Sır Baraj Gölet’inde Yaşayan Balık Örneklerinde Toplam Alfa ve Beta Radyoaktivite Seviyelerinin Ölçülmesi (Kahramanmaraş, Türkiye)

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 754 - 762, 17.09.2021

Hanifi Çam

https://doi.org/10.17798/bitlisfen.901087

Cited By: 1

Öz

Kahramanmaraş il sınırları içerisinde yer alan Sır Baraj Gölet’i, Ceyhan, Körsülü ve Aksu nehirleri ile beslenmektedir. Ancak gölet, en fazla Aksu Çayı tarafından aşırı bir şekilde kirletilmektedir. Gölet’in farklı bölgelerinde kültür balıkçılığı yapılarak değişik türlerde balıklar yetiştirilmektedir. Bölgede yer yer balık ölümlerinin gerçekleşmesinden dolayı, göletin radyoaktif açıdan değerlendirme gereği düşünülmüştür. Bu sebeple gölette yaşayan çeşitli balık türlerinden örnekler alındı. Alınan bu örneklerin toplam alfa ve toplam beta radyoaktivite seviyeleri ölçüldü. Ölçüm sonunda, toplam alfa en fazla Alabalık ’da görülürken en az Çupra ’da görüldü. Toplam beta radyoaktivitesi ise en fazla yine Alabalık ’da görülürken en az yayın balığında görüldü. Elde edilen bu sonuçlar Dünya Sağlık Örgütünün belirlemiş olduğu değerler ile kıyaslandı.

