Elazığ’da Yetişen Farklı Crataegus Türlerinin Biyoaktif Bileşen, Antioksidan, Antibakteriyel ve Mutajenik Özelliklerinin Karşılaştırılması

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 218 - 226, 24.03.2022

Zehra Tuğba Murathan , Nurcan Erbil , Mehmet Arslan

https://doi.org/10.17798/bitlisfen.1015082

Cited By: 1

Öz

Crataegus cinsine ait Rosaceae ailesinin geleneksel tıpta kullanılan ve en önemli yenilebilir bitkilerindendir. Bu bitkiler içerdikleri farklı biyoaktif doğal bileşenler sayesinde çeşitli fizyolojik ve farmakolojik aktivitelere sahiptirler. Bu çalışmada Elazığ ilinde yetişen dört Crataegus türünün (C. monogyna JACQ., C. tanacetifolia (LAM.) PERS, C. orientalis PALLAS EX BIEB., C. sinaica BOISS.) toplam fenolik madde, toplam flavanoid madde, ve toplam askorbik asit içerikleri ile antioksidan, antibakteriyel ve mutajenik aktivitelerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. C. sinaica türünün biyoaktif bileşen içeriği ve antioksidan aktivitesi genel anlamda diğer türlerden yüksek bulunmuştur. Örneklerdeki toplam fenolik madde içeriğinin 670.43 ile 773.32 mg/100g, toplam flavanoid madde içeriğinin 345.52 ile 452.46 mg/100g, toplam askorbik asit içeriğinin ise 17.7 ile 60.3 mg/100g arasında olduğu belirlenmiştir. ABTS radikali süpürücü aktivitesi en düşük C. tanacetifolia (% 51.62), en yüksek C. sinaica (% 68.61); DPPH radikali süpürücü aktivite C. monogyna türünde en düşük (% 67.76), C. sinaica türünde en yüksek (% 74.40); FRAP değeri ise en düşük C. orientalis (557.8 µgFeII/g), en yüksek C. sinaica (651.4 µgFeII/g) türlerinde belirlenmiştir. Tüm örnek ekstraktlarına karşı en duyarlı bakterilerin Staphylococcus aureus ATCC 6538 ve Escherichia coli ATCC 8739 olduğu gözlenirken, en düşük atibakteriyel aktivite ise Enterobacter aerogenes ATCC 13048 ve Klebsiella pneumoniae ATCC 33495’ye karşı tespit edilmiştir. Ekstraktların denenen hiçbir dozunda Salmonella typhimurium TA 98 ve TA 100 suşlarına karşı herhangi bir mutajen aktiviteye rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Crataegus, Alıç, Fenolik, Antioksidan, antibakteriyel, Mutajen

