nature a critical approach. Kopenhag: Nordic Institute of Asian Studies. s. 189-214.
• KAYPAK, Ş. ve DAĞDELEN, A., 2013. Kültür ve kimlikte kente özgü ‘çok’lu açılımlar. İçinde: YÜKSEL, F., XI. Kayfor Afro-Avrasya coğrafyasında kamu yönetimi uygulamaları ve sorunları, 31 Ekim-2 Kasım 2013, Samsun. Ankara:TODAİE Yayını. s. 510-520.
• BAŞKAN, S., 2008. Geleneksel Doğu Karadeniz evleri. Erdem İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. (52), s. 41-90.
• DEMİRARSLAN, D., 2017. Analysis of interior space of a room in a traditional Turkish House with respect to construction material and application techniques: Safranbolu region. House IOSR Journal Of Humanities And Social Science. 22 (11), s. 1-11.
• COHEN, D., MCKAY, S., BROCK, L., COLE, R., PRION, H. ve BARRETT, D. 1996. Wood construction in Japan: Past and present. Forest Products Journal. Madison. s. 18-24.
• GÖĞEBAKAN, Y., 2015. Karakteristik bir değer olan geleneksel Türk Evi’nin oluşumunu belirleyen unsurlar ve bu evlerin genel özellikleri. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi. 1 (1), s. 41-55.
• KARAMAN, Ö. Y. ve ZEREN, M. T., 2010. Geleneksel Türk konutunda kullanılan ve kargir sistemi destekleyen Ahşap Yapısal elemanların önemi ve bozulma nedenleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi. 12 (2), s. 75-87.
• KOPYTIN, A. ve YU ZH OU, T., 2021. From Ikebana to Botonical Arranging: Artistic, Therapeutic, and, Spiritual Alignment With Nature. Ecopoiesis: Eco-Human Theory and Practice. 2 (1). 33-39.
• ÖZCAN, U. ve GÜNGÖR, S. 2019. Geleneksel Türk Evi ile Geleneksel Japon Evi’nin Yapısal Açıdan Karşılaştırılması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi. (16), 646-661.
• ÜSTÜN, B., 2018. Türk evi mekân kurgusundaki programatik yapıların tasarımsal bütünlüğü. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. (6), s. 187-207.
• YENİKÖY, B., ÇELİK, M. ve ŞAHİN, C., 2017. Zıt iki sanatın disiplinler arası yaklaşımı: grafiti ve ahşap boyama. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 4 (12), s. 770- 780.
• ALIF ART, 2009. Eski Münevver Ayaşlı Koleksiyonu [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.alifart.com/edirnekari-ceyiz-sandigi_102160/ [Erşim Tarihi 24 Mart 2022].
• ANONİM 1, 2018. Osmanlı Türk evi özellikleri [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.dunyabulteni.net/kultur-sanat/osmanli-turk-evi-ozellikleri-h432420.html [Erişim Tarihi 16 Ocak 2022].
• ANONİM 2, 2018. Osmanlı Türk evi özellikleri [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.dunyabulteni.net/kultur-sanat/osmanli-turk-evi-ozellikleri-h432420.html [Erişim Tarihi 16 Ocak 2022].
• ANONİM 3, 2021. Edirnekâri [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Edirnek%C3%A2ri [Erişim Tarihi 24 Mart 2022].
• ANONİM 4, tb2. Militarysakecups [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://militarysakecups.com/products/beautiful-antique-japanese-military-imperialguards-urushi-lacquer-sake-cup-set [Erişim Tarihi 27 Ocak 2023].
• ARSLANBEZER, H., 2020. Cengiz Bektaş: Resilience of Anatolian vernacular architecture [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.dailysabah.com/arts/portrait/cengiz-bektas-resilience-of-anatolianvernacular-architecture [Erşim Tarihi 16 Ocak 2022].
• BENJAMIN, C., 2021. Yörük evi [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://recipes.redditchjobcentre.co.uk/ [Erişim Tarihi 27 Ocak 2023].
• CAPUA, R., 2018. Lacquerware [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.academia.edu/37223605/Lacquerware_pdf [Erişim Tarihi 24 Mart 2022].
• EKİNCİ, E. B., 2014. Eski evlerimizin manevi sigortası [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.ekrembugraekinci.com/article/?ID=526 [Erişim Tarihi 16 Ocak 2022].
• HOMIFY, 2011. Geleneksel ahşap konstrüksiyonlu Japon evi [çevrimiçi]. Erişim adresi: http://www.seyseysha.com/en/works/2/index.html [Erişim Tarihi 24 Mart 2022].
• KROKİ, N., 2015. Müstakil bir oda ve toprak zeminle yaşamak [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.homify.jp/photo/1568939 [Erişim Tarihi 16 Ocak 2022].
• NAVAMIN, tb3. Minimal design with tatami mat floor and japanese, empty room interior [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.freepik.com/premium-photo/minimal-designwith-tatami-mat-floor-japanese-empty-roominterior_3339532.htm?epik=dj0yJnU9T0xtcG9IY1dKV1Ayd05sVHROMTBlWWNjX1B kY3NFalUmcD0wJm49Uk5kaVQxZEphanYxa2kyS1FNcUFIQSZ0PUFBQUFBR0lfUllr [Erişim Tarihi 24 Mart 2022].
• PERKER, S. E., 2016. Safranbolu’dan Amasra’ya… [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://sezereser.blogspot.com/2016/11/safranboludan-amasraya.html [Erişim Tarihi 16 Ocak 2022].
• RODOYOURHOUSE, tb1. 2023. Japanese floor mat [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://redoyourhouse.com/best-tatami-mats/ [Erişim Tarihi 24 Mart 2022].
• SPACEY, J., 2016. Fusuma vs. Shoji [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://simplicable.com/new/fusuma-vs-shoji [Erişim Tarihi 16 Ocak 2022].
• YUKIZO STUDIO, 2014. Kyoto Şehri T Evi Heisei Kyomachiya [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.homify.jp/photo/621372/tn [Erişim Tarihi 16 Ocak 2022].