Bir Palimsest Tarih Örneği: Nikos Kazancakis’in Romanlarında Girit İsyanı (Kırk Yıllık Hatır’dan Kırk Satır ya da Kırk Katır’a)

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 3, 149 - 173, 27.06.2022

İrem Sevim

Öz

Girit asıllı bir yazar olan Nikos Kazancakis XX. yüzyılın en iyi yazarları arasında gösterilmiştir.1883 yılında ki doğumundan 1956 yılında ki ölümüne kadar yaşamına pek çok olay sığdırmıştır.Bu olaylar arasında hem dünya tarihini hem de Türk tarihini yakından ilgilendiren Girit isyanları da mevcuttur. Girit'te yaşanan olayların görgü tanığı olan yazar, eserlerinde bu olguyu sıklıkla kullanmıştır.Tarihi gerçekliğinin de olduğu bu eserlerde kimi zaman tek taraflı bir bakış açısı karşımıza çıkmaktadır.Bu çalışmada yazarın eserlerinde bu isyanla ilgili babasının hatıralarından ve kendi yaşamından naklederek verdiği malumatları aynen alıntılayarak, aynı hadisenin bir başka gözlemcisinin hatıraları ve konuyla ilgili araştırmalardan kıyaslamalar yoluna gidilmiştir.Aynı zamanda yazarın üzerinde durmadığı fakat tarihi belgeler ile tespit edilebilen çoğu olaya ve duruma temas edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma da Palimpsest tarih anlayışından yola çıkılarak Nikos Kazancakis'in dipnot ve kaynakçalarda belirtilen kitaplarına bağlı kalarak, anlatımındaki 'Girit İsyanları Nedir ?Nasıl meydana gelmiştir?','XIX. yüzyılda Girit'te yaşayan Müslüman ve Rum'ların çevrelerinde gelişen olaylara karşı tepkileri nasıldır ?','Girit İsyanlarının Nikos Kazancakis kitaplarında ki mahiyeti nedir? ','Kitaplarda anlatılan olayların gerçek mahiyeti nedir?' gibi sorulara hatıralar vasıtasıyla karşılaştırmalar yaparak yanıt aramaktadır.

Anahtar Kelimeler

Palimpsest, Nikos Kazancakis, Girit, İsyan

A Palimsest History Example: The Cretan Revolt in Nikos Kazantzakis' Novels (From Forty Years of Respect to Forty Lines or Forty Mules)

Öz

Nikos Kazancakis, a writer of Cretan origin, XX. Listed as one of the best writers of the century. From his birth in 1883 to his death in 1956, he has covered many events. Among these events, there are the Cretan rebellions, which are closely related to both world history and Turkish history. The author, who was an eyewitness to the events in Crete, frequently used this phenomenon in his works. In these works, which also have historical reality, sometimes they are similar from a one-sided point of view. In this study, comparisons were made with the memories of another observer of the same event and the researches on the subject, by quoting exactly the information that the author gave from his father's memories and his own life about this revolt in his works.At the same time, most events and situations that the author did not dwell on but could be determined by historical documents were given systematically. In this study, based on the Palimpsest understanding of history, by adhering to Nikos Kazantzakis' books mentioned in the footnotes and bibliography, 'What is the Cretan Revolts? How did it occur?', 'XIX. What are the reactions of the Muslims and Greeks living in Crete in the 19th century to the events around them?','What is the entourage of the Cretan Revolts in Nikos Kazancakis' books? ','What is the real entourage of the events described in the books?' seeks answers to questions such as by making comparisons through historical documents.

Anahtar Kelimeler

Palimpsest, Nikos Kazantzakis, Crete, Revolt

Kaynakça

• Baudelaire, Charles (2008), Yapma Cennetler, çev. Yakup Şahan, İstanbul: Telos Yayınları.
• Çelik, Rüştü (2012), Kandiye Olayları & Girit'in Osmanlı Devletinden Kopuşu, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Dillon, Sarah (2017), Palimpsest: Edebiyat, Eleştiri, Kuram, çev. Ferit Burak Aydar, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Elçin, Şükrü, “Tuz-Ekmek Hakkı Deyimi Üzerine”, Reşit Rahmeti Arat İçin, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 164-171.
• Gülsoy, Ersin (2004), Girit'in Fethi ve Osmanlı İdaresinin Kurulması (1645-1670), İstanbul: Tatav-Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları.
• Gümüş, Burak (2010), “Kollektif Bellek Hatıralar Savaşı” ve “Karşı Hafıza” Üzerine”, Muhafazakar Düşünce Dergisi, 24, Ankara, 117-132.
• Kara, Melike (2008), Girit Kandiye'de Müslüman Cemaati 1913-1923, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Kayıran, Mehmet ve Mustafa Yahya Metintaş (2018), Türk Yunan İlişkileri, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi 1/3.
• Kazancakis, Nikos (1993), Kaptan Mihalis, çev. Nevzat Hatko, İstanbul: Can Yayınevi.
• Kazancakis, Nikos (1999), Günaha Son Çağrı, çev. Ender Gürol, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Kazancakis, Nikos (2012), The Selected Letters of Nikos Kazantzakis, ed. Peter Bien, Oxfordshire: Princeton University Press.
• Kazancakis, Nikos (2021), El Greco’ya Mektuplar, çev. Ahmet Angın, İstanbul: Can Yayınları.
• Kazancakis, Nikos (2021), Zorba, çev. Ahmet Angın, İstanbul: Can Yayınları.
• Koçu, Reşad Ekrem (1961), İstanbul Ansiklopedisi, V, İstanbul: İstanbul Ansiklopedisi ve Külliyat Neşriyat Şirketi.
• Menekşe, Metin (2018), Girit Müslümanlarının Zorunlu Göçü: Sevk ve İskân (1897-1913), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, Muğla.
• Millas Herkül (2004), Geçmişten Bugüne Yunanlılar: Dil, Din ve Kimlikleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Millas Herkül, (1998), Ayvalık ve Venezis (Yunan Edebiyatında Türk İmajı), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Millas, Herkül (2005), Türk ve Yunan Romanlarında “Öteki'” ve Kimlik, İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Şenarslan, M. Volkan (2011), Muhbir Gazetesine Göre 1866 Girit İsyanı, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Şenışık, Pınar (2014), Girit Siyaset ve İsyan 1895-1898, İstanbul: Kitap Yayınevi
• Tahmisci-zade Mehmet Macit (1977), Girit Hatıraları, İstanbul: Kervan Kitapçılık Basın Sanayii ve Ticaret A.Ş.
• Tukin, Cemal, “Girit”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları,1996, 14.
• Vonler, Veva Donowho (1967), Nıkos Kazantzakıs' Vıew Of Womankınd, Texas.
• Yıldız, Ahmet (2001), Ne Mutlu Türküm Diyebilene Türk Ulusal Kimliğinin Etno-Seküler Sınırları (1919-1938), İstanbul: İletişim Yayınları.