A Sociological Analysis on Reasons of Tendency Investemend to Cryptocurrency of Undergraduate Students and Their Awareness About the Risks of Cryptocurrencies: The Example of Muğla Sıtkı Koçman University

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 6 - CUMHURİYET'İN 100. YILINA İTHAFEN, 28 - 48, 29.12.2023

Ufuk Çevik , Hasan Şen

https://doi.org/10.5281/zenodo.10456388

Öz

2008 yılında merkezi finans anlayışına ve ödemedeki aracı kurumlara karşı çıkartılan kripto paralar, dünyada yeni diyebileceğimiz kadar yakın bir zamanda yaşamımıza girmiştir. Zamanla gelişen bu paralar Covid-19 ve dijitalleşmeye bağlı olarak sanal ortamlara artan yönelim ile birlikte gerek dünyada gerekse de özellikle Türkiye’de daha popüler hale gelmiştir. Nitekim vatandaşları dünyada en çok kripto para kullanan ülkeler sıralamasında Türkiye dünyada dördüncü ve Avrupa’da birinci sırada yer almaktadır. Söz konusu paralar özellikle gençler arasında daha fazla ilgi görmektedir. Şöyle ki yaşlı kesim banka mevduatı, altın gibi geleneksel yatırım araçlarını tercih ederken gençler ise teknoloji temelli şirketlere ve kripto paralara yatırım yapmaktadırlar. Fakat yüksek volatiliteye sahip olan ve yatırım yapmak için iyi bir seviyede finansal okuryazarlık gerektiren kripto paralar bazı otoriteler tarafından “kumar derecesinde” yüksek risk içeren spekülatif bir yatırım olarak görülmektedir. Diğer taraftan teknolojik olarak dolandırılmaya daha müsait olması nedeniyle kripto paralar sıklıkla tartışılmaktadır. Nitekim Haziran 2021’de dünyanın en büyük dolandırıcılığı olarak nitelendirilen “Africrypt” borsası ve Türkiye’de de Thodex ve VeBitcoin aracılığıyla ortaya çıkan kripto para dolandırıcılığı bu duruma örnektir. Bütün bunlar bu konunun toplumsal bir boyut kazandığını, dolayısıyla sosyolojik olarak ele alınması gereken olgu ve problem olduğunu göstermektedir.
Bu çalışmanın ana amacı; Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi öğrencilerinin kripto paralara artan ilgisinin nedenlerini sosyolojik olarak analiz etmek, bu kapsamda öğrencilerin konuya dair bilgi ve bilinç düzeylerini saptamaktır. Çalışmanın odağında öğrencilerin kripto para kullanımı ile eğitim durumu, gelir, okudukları bölüm ve özellikle pandemi ile artan dijitalleşme arasında ne tür ilişki olduğunun analizi yer almaktadır.
Araştırmanın evrenini Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, örneklemini ise adı geçen üniversitenin fakülteleri oluşturmaktadır. Araştırmada niceliksel yöntem kullanılmış ve buna bağlı olarak basit tesadüfi örneklem ile seçilen 257 lisans öğrencisine anket uygulanmıştır. Yapılandırılmış anketlerle katılımcıların yaş, cinsiyet, eğitim, doğum yeri, sürü psikolojisi gibi değişkenler analiz edilmiştir. Ayrıca kripto para kaybının onlarda yarattığı maddi ve psikolojik sıkıntılar analiz edilmiştir.
Anahtar sözcükler: Kripto Para, Finansal Okuryazarlık, Sosyoloji, Öğrenci
Abstract Cryptocurrency, which was released in 2008 as an alternative to central finance and intermediary institutions in payment, has recently entered our lives. These coins, which have developed over time, have become popular in the world and especially in Turkey due to Covid-19 and increasing digitalization. The increasing orientation to virtual environments has also been effective in this. As a matter of fact, Turkey ranks fourth in the world and first in Europe in the list of countries whose citizens use cryptocurrencies the most. These coins are very common, especially among young people. Middle-aged and elderly people prefer traditional investment instruments such as gold and banks. Young people are investing in technology-based companies and cryptocurrencies. But these coins have high volatility and require a high level of financial literacy to invest. Therefore, cryptocurrencies are a speculative investment with a high risk of gambling. On the other hand, it is technologically more prone to fraud. For this reason, the security of cryptocurrencies is often discussed. In June 2021, the “Africrypt” exchange was a cryptocurrency scam. Thodex and VeBitcoin cryptocurrency scams have also emerged in Turkey. With all this, it shows that crypto blacks have gained a social dimension. Therefore, cryptocurrencies are a phenomenon and problem that should be addressed sociologically. The aims of this study are: 1. To analyze sociologically the reasons for the increasing interest in cryptocurrencies in Turkey, especially among young people; 2. to raise awareness among young people about the dangers of cryptocurrency investments; 3. in this context, to understand the level of knowledge and awareness of the students on the subject; Finally, to analyze the awareness of young people about the risks involved in cryptocurrencies. The focus of the study is the analysis of the relationship between students' use of cryptocurrencies and their educational status, income, department, and especially the pandemic and increasing digitalization.
The field of the research is Muğla Sıtkı Koçman University, and the sample is the faculties of the aforementioned university. The research is done with mixed method. In the first phase, the quantitative method and accordingly simple random sampling are used. A survey is applied to 257 undergraduate students. The age, gender, education, place of birth and other variables of the participants are analyzed with structured questionnaires

