Güney Kafkasya’nın Tarihi ve Jeopolitik Önemi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 27 - 32, 01.01.2023

Bastı Bekirova

https://doi.org/10.52704/bssocialscience.1208720

Öz

Güney Kafkasya Karadeniz ve Hazar Deniz’i arasında yer alan, Avrupa ve Asya’nın sınırında yerleşen dünyanın en zengin ve çok kültürlü bölgelerinden birisidir. Güney Kafkasya tarih boyunca ticaret ve göç yollarının en önemli dönüm noktası olmuştur. Bu sebeple bölge tarih boyunca her zaman birçok büyük devletlerin ilgi odağına olmuştur. Kafkasya uğruna çeşitli milletler farklı mücadeleler vermişlerdir. Bu özelliği sebebi ile tarihin en eski çağlarından beri Güney Kafkasya’da pek çok farklı topluluk yaşamıştır. Güney Kafkasya Avrupa ile Asya, İslam ile Hıristiyanlık, Türklük ile Slavlık arasında dağlık bir geçittir. Bu yüzden bölge tarih boyunca büyük imparatorlukların rekabet alanı olmuştur. Günümüzde de Kafkasya’nın bir koridor olarak önemi devam ediyor. Geçmişte olduğu gibi bugün de Kafkasya, üç büyük imparatorluğun devamı olan Türkiye, Rusya Federasyonu ve İran arasında tampon bir bölgedir. Başka bir deyimle Güney Kafkasya milletlerarası ve kültürlerarası bir kesişme noktasıdır.

Anahtar Kelimeler

Güney Kafkasya,, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan

An Assessment on the History and Geopolitical Importance of South Caucasus

Öz

The South Caucasus is one of the richest and most multicultural regions in the world, settled between the Black Sea and the Caspian Sea, on the border of Europe and Asia. The South Caucasus has been the most important turning point of trade and migration routes during history. Because of this reason, the South Caucasus has always been the centre of attention of many great states during history. Different nationalities have struggled for the sake of the Caucasus. Due to this feature, many different communities have lived in the South Caucasus since the oldest ages of history. The South Caucasus is a mountainous pass between Europe and Asia, Islam and Christianity, Turkism and Silavlik. Therefore, the region has been the competition area of great empires during history. Nowadays, the importance of the Caucasus as a corridor continues. Today, as in the past, the Caucasus is a buffer area between Türkiye, the Russian Federation and Iran, the continuation of the three great empires. In other words, the South Caucasus is an international and intercultural point of intersection.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Georgia, Armenia, South Caucasus