Kaynakça

• [1] Özkan N. G., Aslan S., Fırat M. 2014. Phlomis L. (Editor) Akkemik, U. (2014). Turkiye’nin Doğal-Egzotik Ağac ve Calıları II. Orman Genel Mudurluğu Yayınları, Ankara, 58-65.
• [2] Karadeniz T. 2004. Şifalı Meyveler. K.T.Ü. Ordu Ziraat Fakultesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Ordu,34-36.
• [3] Balta F., Karakaya O., Kaptan Ekici G. 2015. Çorum’da Yetişen Alıçların (Crataegus spp.) Fiziksel Özellikleri. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(2): 35-41.
• [4] Bruneton J. 1999. Pharmacognosy, Phytochemistry, Medicinal Plants. 2nd ed. Lavoisier Publishing, Paris, France.
• [5] Özcan M., Haciseferogullari H., Marakoglu T., Arslan D. 2005. Hawthorn (Crataegus spp.) fruit: some physical and chemical properties. Journal of Food Engineering, 69(4): 409-413.
• [6] Çelik H. 2017. Erzincan Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Arama Çalıştayı. Erzincan Yöresinin Ağaç ve Çalı Formundaki Tıbbi Aromatik Bitkileri, 129.
• [7] Gazioğlu R. İ. 2000. Van Yöresinde Yetişen Alıçlar. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• [8] Asma B., Birhanlı O. 2003. Malatya ve çevresinde doğal olarak yetişen alıçlarda seleksiyon çalışmaları. Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Antalya, 61-62.
• [9] Balta M. F., Çelik F., Türkoğlu N., Özrenk K., Özgökçe F. 2006. Some fruit traits of Hawthorn (Crataegus sp.) genetic resources from Maltaya, Turkey. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences, 2(6): 531-536.
• [10] Yanar M., Ercişli S., Yılmaz K. U., Şahiner H., Taşkın T., Zengin Y., Akgül I., Çelik F. 2011. Morphological and Chemical Diversity Among Hawthorn (Crataegus spp,) Genotypes from Turkey. Scientific Research and Essays, 6(1): 35-38.
• [11] Gündogdu M., Özrenk K., Ercişli S., Kan T., Kodad O., Hegedus A. 2014. Organic acids, sugars, vitamin C content and some pomological characteristics of eleven hawthorn species (Crataegus spp.) from Turkey. Biological Research, 47: 21.
• [12] Murathan Z. T., Arslan M., Erbil N. 2020. Analyzing Biological Properties of Some Plum Genotypes Grown in Turkey. International Journal of Fruit Science, 20(3): 1729-1740.
• [13] Spanos G. A., Wrolstad R. E. 1992. Phenolic of Apple, Pear and White Grape Juices and Their Changes with Processing and Storage. Journal of Agriculture and Food Chemistry, 40 (9): 1478-1487.
• [14] Quettier-Deleu C., Gressier B., Vasseur J., Dine T., Brunet C., Luyckx M., Cazin M., Cazin J. C., Bailleul F., Trotin F. 2000. Phenolic Compounds and Antioxidant Activities of Buckwheat (Fagopyrum esculentum Moench) Hulls and Flour. Journal of Ethnopharmacology, 72(1-2): 35-40.
• [15] AOAC. 1990. Official Methods of Analysis of the Association of Official Analytical Chemists. 15th ed. Arlington VA.,1058-1059.
• [16] Bakhshi D., Arakawa O. 2006. Effects of UV-b Irradiation on Phenolic Compound Accumulation and Antioxidant Activity in ‘Jonathan’ Apple Influenced by Bagging, Temperature and Maturation. Journal of Food, Agriculture & Environment, 4(1): 75-79.
• [17] Re R., Pellegrini N., Proteggente A., Pannala A., Yang M., Rice-Evans C. 1999. Antioxidant Activity Applying An İmproved ABTS Radical Cation Decolorization Assay. Free Radical Biology and Medicine, 26 (9/10): 1231-1237.
• [18] Benzie I. F. F., Strain J. J. 1996. The Ferric Reducing Ability of Plasma (FRAB) as a Measure of Antioxidant Power: The FRAB Assay. Analytical Biochemistry, 239: 70-76.
• [19] Abbasoğlu U., Tosun F., Aydınoğlu A. 1995. Antimicrobial Activity of Gonocytisus angulatus (L.) Spach. FABAD Journal of Pharmaceutical Sciences, 20: 125-127.
• [20] Uysal N. E. 2011. Determination of Antibacterial Activities of Taraxacum farinosum Hausskn. Et Bornm. and Taraxacum mirabile Wagenitz Extracts. Master Thesis, Selçuk University, Institute of Sciences, Konya, Turkey.
• [21] Erkmen O. 2016. Laboratory Techniques in Microbiology. Nobel Academic Publishing Education Consultancy, Ankara, Turkey. [22] Maron D., Ames B. 1983. Revised Methods for the Salmonella Mutagenicity Test. Mutation Research, 113: 173-215.
• [23] Çoklar H., Akbulut M. 2016. Alıç (Crataegus orientalis) meyvesinin antioksidan aktivitesi ve fenolik bileşiklerinin ekstraksiyonu üzerine farklı çözgenlerin etkisi. Derim, 33(2): 237-248.
• [24] Ercisli S., Yanar M., Sengul M., Yi̇ldi̇z H., Topdas E. F., Taskin T., Zengin Y., Yilmaz K. U. 2015. Physico-chemical and biological activity of hawthorn (Crataegus spp. L.) fruits in Turkey. Acta Scientiarum Polonorum-Hortorum Cultus, 14(1): 83-93.
• [25] Caliskan O., Gündüz K., Serçe S., Toplu C., Kamiloglu Ö., Sengül M., Ercisli S. 2012. Phytochemical characterization of several hawthorn (Crataegus spp.) species sampled from the Eastern Mediterranean region of Turkey. Pharmacognosy Magazine, 8(29): 1-16.
• [26] Mraihi F., Journi M., Chérif J. K., Sokmen M., Sokmen A., Trabelsi-Ayadi M. 2013. Phenolic contents and antioxidant potential of Crataegus fruits grown in tunisia as determined by DPPH, FRAP, and β-carotene/linoleic acid assay. Journal of Chemistry, 2013: 6.