Anahtar Kelimeler

Cryptocurrency, Financial Literacy, Sociology, Student

Proje Numarası

Bu çalışma 2209-A öğrenci projeleri destekleme kapsamında 2021/1 döneminde 1919B012101157 kodu ile desteklenmiş olan projeden üretilmiştir.

Lisans Öğrencilerinin Kripto Para Yatırımlarına Yönelmelerinin Nedenleri ve Riskler Hakkında Farkındalıkları Üzerine Sosyolojik Bir Analiz: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Örneği

Öz

2008 yılında merkezi finans anlayışına ve ödemedeki aracı kurumlara karşı çıkartılan kripto paralar, dünyada yeni diyebileceğimiz kadar yakın bir zamanda yaşamımıza girmiştir. Zamanla gelişen bu paralar Covid-19 ve dijitalleşmeye bağlı olarak sanal ortamlara artan yönelim ile birlikte gerek dünyada gerekse de özellikle Türkiye’de daha popüler hale gelmiştir. Nitekim vatandaşları dünyada en çok kripto para kullanan ülkeler sıralamasında Türkiye dünyada dördüncü ve Avrupa’da birinci sırada yer almaktadır. Söz konusu paralar özellikle gençler arasında daha fazla ilgi görmektedir. Şöyle ki yaşlı kesim banka mevduatı, altın gibi geleneksel yatırım araçlarını tercih ederken gençler ise teknoloji temelli şirketlere ve kripto paralara yatırım yapmaktadırlar. Fakat yüksek volatiliteye sahip olan ve yatırım yapmak için iyi bir seviyede finansal okuryazarlık gerektiren kripto paralar bazı otoriteler tarafından “kumar derecesinde” yüksek risk içeren spekülatif bir yatırım olarak görülmektedir. Diğer taraftan teknolojik olarak dolandırılmaya daha müsait olması nedeniyle kripto paralar sıklıkla tartışılmaktadır. Nitekim Haziran 2021’de dünyanın en büyük dolandırıcılığı olarak nitelendirilen “Africrypt” borsası ve Türkiye’de de Thodex ve VeBitcoin aracılığıyla ortaya çıkan kripto para dolandırıcılığı bu duruma örnektir. Bütün bunlar bu konunun toplumsal bir boyut kazandığını, dolayısıyla sosyolojik olarak ele alınması gereken olgu ve problem olduğunu göstermektedir.
Bu çalışmanın ana amacı; Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi öğrencilerinin kripto paralara artan ilgisinin nedenlerini sosyolojik olarak analiz etmek, bu kapsamda öğrencilerin konuya dair bilgi ve bilinç düzeylerini saptamaktır. Çalışmanın odağında öğrencilerin kripto para kullanımı ile eğitim durumu, gelir, okudukları bölüm ve özellikle pandemi ile artan dijitalleşme arasında ne tür ilişki olduğunun analizi yer almaktadır.
Araştırmanın evrenini Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, örneklemini ise adı geçen üniversitenin fakülteleri oluşturmaktadır. Araştırmada niceliksel yöntem kullanılmış ve buna bağlı olarak basit tesadüfi örneklem ile seçilen 257 lisans öğrencisine anket uygulanmıştır. Yapılandırılmış anketlerle katılımcıların yaş, cinsiyet, eğitim, doğum yeri, sürü psikolojisi gibi değişkenler analiz edilmiştir. Ayrıca kripto para kaybının onlarda yarattığı maddi ve psikolojik sıkıntılar analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kripto Para, Finansal Okuryazarlık, Sosyoloji, Öğrenci

Etik Beyan

Çalışma için etik kurul onayı alınmıştır.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

Bu çalışma 2209-A öğrenci projeleri destekleme kapsamında 2021/1 döneminde 1919B012101157 kodu ile desteklenmiş olan projeden üretilmiştir.

