A RESEARCE ON REPRESENTATION OF AZERBAİJAN AND AZERBAİJAN TURKS IN TURKISH HISTORY TEXTBOOKS

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 20, 2775 - 2785, 01.07.2020

Nuri Köstüklü

https://doi.org/10.33431/belgi.690143

Öz

TÜRK TARİH DERS KİTAPLARINDA AZERBAYCAN VE AZERBAYCAN TÜRKLERİ’NİN TEMSİLİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Okul tarih ders kitapları, ülkelerin birbirini tanıma ve diğer ülke ve halkları hakkında imajın oluşmasında etkili araçlardan biridir. Özellikle, kişiliğin gelişme süreci olarak kabul edilen ortaokul ve lise yaş gurubundaki bireylerde, uluslararası ilişkiler ve “öteki” kavramının oluşmasında ve dünyaya bakışında tarih ders kitaplarının yönlendirici unsurların başında geldiği kabul edilmektedir. Dolayısıyla, tarih ders kitapları, milli kimliğin oluşmasında etkili olduğu kadar, dünyayı anlamada da fevkalade önemli ve etkili materyaller arasında yer almaktadır.
Bu araştırmada, halen Türkiye’de okutulmakta olan Lise tarih ders kitaplarında Azerbaycan ve Azerbaycan Türkleri’nin nasıl temsil edildiği hususu, konuyla ilgili diğer kaynaklar da dikkate alınarak değişik açılardan analiz edilecek, Türkiye ve Azerbaycan Türkleri’nin geçmişte kurulmuş ve bugün de devam eden siyasî, ekenomik, kültürel ilişkilerin Türkiye toplumu tarafından geniş şekilde öğrenilmesi için, ders kitaplarında içerik ve materyal bakımından yapılması gereken değişiklik ve ilaveler konusunda öneriler geliştirilecektir.
Anahtar kavramlar:, Azerbaycan, Azerbaycan Türkleri, Türkiye, Türk tarih ders kitapları
Abstract
As it is known, the history textbooks are considered for the countries as one of the most effective means of learning and forming an image about each other. It is accepted that history textbooks are the leading factors in forming international relations, the concept of “others”, and view of the world especially for the individuals in the age of secondary or high school which is considered as the age of developing personality. Thus history textbooks are effective not only in the formation of national personality but also in understanding the world.
In this paper, the way Azerbaijan and Azerbaijan Turks are represented in the textbooks used nowadays is analysed from different aspects, and some suggestions developed about the changes and additions with regard to the content and materials in the textbooks to help the development of Turkey Azerbaijan fraternity.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Azerbaycan Türkleri, Azerbaijan, Azerbaijan Turks

Kaynakça

• I- Ders kitapları -Komisyon,(Editör: M. Ali Kapar), Ortaöğretim Tarih 9. Sınıf (Ankara, 2017) -Sami Tüysüz, Ortaöğretim Tarih 10 (Ankara, 2017) -Komisyon,(Editör: Akın Sever), Ortaöğretim Tarih 11 (Ankara 2017) -Mahmut Ürküt, Ortaöğretim Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük (Dördüncü baskı, Ankara 2017) -Komisyon, (Editör: Yunus Kurt), Ortaöğretim Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi (Ankara 2017)
• II- Arşiv vesikaları ve resmi yayınlar -Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (= BCA), 30.18.1.1, Kutu:2, dosya :24, Sıra no:3. -BCA, 30.18.1.1, Kutu:3, dosya :18, Sıra no:16. -BCA, 30.18.1.1, Kutu:4, dosya :44, Sıra no:10; Kutu:4, dosya :48, Sıra no:16.
• - Osmanlı Devleti İle Azerbaycan Türk Hanlıkları Arasındaki Münasebetlere Dair Arşiv Belgeleri I-II (1993) ; T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü yay., Ankara
• - Osmanlı Belgelerinde Karabağ (2009), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü yay., İstanbul
• -TBMM Zabıt Ceridesi, 2. Baskı, Ankara 1943, C.6. (14.12. 1336 tarihli oturum).
• III- Kitap ve makaleler -Aslan, Betül (2000), I. Dünya Savaşı Esnasında Azerbaycan Türkleri’nin Anadolu Türkleri’ne ‘Kardaş Kömeği’ (Yardımı) ve Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı yay., Ankara.
• -Bayur, Yusuf Hikmet (1991), Türk İnkılâbı Tarihi, C.3, Kısım:4, TTK yay., Ankara.
• -Dayı, S. Esin (2002), “Azerbaycan’ın Elviye-i Selase(Kars, Ardahan, Batum)’deki Milli Mücadele’ye Destekleri”, Atatürk Dergisi, Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü yay., Cilt:3, sayı:2, s. 5-19, Erzurum.
• - Heyet, Cevat (2004), “Azerbaycan’ın Türkleşmesi ve Azerbaycan Türkçesinin Teşekkülü”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Ankara Üniversitesi DTCF Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatı Bölümü, C.1, Sayı:1, s. 7- 19, Ankara,.
• -Karaköse, Nejdet (2012), Afrika Grupları Komutanı-Kafkas İslam Orduları Komutanı- Sütlüce Fabrikasının Sahibi NURİ PAŞA (Killigil), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• -Köstüklü, Nuri (2002), “İstiklal Savaşının Mali Kaynakları- Azerbaycan Türkleri’nin Yardımları”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, Atatürk Araştırma Merkezi yay., 2. Baskı, Ankara.
• -Köstüklü, Nuri (2009), Kazım Karabekir ve Eğitim, Çizgi Kitabevi yay., 5. Baskı, Konya.
• -Köstüklü, Nuri (2017), “Atatürk Dönemi Türkiye Azerbaycan İlişkilerinde ‘Mülteciler’, ‘Muhacirler’ ve ‘Esirler’ Konusunda Bazı Tespitler”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C.XXXII-1, Ege Üniversitesi Edebiyat Fak. Yay., s. 109-124, İzmir.
• -Resulzade, M. Emin (1990), Azerbaycan Cumhuriyeti Keyfiyet-i Teşekkülü ve Şimdiki Vaziyeti, İrfan yayınevi, İstanbul.
• - Sünbül, Tahir (1990), Azerbaycan Dosyası, Kök yay., Ankara.
• -Sümer, Faruk (1957), “Azerbaycan’ın Türkleşmesi Tarihine Umumi Bir Bakış”, Belleten, Cilt:21, sayı:83, s. 429- 447, Ankara.