Fotografik Mekân: Uyarlanabilir Yeniden Kullanıma Analojik Yaklaşımlar

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 3 - 21, 31.01.2023

Serhat Yücel

Öz

Bu çalışmada mekânsal dönüşüm uygulamalarına, hem mekân tasarımı kapsamındaki biçim ve
işlev tartışmaları ışığında hem de daha geniş bir perspektiften, mekânsal deneyimin bellekteki önemi
üzerinden yaklaşılmıştır. Bu bağlamda mekân, biçimsel anlamda var edilmenin ve işlevselliğin yanında
belleğin oluşumuna da olanak sağlayan yönüyle ele alınmıştır. İnsan, maddesel özelliğiyle bellek de
oluşum prensibi nedeniyle katmanlaşacağı mekâna gereksinim duymaktadır. İçinde bulunarak mekânı
deneyimleyen insan, mekânsal işlevin gerçekleşmesine olanak sağlayan biçimsel ögeleri de belleğine
aktararak mekânla bütünleşmektedir. Çalışmanın amacını da oluşturan mekânsal dönüşümlerin bellekle
olan ilişkisini aktarma, fotografik bir analojiyle mekânın kadraj olarak kabul edilmesi üzerinden
gerçekleştirilmektedir. Çeşitli zamanlarda çeşitli gerekçelerle ele alınıp dönüşüm gerçekleştirilen
mekânlar, sınırlandırılmış ve odaklanılmış bir mekân tasarımı alanı olarak çalışmanın kapsamını
belirlemekte tercih edilmiştir. Çalışmanın yöntemini ise mekân tasarımı ve fotoğrafın literatür
çalışmalarında ilkin kendi öz dinamiklerinde incelenmesi, her iki disipline ilişkin kavramlar ve yeniyi
üretmek için izlenen yöntemlerin araştırılması oluşturmaktadır. Sonrasında edinilen veriler analojik
bağlantılarla değerlendirilerek mekân ve fotoğrafa yönelik yeni kavramsal söylemler geliştirmiştir.
Mekânı, tasarım disiplini yerine farklı bir perspektiften ele alıp belleğin katmanlaşmasına olanak tanıyan
bir kadraj, dolayısıyla mekânsal üretimi de fotografik bir pozlama olarak kabul etmek çalışmanın özgün
yaklaşımını oluşturmaktadır. Mekânsal üretim fotografik bir pozlama olarak kabul edildiğinde ise
dönüştürme eylemi ile yapılan her yeni üretim, mekânsal bir çoklu pozlama denemesi olarak karşılık
bulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mekânsal dönüşüm, uyarlanabilir yeniden kullanım, mimarlıkta analoji, mekânsal bellek, fotografik mekân

Photographic Space: Analogical Approaches to Adaptive Reuse

Öz

In this study, spatial transformation practices are approached both in the light of form and
function discussions within the scope of spatial design and from a broader perspective, through the
importance of spatial experience in memory. In this context, space is addressed with its aspect that
enables the formation of memory as well as formal existence and functionality. With its material
characteristic, human beings need a space in which they can be layered due to the principle of memory
and its formation. The human, who experiences the space by being in it, integrates with the space by
transferring the formal elements that enable the realization of the spatial function to his memory.
Transferring the relationship between memory and spatial transformations, which also constitutes the
purpose of the study, is realized through a photographic analogy by accepting the space as a frame.
Spaces that have been handled and transformed for various reasons at various times have been
preferred to determine the scope of the study as a limited and focused spatial design area. The
methodology of the study consists of first examining space design and photography in their own
dynamics in literature studies, investigating the concepts related to both disciplines and the methods
followed to produce the new. Afterwards, new conceptual discourses on space and photography were
developed by evaluating the data obtained through analogical connections. The original approach of the study is to consider the space from a different perspective instead of the design discipline and to accept it as a frame that allows the layering of memory, and therefore spatial production as a photographic exposure. When spatial production is accepted as a photographic exposure, each new production made with the act of transformation corresponds to a spatial multiple exposure attempt.

Anahtar Kelimeler

Spatial transformation, adaptive reuse, analogy in architecture, spatial memory, photographic space