• [27] Keser S., Celik S., Turkoglu S., Yilmaz Ö., Turkoglu I. 2014. The investigation of some bioactive compounds and antioxidant properties of hawthorn (Crataegus monogyna subsp. monogyna Jacq). Journal of intercultural ethnopharmacology, 3(2): 51.
• [28] Bahri-Sahloul R., Ammar S., Grec S., HarzallahSkhiri F. 2009. Chemical characterisation of Crataegus azarolus L. fruit from 14 genotypes found in Tunisia. The Journal of Horticultural Science and Biotechnology, 84(1): 23-28.
• [29] Güzel N. 2021. Alıç: Biyoaktif Bileşenlerin Termosonikasyon ile Ekstraksiyonu ve Fizikokimyasal Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Gıda, 46(4): 939-948.
• [30] Ebrahimzadeh M. A., Bahramian F. 2009. Antioxidant Activity of Crataegus pentaegyna Subsp. elburensis Fruits Extracts. Pakistan Journal of Biological Science, 12(5): 413-419.
• [31] Edwards J. E., Brown P. N., Talent N., Dickinson T. A., Shipley P. R. 2012. A review of the chemistry of the genus Crataegus. Phytochemistry, 79: 5-26.
• [32] Liu P., Kallio H., Lu D., Zhou C., Ou S., Yang B. 2010. Acids, sugars, and sugar alcohols in Chinese Hawthorn (Crataegus spp.) fruits. Journal of agricultural and food chemistry, 58(2): 1012-1019.
• [33] García-Mateos R., Ibarra-Estrada E., Nieto-Angel R. 2013. Antioxidant compounds in hawthorn fruits (Crataegus spp.) of Mexico. Revista mexicana de biodiversidad, 84(4): 1298-1304.
• [34] Nieto-Ángel R. 2007. Colección, conservación y caracterización del tejocote (Crataegus spp.). In Frutales nativos, un recurso fitogenético de México, R. Nieto-Ángel (ed.). Universidad Autónoma Chapingo-Servicio Nacional de Inspección y Certificación de Semillas (Snics-Sagarpa), Chapingo, México. 25-107.
• [35] Barros L., Carvalho A. M., Ferreira I. C. 2011. Comparing the composition and bioactivity of Crataegus monogyna flowers and fruits used in folk medicine. Phytochemical analysis, 22(2): 181-188.
• [36] Okatan V., Gündoğdu M., Çolak A. M. 2017. Uşak’ta yetişen farklı alıç (Crataegus spp.) genotipi meyvelerinin bazı kimyasal ve pomolojik karakterlerinin belirlenmesi. Journal of the Institute of Science and Technology, 7(3): 39-44.
• [37] Šamec D., Piljac-Žegarac J. 2011. Postharvest stability of antioxidant compounds in hawthorn and cornelian cherries at room and refrigerator temperatures-Comparison with blackberries, white and red grapes. Scientia Horticulturea, 131: 15-21.
• [38] Keser S. 2012. Determination of total antioxidant activities of yarrow (Achillea millefolium), hawthorn (Crataegus monogyna) and blackberry (Rubus discolor) and investigation of their effects on some biochemical parameters in oxidative stress generated rats (Doctoral dissertation, Ph. D. Thesis, Firat University, Sciences Institute, Chemistry Department. Elaziğ, Turkey.
• [39] Kiselova Y., Ivanova D., Chervenkov T., Gerova D., Galunska B., Yankova T. 2006. Correlation between the in vitro antioxidant activity and polyphenol content of aqueous extracts from Bulgarian herbs. Phytotherapy Research: An International Journal Devoted to Pharmacological and Toxicological Evaluation of Natural Product Derivatives, 20(11): 961-965.
• [40] Ghendov-Moşanu A., Cojocari D., Balan G., Sturza R. 2018. Antimicrobial activity of rose hip and hawthorn powders on pathogenic bacteria. Journal of Engineering Science, 25(4): 100-107.
• [41] Zhang L. L., Zhang L. F., Xu J. G. 2020. Chemical composition, antibacterial activity and action mechanism of different extracts from hawthorn (Crataegus pinnatifida Bge.). Scientific reports, 10(1): 1-13.
• [42] Duffy C. F., Power R. F. 2001. Antioxidant and antimicrobial properties of some Chinese plant extracts. International Journal of Antimicrobial Agents, 17(6): 527-529.
• [43] Orhan I., Ozcelik B., Kartal M., Ozdeveci B., Duman H. 2007. HPLC quantification of vitexine-2-O-rhamnoside and hyperoside in three Crataegus species and their antimicrobial and antiviral activities. Chromatographia, 66(1):153-157.
• [44] Guven K., Yucel E., Cetintas F. 2006. Antimicrobial activities of fruits of crataegus and pyrus species. Pharmaceutical Biology, 44: 79-83.
• [45] Tadić V. M., Dobrić S., Marković G. M., Ðorđević S. M., Arsić I. A., Menković N. R., Stević T. 2008. Anti-inflammatory, gastroprotective, free-radical-scavenging, and antimicrobial activities of hawthorn berries ethanol extract. Journal of agricultural and food chemistry, 56(17): 7700-7709.
• [46] Wan-Ibrahim W. I., Sidik K., Kuppusamy U. R. 2010. A High Antioxidant Level in Edible Plants is Associated with Genotoxic Properties. Food Chemistry, 122(4): 1139-1144.
• [47] Sun J., Gao G., Gao Y., Li X., Guo J., Zhang Y. 2013. Experimental research on the in vitro antitumor effects of Crataegus sanguinea. Cell biochemistry and biophysics, 67(1): 207-213.
• [48] de Quadros A. P. O., Mazzeo D. E. C., Marin-Morales M. A., Perazzo F. F., Rosa P. C. P., Maistro E. L. 2017. Fruit extract of the medicinal plant Crataegus oxyacantha exerts genotoxic and mutagenic effects in cultured cells. Journal of Toxicology and Environmental Health, Part A, 80(3): 161-170.