Kaynakça

• Acar DŞ. 2005. Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Kafkaslar ve Güvenlik Sorunları. Stratejik Araş Derg, 5: 165.
• Aydın M. 2005. Üç Büyük Gücün Çatışma Alanı: Kafkaslar. Gökkubbe Yayınevi, İstanbul, Türkiye, pp: 266.
• Azerbaycan Gazetesi. 1919. 28 Mayıs 1919, No: 110.
• Bakıxanov AA. 2001. Gülistan-i İrem. Azerbaycan Bilimler Akademisi Yayınları, Bakü, Azerbaycan, pp: 234.
• Caferoğlu A. 1932. Azerbaycan Tarihine Umumi Bir Bakış. Azerbaycan Yurt Bilgisi, 1: 8.
• Can S. 1996. Jeopolitik Açıdan Kafkasya: Avrasya Dosyası, Cilt III. ASAM Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 209.
• Ceylan A. 2009. Kafkaslarda Erken Dönem Türk İzleri. II. Uluslararası Kafkasya Tarih Sempozyumu, 15-17 Ekim 2009, Kars, Türkiye, pp: 109.
• Çog M. 2009. VII-X Yüzyıllarda Güney Kafkasya’da İslam Hakimiyeti. Serander Yayınevi, Trabzon, Türkiye, pp: 66.
• Demir AF. 2003. Türk Dış Politikası Perspektifinden Güney Kafkasya. Bağlam Yayıncılık, İstanbul, Türkiye, pp: 59.
• Demir AF. 2007. Çatışma Bölgesi Olarak Kafkasya-En Önemli Çatışma Noktaları ve Çözüm Önerileri, Kafkasya’da Beklentiler ve Olanaklar-Bölgesel Güç ve Garanti Etkeni Olarak Türkiye’nin Rolü. Konrad Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 15.
• Demirağ Y, Karayeli C. 2006. Geçmişten Günümüze Dönüşen Orta Asya ve Kafkasya. PALME, Ankara, Türkiye, pp: 310.
• Demirtepe MT. 2008. Orta Asya ve Kafkasya’da Güç Politikası. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu, Ankara, Türkiye, pp: 322.
• Esedov F, Kerimova S. 1993. Çarizmi Azerbaycana Getirenler. Gençlik Yayınları, Bakü, Azerbaycan, pp: 30-35.
• Gökçe C. 1979. Kafkasya ve Osmanlı İmparatorluğunun Kafkasya Siyaseti. İstanbul Kitabevi, İstanbul, Türkiye, pp: 30.
• Guliyeva V. 2004. Rusların Ermenileri Güney Kafkasya’ya Yerleştirme Siyaseti ve Azerbaycan Topraklarının parçalanması. Karadeniz Araşt, 2: 7-12.
• Kantarcı H. 2005. Kafkasya Jeopolitiğinde Kriz Alanları ve Güç Mücadelelerinin Türkiye’ye Etkileri. 2023 Derg, 53: 33.
• Kantarcı H. 2006. Kıskaçtaki Bölge Kafkasya. IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, Türkiye, pp: 16.
• Kasım K. 2009. Soğuk Savaş Sonrası Kafkasya. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu, Ankara, Türkiye, pp: 292.
• Kaşıkçı N, Yılmaz H. 1999. Aras’tan Volga’ya Kafkaslar (Ülkeler-Şehirler-İz Bırakanlar). Türk Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 8.
• Kazımzade F. 1981. The Struggle for Transcaucasia 1917-1921. Hyperion, 1981: 112.
• Kılıç S. 2015. Kafkasya’ya Dair (1916-1917) Osmanlı İstihbaratının Yayımladığı Bir Rapor. Tarih Magomedov Derg, 34(58): 687-714.
• Kurat AN. 1978. Rusya Tarihi. TTK Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 157-159.
• Kurat AN. 1990. Türkiye ve Rusya. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 458-463.
• Mert O. 2004. Türkiye’nin Kafkasya Politikası ve Gürcistan. IQ Yayınları, İstanbul; Türkiye, pp: 16.
• Mustafazade T. 2001. XVIII Yüzyıl-XIX yüzyılın başlarında Osmanlı-Azerbaycan İlişkileri. Bilim Yayınları, Bakü, Azerbaycan, pp: 111.
• Ökmen M. 1973. Herodotos: Herodot Tarihi. Remzi Kitabevi, İstanbul, Türkiye, pp: 26.
• Özgül O, Ceylan N. 2017. Eskiçağda Kafkasya Geçitleri (Daryal ve Derbent). Akad Tarih Düşün Derg, 4: 13-30.
• Pamuk M. 1995. Kafkasya ve Azerbaycan’ın Dünü-Bugünü ve Yarını. Harp Akademileri Komutanlığı Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 149.
• Resulzada ME. 1990. Azerbaycan Cumhuriyeti (Keyfiyet-i Teşekkülü ve Şimdiki Vaziyet). İrfan Yayıncılık, İstanbul, Türkiye, pp: 11.
• Resulzada ME. 1996. Azerbaycan Problemi. Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 17-18.
• Sapmaz A. 2008. Rusya’nın TransKafkasya Politikası ve Türkiye’nin Etkileri. Ötüken Yayınları, İstanbul, Türkiye, pp: 21.
• Saray M. 1988. Kafkas Araştırmalarının Türkiye İçin Önemi. Kafkas Araştırmaları 1, İstanbul, Türkiye, pp: 7-9.
• Saydam A. 1997. Kırım ve Kafkas Göçleri (1856-1876).TTK Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 12.
• Saydam A. 2014. Rusya’nın Kafkasya’yı İşgali. Ondokuz Mayıs Üniv Eğit Fak Derg, 5(1): 239-257.
• Şimşir S. 2002. Azerbaycan’ın İstiklal Mücadelesi. IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, Türkiye, pp: 19.
• Tellioğlu İ. 2017. Kafkasya’da Türk Varlığı’nın Başlangıcı Üzerine. Uluslararası Tarih Araş Derg, 2: 558-575.
• Tezcan M. 2012. Klasik ve Orta Çağ Dönemlerinde Karadeniz ve Kafkasya. Serander Yayınları, Trabzon, Türkiye, pp: 282.
• Yanar S. 2002. Türk-Rus ilişkilerinde Gizli Güç Kafkasya. IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, Türkiye, pp: 34.
• Yeşilot O. 2005. Değişen Dünya Düzeninde Kafkasya. Kitabevi Yayınları, İstanbul, Türkiye, pp: 229.