Kaynakça

• ASSMANN, J., 2011. Cultural memory and early civilization : writing, remembrance, and political imagination. New York: Cambridge University Press.
• BROOKER, G. ve STONE, S., 2004. Re-reading: interior architecture and the design principles of remodelling existing buildings. London: RIBA Enterprises.
• BROOKER, G. ve STONE, S., 2018. Rereadings 2: interior architecture and the design principles of remodelling existing buildings. London: RIBA Publishing.
• CANTACUZINO, S., 1975. New uses for old buildings. New York: Whitney Library of Design. DAVIS, H., 2010. Creative composition: digital photography tips and tecniques. Indianapolis: Wiley Publishing.
• DOUGLAS, J., 2006. Building adaptation. 2. Baskı. London: Routledge.
• GIEBELER, G., RAINER, F., KRAUSE, H., MUSSO, F., KARL-HEINZ, P. ve RUDOLPHI, A., 2009. Refurbishment manual. Basel: Birkhäuser.
• GORDON, W. J. J., 1961. Synectics: the development of creative capacity. New York: Harper.
• KILIÇ, L., 2021. Işıkla resmetme terimleri. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• LESEAU, P., 1980. Graphic thinking for architects and designers. New York: Van Nostrand Reinhold Company.
• MONNIER, G., 2006. Mimarlık tarihi. Ankara: Dost Kitabevi.
• PLEVOETS, B. ve VAN CLEEMPOEL, K., 2019. Adaptive reuse of the built heritage: concepts and cases of an emerging discipline. London: Routledge.
• PRÄKEL, D., 2010. The visual dictionary of photography. Lausanne: AVA Academia. SCOTT, F., 2008. On altering architecture. London: Routledge.
• SOYGENİŞ, S., 2010. Mimarlık düşünmek düşlemek. 4. Baskı. İstanbul: YEM Yayın.
• STONE, S., 2019. Undoing buildings: adaptive reuse and cultural memory. New York: Routledge.
• WONG, L., 2017. Adaptive reuse: extending the lives of buildings. Basel: Birkhauser.
• ÇİL, E. ve GÜNER, D., 2011. ''Biçim işlevi izler'' mitosunun inşası ve çözülüşü. İçinde: H. ANAY ve Ü. ÖZTEN, ed. Biçim ve işlev: günümüzde biçim ve işlev tartışmalarının neresindeyiz?. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları. s. 65-94.
• İNAN, A. D., 2011. Mimarlıkta ''işlev'' kavramının tarihsel yanılgılarına bir bakış. İçinde: H. ANAY ve Ü. ÖZTEN, ed. Biçim ve işlev: günümüzde biçim ve işlev tartışmalarının neresindeyiz?. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları. s. 95-104.
• PALLASMAA, J., 2007. Space, place, memory and imagination: the temporal dimension of existential space. İçinde: M. TREIB, ed. Spatial recall: memory in architecture and landscape. New York: Routledge. s. 16-41.
• MERLAU-PONTY, M., 2014. Algılanan dünya. Çev: Ö. AYGÜN, İstanbul: Metis Yayınları.
• MERLEAU-PONTY, M., 2017. Algının fenomenolojisi. Çev: E. SARIKARTAL ve E. HACIMURATOĞLU, İstanbul: İthaki Yayınları.
• PALLASMAA, J., 2016. Tenin gözleri: mimarlık ve duyular. Çev: A. U. KILIÇ, 3. Baskı. İstanbul: YEM Yayın.
• ARSLAN, S., 2021. Ayşe Erkmen'in işlerinde bellek ve mekân. İdil Sanat ve Dil Dergisi. 10 (88), s. 1865-1874.
• LANZ, F. ve PENDLEBURY, J., 2022. Adaptive reuse: a critical review. The Journal of Architecture. 27 (2-3), s. 441-462.
• MACHADO, R., 1976. Old buildings as palimpsest: towards a theory of remodelling. Progressive Architecture. 76 (11), s. 46-49.
• MICHL, J., 1995. Form follows what? The modernist notion of function as a carte blanche. Magazine of the Faculty of Architecture & Town Planning. Winter (10), s. 20-31.
• PALLASMAA, J., 2016. Inhabiting time. Architectural Design. 86 (1), s. 50-59.
• SULLIVAN, L., 1896. The tall office buildings artistically considered. Lippincott's Magazine. (57), s. 403-409.
• ANONİM, 2022. Mimarlıkta analojiler [çevrimiçi]. Erişim adresi: http://www.analogy.itgo.com/index.htm [Erişim Tarihi 7 Aralık 2022].
• DİL DERNEĞİ, 2022. Türkçe sözcük ara-bul [çevrimiçi]. Erişim adresi: http://www.dildernegi.org.tr/TR,274/turkce-sozluk-ara-bul.html [Erişim Tarihi 7 Aralık 2022].
• HARPER, D., 2022a. Online etimology dictionary [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.etymonline.com/search?q=analogy [Erişim Tarihi 7 Aralık 2022].
• HARPER, D., 2022b. Online etimology dictionary [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.etymonline.com/search?q=photograph [Erişim Tarihi 7 Aralık 2022].
• OXFORD UNIVERSITY PRESS, 2022. Definitions [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/alteration?q=alteration [Erişim Tarihi 7 Aralık 2022].
• TDK, 2022. Güncel Türkçe sözlük [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr [Erişim Tarihi 7 Aralık 2022].
• BİLİR, S., 2013. Mekânda kavram geliştirme sürecine analitik bir yaklaşım. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi.
• CANTELL, S. F., 2005. The adaptive reuse of historic industrial buildings: regulation barriers, best practices and case studies. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Virginia Polytechnic Institute and State University.
• KOÇKAN, P., 2012. Tasarım araştırmaları bağlamında tasarımcı düşünme ve tasarım süreci. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi.
• TURUTHAN, T., 1987. Tasarlama faaliyetleri ve tasarımcı nitelikleri üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• RELANDER, C., 2022. 365 days of de-july [fotoğraf]. Erişim adresi: https://www.christofferrelander.com/365-days-of-de-july [Erişim Tarihi 8 Ocak 2023].
• VILLE, P., 2009. Dovecote Studio proje arşivi [fotoğraf]. Erişim adresi: https://www.archdaily.com/89980/dovecote-studio-haworthtompkins/5000597351_b0358dbfcc_o?next_project=no [Erişim Tarihi 8 Ocak 2023].