Teşekkür

Ayrıca X.Sosyoloji Kongresi’nde sözlü olarak sunulmuştur.

Kaynakça

• Akerlof, G.A. (1970) “The Market for "Lemons": Quality Uncertainty and the Market Mechanism”, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 84, No. 3. Aug., pp. 488-500.
• Akın I, (2017), "Davranışsal Finans Açısından Yatırımcıların Kararlarının İncelenmesi", Journal of Academic Value Studies, Cilt: 3, Sayı: 15, Ss. 11-21.
• Arıkan, R. (2018), "Anket Yöntemi Üzerinde bir Değerlendirme" Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, (1), 97-159.
• Baki, A. Gökçek, T. 2012, "Karma Yöntem Araştırmalarına Genel bir Bakış" Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 42(11), 1-21.
• Cihangir M., Baysa E., Söker Fahrettin, Eroğlu S. E, (2019), "Bitcoin Piyasasına Katılım Eğilimi: Farklı Üniversite Öğrencileri Üzerinde Ankete Dayalı bir Değerlendirme", Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 4, Ss. 505-522.
• Dal E.N., (2020), "Kıtlık Teorisi ve Bandwagon Etkisi Çerçevesinde Covid-19 Salgının Tüketici Davranışı Açısından İncelenmesi", Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 11, Ss. 88-125.
• Doğan Ş., (2020), "Dijital Çağda Paranın Dönüşümü: Kripto Para Birimleri ve Blok Zinciri (Blockchain) Teknolojisi: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma", Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 3, Ss. 859-870.
• Erdoğan M., (2008), “Bankacılık Sektöründe Asimetrik Bilgi: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:20, Ss. 1-20.
• Haber S., Stronetta W. S., (1991), “How To Time-Stamp a Digital Document”, Journal of Cryptology, Sayı: 3, Ss. 99- 111.
• Kahveci N., Bilginer Y., (2021), "Çağdaş İslâm Hukukçularının Kripto Paraların Meşruiyetine Dair Görüşlerinin Analizi", Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 26, Ss: 257-285.
• Karabıyık L., Anbar Âdem., (2007), "Volatilite ve Varyans Swapları" Muhasebe ve Finansman Dergisi, Cilt: 0, Sayı: 35, Ss. 62-77.
• Karaca H. S., (2018), "Türkiye’de Finansal Okuryazarlık ve Erişim 2018", Analitik İçgörü Merkezi Boğaziçi üniversitesi Erişim Adresi: https://www.teb.com.tr/upload/PDF/TEB-FOE-Rapor-2018_website.pdf e.t. 01.09.2021.
• Karataş, Z., (2015), “Sosyal Bilimlerde Nitel araştırma Yöntemleri” Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1).
• Kılıç Y., Ata Ali, Seyrek İ., (2015), "Finansal Okuryazarlık: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma", Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan, Ss. 129-150.
• Mergen B. Y., (2019), "Sigorta Hukukunda Riziko Ağırlaşması" Özel Hukuk Tezli Yüksek Lisans Programı, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Metin İ., Alptekin V., Akcan, A.T. (2018), “Kripto Para Ekonomisi”, Konya: Eğitim Kitapevi.
• Metin-Orta İ. (2020). “Fear of Mssing Out, Internet Addiction and Their Relationship to Psychological Symptoms”, Jourbak of Addictions, 7 (1), 67-73.
• Minutolo, M.C., Kristjanpoller, W. and Dheeriya P. (2022) “Impact of COVID‐19 Effective Reproductive Rate on Cryptocurrency”, Financial Innovation, 8:49.
• Nakatomo S., (2008) “A Peer to Peer Electronic Cash Sytem” Erişim Adresi: https://bitcoin.org/bitcoin.pdf.
• Sarkodie, S.A. Ahmed, M.Y, Owusu, P. A. (2022) “COVID-19 Pandemic Improves Market Signals of Cryptocurrencies–Evidence from Bitcoin, Bitcoin Cash, Ethereum, and Litecoin”, Finance Research Letters 44, 102049.