Anahtar Kelimeler

Toplam Alfa, Toplam Beta, Balık, Radyoaktivite

Kaynakça

• [1] Mutluay, H., Demirak, A., 1996. Su Kimyası. Beta Basın Yayın Dağıtım, İstanbul, 83-84.
• [2] Banks, D., Royset, O., Strant, T., Skarphagen, H., 1995. Radioelement(U, Th, Rn) Concentrations in Norwegian Bedrock Groundwaters, Enviromental Geology, 25, 165-180.
• [3] Şahin, Y., 1999. Çekirdek Fiziğinin Esasları. Çeviri, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum, 340s.
• [4] Korkmaz, H., 2001. Kahraman Maraş Havzası’nın Jeomorfolojisi. İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, Kahramanmaraş, No:3, 37-39.
• [5] Torpğlu, E., 2006. Aksu Çayı’nda Akarsu Kirliliği, Coğrafi Bilimler Dergisi, Kahramanmaraş.
• [6] Küçükönder, E., 2009. Kahramanmaraş Yöresinde Doğal Radyoaktivite Tayini, Doktora Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş, 69s.
• [7] Türkmen ,A., Tepe, Y. ve Türkmen, M. 2008. Metal levels in tissues of the European Anchovy, Engraulis encrasicolus L., 1758, and Picarel, Spicara smaris L., 1758, from Black, Marmara and Aegean seas. Bulletin Environmental Contamination and Toxicology, 80: 521-525.5
• [8] Türkmen, A., Tepe, Y., Türkmen, M. ve Mutlu, E. 2009. Heavy metal contaminants in tissues of the Garfish, Belone belone L., 1761, and the Bluefish, Pomatomus saltatrix L., 1766, from Turkey waters. Bulletin Environmental Contamination and Toxicology, 82: 70-74.
• [9] Türkmen, A., Tepe, Y., Türkmen, M., ve Ateş, A. 2012. Investigation of Metals in Tissues of Fish Species from Akyatan Lagoon. Fresenius Environmental Bulletin, 21 (11c): 3562-3567.
• [10] Tuzen, M. 2009. Toxic and essential trace elemental contents in fish species from the Black Sea, Turkey. Food and Chemical Toxicology, 47:1785-1790.
• [11] Carneiro, C.D., Marsico, E.T., de Jesus, E.F.O., Ribeiro, R.D.R. ve Barbosa, R.D. 2011. Trace elements in fish and oysters from Sepetiba Bay (Rio de Janeiro-Brazil) determined by total reflection X-ray fluorescence using synchrotron radiation. Chemical Ecology, 27: 1-8.
• [12] Kandemir, S., Doğru, M.İ., Örün, İ., Doğru, A., Altaş. L., Erdoğan, K., Örün, G. ve Polat, N. 2010. Determination of Heavy Metal Levels, Oxidative Status, Biochemical and Hematological Parameters in Cyprinus carpio L., 1758 from Bafra (Samsun) Fish Lakes. Journal of Animal and Veterinary Advances, 9: 617-622.
• [13] Karadede, H. ve Ünlü, E. 2000. Concentrations of some heavy metals in water, sediment and fish species from the Atatürk Dam Lake (Euphrates), Turkey. Chemosphere, 41(9), 1371-1376.
• [14] Wagner, A., and Boman, J. 2003. Biomonitoring of trace elements in muscle and liver tissue of freshwater fish. Spectrochimica Acta Part B: Atomic Spectroscopy, 58(12), 2215-2226.
• [15] Eisler, R. 1988. Lead Hazards to fish, wildlife, and invertebrates: a synoptic review. Biological Report 85. Laurel, Maryland: US Fish and Wildlife Service.
• [16] Nimmo, D. R., Willox, M. J., Lafrancois, T. D., Chapman, P. L., Brinkman, S. F., and Greene, J. C. 1998. Effects of metal mining and milling on boundary waters of Yellowstone National Park, USA. Environmental management, 22(6), 913-926.
• [17] Allen-Gil, S. M., and Martynov, V. G. 1995. Heavy metal burdens in nine species of freshwater and anadromous fish from the Pechora River, northern Russia. Science of the Total Environment, 160, 653-659.
• [18] Mansour, S. A., and Sidky, M. M. 2002. Ecotoxicological studies. 3. Heavy metals contaminating water and fish from Fayoum Governorate, Egypt. Food Chemistry, 78(1), 15-22.
• [19] Barak, N. E., and Mason, C. F. 1990. Mercury, cadmium and lead concentrations in five species of freshwater fish from eastern England. Science of the Total Environment, 92, 257-263.
• [20] Papagiannis, I., Kagalou, I., Leonardos Petridis, D., and Kalfakaou, V. 2004. Copper and zinc in four freshwater fish species from Lake Pamvotis (Greece), Environmental International 30: 357–362.
• [21] Dick, P. T., and Dixon, D. G. 1985. Changes in circulating blood cell levels of rainbow trout, Salmo gairdneri Richardson, following acute and chronic exposure to copper. Journal of Fish Biology, 26(4), 475-481.
• [22] Dave, G. and Xiu, R. 1991. Toxicity of mercury, copper, nickel, lead, and cobalt to embryos and larvae of zebrafish, Brachydanio rerio. Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 21(1), 126-134.
• [23] Kara, C. 1999. Sır Barajı Gölü’nde Yaşayan Chondrostoma regium (Heckel, 1843) ve Leuciscus cephalus (Linneaus, 1758)’un Bazı Biyolojik Özellikleri, Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 105s.
• [24] Çam, H. 2011. Kahramanmaraş Sır Baraj Göletinde Doğal Radyoaktivitenin Belirlenmesi ve Elemental Analiz. Doktora Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş, 166s.
• [25] http://www.marasmanset.com/guncel/aksu-cayi-tum-kirliligiyle-ulusal-basinda-h22214.html (Erişim Tarihi: 15.02.2021).
• [26] https://www.kahramanmarastv.com/yasam/bir-yandan-korona-bir-yandan-fabrika-atiklari-hayatimizi-tehdit-etmeye-h797.html (Erişim Tarihi: 15.02.2021)
• [27] Lıttlemore Scientific Engineering (ELSEC), 1994. 7286 Low Level Alpha Counter User Manual. Railway Lane, Littlemore, Oxford OX4 4PZ, UK.
• [28] Ne Technology Lımıted, 1994a. Instruction Manual for Lead Castle (Type 710C). Bath Road, Beenham, Reading, Berkshire RG7 5PR, England.
• [29] Ne Technology Lımıted, 1994b. Instruction Manual for Windowless Scintillation Counter (Type 6001). Bath Road, Beenham, Reading, Berkshire RG7 5PR, England.
• [30] Alkan, H., 1989. İstanbul İçme Suyu Kaynaklarının Kirlilik Analizleri, Radyoaktivite ve Ağır Metal Kirliliği, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• [31] Karahan G., 1997. İstanbul’un Çevresel Doğal Radyoaktivitesinin Tayini ve Doğal Radyasyonların Yıllık Etkin Doz Eşdeğeri. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, İstanbul,118.
• [32] Doğru, M. And Canbazoğlu, C., 2002. Natural Gross Radioactivity in Various Surface and Tap Waters in Elaziğ, Turkey, Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 254, 2, 379-382.
• [33] Doğru, M., Canbazoğlu, C., Şahin, S., 2002. Determination of The Gross Alpha and Beta Radioactivity in Kangal Curative Water, Sivas-Turkey, Balkan Physics Letters, 10, 3, 130-134.
• [34] Cowart, J.B., Burnett, W.C., 1994. The Distribution of U and Th Decay-Series Radionuclides in the Environment-A Review, J. Environ. Oual., 23, 651-662.
• [35] World Health Organization (WHO), 2006. Guideline for Drinking Water Quality.Volume 1: Recommendations,3rd Edition 1st Addendum to vol. 1, Geneva.