Development of health-harmless plant dyes for the coloring of paper

Year 2016, Volume: 9 Issue: 1, 35 - 43, 15.04.2016

Dilge Yücel

Abstract

Artificial dyes, developed by chemical processing are commonly used in book printings, writing, painting and many other teaching materials. In recent studies, it was found that the chemicals used in the production of artificial dyes such as lead and iron as heavy metals and some other chemicals are harmful to human health. The aims of this project were to investigate the availability of using dyes derived from plants such as Turkish red-madder Rubia tinctorum , Elderberry Sambucus nigra , Hibiscus Hibiscus rosa-sinensis , Privet Ligustrum vulgare , Aspen Populus tremula , Handle oak Quercus robur and Mahonia Mahonia aquifolium , to dye the print texts, cardboards and packaging papers, and improving the plant dyes that are harmless to the environment and human health. Therefore, the plant dyes produced in this study were investigated for the color shift and durability of them in 27 different types of papers, which are commonly used in printing segment and our daily life. As a result of the laboratory experiments, some color shifts were determined in some types of papers, depending on the paper properties and the quality. On the other hand, the colors were stable in their natural state without any discoloration in certain types of paper, The results of this study showed that, the plant dyes, obtained from Turkish red-madder, Elderberry, Privet, Aspen, Handle oak and Mahonia can be used for coloring books, painting notebooks and other related education materials and also cardboards and cleaning and packaging papers

Keywords

plant dyes, paper dyeing, natural dyes

Kağıtların renklendirilmesi için sağlığa zararsız bitkisel boyaların geliştirilmesi

Abstract

Kitap baskıları, yazı ve resim dersleri ile diğer birçok eğitim ve öğretim materyalinde yaygın olarak kimyasal işlemler ile geliştirilmiş yapay boyalar kullanılmaktadır. Son yıllarda yapılan araştırmalarda bu boyaların üretiminde kullanılan demir, kurşun gibi ağır metaller ile diğer bazı kimyasal maddelerin insan sağlığına zararlı olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmanın amacı; Türk kırmızısı-Kökboya Rubia tinctorum , Mürver Sambucus nigra , Yazgülü-Çingülü Hibiscus rosa-sinensis , Kurtbağrı Ligustrum vulgare , Titrek kavak Populus tremula , Saplı Meşe Quercus robur ve Mahonya Mahonia aquifolium bitkilerinden elde edilen boyaların; baskı yazı, karton ve ambalaj kâğıtlarını boyamada kullanılabilirliğini araştırmak, çevreye ve insan sağlığına zararsız bitkisel boyalar geliştirmektir. Bu çalışma kapsamında üretilen bitkisel boyalar; günlük hayatımızda ve matbaacılık sektöründe yaygın olarak kullanılan, farklı özellikteki 27 kâğıt çeşidinin renklendirilmesinde kullanılarak renk kaymaları ve kalıcılığı incelenmiştir. Laboratuvar deneyleri sonunda kâğıt hamurunun özelliği ve kâğıt kalitesine bağlı olarak bazı kâğıt çeşitlerinde renk kaymalarının olduğu belirlenmiştir. Bazı kâğıt çeşitlerinde ise renk kayıplarının olmadığı doğal hali ile renklerin kalıcı olduğu görülmüştür. Yapılan çalışmalar sonunda Türk kırmızısı, Mürver, Yazgülü, Kurtbağrı, Titrek kavak, Saplı Meşe ve Mahonya bitkilerinden elde edilen bitki boyalarının kitap, resim defteri ve diğer eğitim malzemeleri ile karton, temizlik ve ambalaj kâğıtlarının boyanmasında kullanılabileceği belirlenmiştir

Keywords

bitkisel boya, kâğıt boyama, doğal boya

References

• Anonim 2007. Boya Hazırlama, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Yayını, Ankara.
• Aydın, İ.S. Boya Sanayii, 2011. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi. Ankara.
• Erkan, G., Şengül, K., Kaya, S. 2010. Denim kumaşların Rubia tinctorum (Kökboya) ile boyanması üzerine bir araştırma. Tekstil ve Mühendis, 17 (80), 1-10.
• Genç, M., 2014. Başbakanlık Osmanlı Arşiv Belgelerinde Kökboya Ve Cehri İle İlgili Bazı Kayıtlar, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 13.
• Usta, H., 2003. Kağıt Sektörü Profil Araştırması, İstanbul Ticaret Odası Yayını. İstanbul.
• Karadağ, R. 2007. Doğal Boyamacılık, T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını. Ankara.
• Karadağ, R. 2008. Doğal Boyama Reçeteleri, T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını., Ankara.
• Kayabaşı N., Etikan S. 1998. Mürver (Sambucus nigra) Bitkisinden Elde Edilen Renkler ve Bu Renklerin Yün Halı İplikleri Üzerindeki Işık ve Sürtünme Haslıkları, Tarım Bilimleri Dergisi, 4 (3), 65-69.
• Muşmal, H. 2008. XIX. Yüzyılın Ortalarında Çumra’nın Sosyo-Ekonomik Görüntüsü (10353 Numaralı Temettuat Defterine Göre), Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 24.
• URL 1. http://www.solverkimya.com
• URL 2. http://www.hatdergisi.com/hat_kagitlar.htm
• URL 3. http://tr.wikipedia.org/wiki/Boya
• URL 4. www.cmyklinik.comYücel, E. 2014Türkiye'de Yetişen Tıbbi Bitkiler Tanıma Klavuzu, Türmatsan., Eskişehir.
• Yücel, E.,2012. Ağaçlar ve Çalılar 1, Türmatsan. Eskişehir.