• Schmitt-Beck, R. (2008). “Bandwagon effect. In W. Donsbach (Ed.), The international encyclopedia of communication”, Vol. 2 (pp. 308–310). Oxford, UK: Wiley-Blackwell.
• Sel A, (2020), "Pandemi Sürecinde Altın Fiyatları ile Kripto Para İlişkisinin Makine Öğrenme Metotları ile İncelenmesi", İstatistik ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, Cilt: 1 Sayı: 2, Ss. 85-98.
• Teker, T., Konuşkan A., Ömürbek V., Bekçi İ., (2020), "Bitcoin Ve Kripto Paralar Hakkında Çıkan Haberlerin Bitcoin Fiyatları Üzerine Etkisi", Maliye ve Finans Yazıları, Cilt: 0, Sayı: 113, Ss. 65-74.
• Tufan C., Sarıçiçek R., (2013), "Davranışsal Finans Modelleri Etkin Piyasa Hipotezi ve Anomalilerine İlişkin Bir Değerlendirme", Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, Ss, 159-182.
• Uçkun N., Dal L., (2021), "Kripto Para Yatırımcılarında Finansal Risk Toleransı", Muhasebe ve Finansman Dergisi, Cilt: 0, Sayı: 89, Ss. 155-170.
• Yılmaz C., Sarıgöllü E., (1982), "Kişilerin Risk Eğilimi ve Birikimlerini Yönlendirme Kararları Üzerine Görgül Bir Çalışma", Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Cilt: 2, Sayı: 3, Ss. 99-109.
• İnternet Kaynakları
• Blockchain Times, (16 Haziran 2020), “The Global Distribution of Crypto Traders” Erişim Adresi: https://blockchaintimes.news/2019/05/13/the-global-distribution-of-crypto-traders/ e.t. 27.06.2021.
• Bloomberg, (16 Aralık 2017), “Dünyanın en büyük Bitcoin borsalarından biri hacklendi” Erişim adresi: https://businessht.bloomberght.com/teknoloji/haber/1757535-dunyanin-en-buyuk-bitcoin-borsalarindan-biri-hack-lendi e.t. 02. 07. 2021
• Bloomberg, (23 Haziran 2021), “South African Brothers Vanish, and So Does $3.6 Billion in Bitcoin” Erişim Adresi: https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-06-23/s-african-brothers-vanish-and-so-does-3-6-billion-in-bitcoin.e e.t.02. 07. 2021.
• EURONEWS AND AP, (16 Nisan 2021), “Turkey has just banned the use of cryptocurrencies and Bitcoin is already feeling the starin”, Erişim Adresi: https://www.euronews.com/2021/04/16/turkey-has-just-banned-the-use-of-cryptocurrencies-and-bitcoin-is-already-feeling-the-stra. e.t.31.05.2021
• INDEPENDENT Türkçe, (6 Kasım 2019), “Bitcoin’in 2017’deki rekor fiyat artışına tek bir kişi sebep olmuş” Erişim Adresi: https://www.indyturk.com/node/88996/ekonomi%CC%87/bitcoinin-2017deki-rekor-fiyat-art%C4%B1%C5%9F%C4%B1na-tek-bir-ki%C5%9Fi-sebep olmu%C5%9F#:~:text=Yeni%20bir%20%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fmaya%20g%C3%B6re%2C%20Bitcoin,kripto%20para%20taciri%20neden%20oldu.&text=Bir%20saatten%20az%20bir%20s%C3%BCre,bin%20Bitcoin'in%20sat%C4%B1%C5%9F%C4%B1yla%20tetiklenmi%C5%9Fti. e.t.: 04.07.2021
• İLETİŞİM VE MARKA DENEYİMİ GRUBU, (27 Haziran 2018), “Türkler Dijital Paranın Geleceğine İnanıyor” İNG BANK, Erişim Adresi: https://www.ing.com.tr/F/Documents/27062018_ING_IIS_BB.pdf e.t. 25.06.2021.
• T.C. Resmi Gazete, (16 Nisan 2021), “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” Sayı: 31456 World Economic Forum, (18 şubat 2021), “These Are The Countries Where Cryptocurrency Use İs Most Common” Erişim Adresi: https://www.weforum.org/agenda/2021/02/how-common-is-cryptocurrency/ e.t. 31.05.2021. https://www.sozcu.com.tr/2021/ekonomi/powell-kripto-para-odeme-degil-spekulasyon-araci-6329537/ e.t.15.08.2022)
• Sozcu.com.tr.https://www.sozcu.com.tr/2021/ekonomi/powell-kripto-para-odeme-degil-spekulasyon-araci-6329537/ e.t.15.08.2022)