Social and Political Situation of the People of Kyrgyzstan and Central Asia in the Soviet Era

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 22 - 33, 31.01.2024

Zuura Muratova

https://doi.org/10.52704/bssocialscience.1345068

Öz

The peoples of Central Asia and Turkestan were still strongly influenced by the Soviet Union. The Central Asian policy of the Soviet Union was to develop the productivity and economic potential of a region rich in natural resources but relatively far from the mighty Western power. The occupation itself was brutal and subsequently did little to improve Central Asia's resources. Although nothing was done to improve the population situation, the Soviet policy of Russification was widely accused. The Russians lived in a large, sparsely populated area of Central Asia, rich in natural resources and with great mining potential. Political and economic control of Asia was exercised by the Soviet authorities. The 20th century saw attempts of terror and mass destruction against civilians. One of them is a historical event called Stalin's Great Purge or the Great Terror. There were political massacres of Kyrgyz leaders by the Stalin regime in 1937-38. Qualitative research method was used in this study. Qualitative research is used to find answers to questions like why, how, and how. In this study, qualitative research is a type of research generated by data collection methods such as document analysis. With state-promoted political discourse and activities in the post-independence process, Kyrgyzstan has become the most democratic country in Central Asia.

Anahtar Kelimeler

Kyrgyzstan, Repression, Kulak, Stalin, Soviet, Central Asia

Sovyetler Dönemi Kırgızistan ve Orta Asya Halkının Sosyal ve Siyasi Durumu

Öz

Orta Asya ve Türkistan halkı, Sovyetler Birliği'nin güçlü etkisi altında kalmıştır. Sovyetler için Orta Asya politikası, yalnızca doğal kaynaklar açısından zengin ancak Batı'nın güçlü gücünden nispeten uzak olan bir bölgenin üretkenliğini ve ekonomik potansiyelini geliştirmektir. İşgalin kendisi acımasızdı ve daha sonra Orta Asya kaynaklarını iyileştirmek için çok az şey yapılmıştır. Halkın durumunu iyileştirmek için hiçbir şey yapılmamasına rağmen, Sovyet'in Ruslaşma politikası konusunda yaygın bir suçlama yaptığı söyleniyor. Ruslar, doğal kaynaklar bakımından zengin ve büyük bir sömürü kapasitesine sahip Orta Asya'nın geniş ve seyrek nüfuslu bir bölgesinde yaşamaktadır. Asya üzerinde Sovyet yetkililerin uyguladığı siyasi ve ekonomik kontrol bulunmaktadır. XX. yüzyılda sivil halka yönelik kitlesel terör ve yok etme girişimlerine tanık olunmuştur. Bunlardan biri de Stalin'in Büyük Temizliği veya Büyük Terör olarak adlandırılan tarihsel olaydır. Stalin rejimi tarafından 1937-1938 yıllarında Kırgız liderlerine yönelik siyasi katliamları vardır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nitel araştırma; niçin, nasıl, ne şekilde gibi sorulara cevap bulmak amacı ile kullanılır. Nitel araştırma kullanılan bu çalışmada doküman analizi gibi veri toplama yöntemleriyle oluşturulmuş bir araştırma türüdür. Bağımsızlık sonrası süreçte devlet tarafından ortaya koyulan siyasi söylemler ve uygulamalar ile Kırgızistan, Orta Asya’nın en demokratik ülkesi olarak anılmaya başlanmıştır. Kırgızistan coğrafyası tarihten günümüze ticaret yollarının üzerinde bulunan, Merkezî Asya’da doğudan batıya geçiş noktasını teşkil eden jeostratejik ve jeopolitik olarak önemli bir konuma sahiptir. Bununla birlikte zengin yeraltı maden ve enerji kaynakları, ülkenin modern dünyadaki önemini daha da arttırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

: Kırgızistan, Represya, Kulak, Stalin, Sovyet, Orta Asya

Kaynakça

• Abdrakhmanov B, Altymyshova Z. 2017. Activities of security bodies of Soviet Kyrgyzstan in mass repressions (1937- 1938). Joint CESS-ESCAS Conference, Bishkek, Kırgızistan.
• Aknazarova J. 2000. Privatization in the Kyrgyz Republic. J Central Asia monitor, 3: 1-4.
• Aksakal H. 2009. Stalin ve ikinci dünya savaşı bağlamında milliyetler politikası. KARAM, İstanbul, Türkiye pp: 23-30.
• Alekseyenko AD. Markiyan B, Hrytsenko V, Myskiv L, Voroshylo O. 2007. Holodomor: Ukrainian genocide in the early 1930s. Ukrainian institute of national memory Yayınevi, Kiev, Ukrayna, pp: 18-22.
• Babakurban Z. 1962. Dış Türkler ve Türkistan davası. Doğan Güneş Yayınevi. İstanbul, Türkiye, pp: 20-28.
• Baberowski J. 2014. Vıjjennaya zemlya Stalinskoe tsarstvo nasiliya. Almancadan Rusçaya çev. L. Pantina, Politiçeskaya Entsiklopediya Yayınları. Moskova, Rusya, pp: 892-901.
• Bacon E. 1965. Esir Orta Asya. çev. Say T. 1001 Temel Eser Yayınevi. İstanbul, Türkiye, pp: 201-215.
• Bademci A. 2008. 1917-1934 Türkistan milli istiklal hareketi korbaşılar ve Enver Paşa. Ötüken Yayınevi. İstanbul, Türkiye, pp: 200-220.
• Baktıgulov C. 1990. Kollektivizatsiya Kirgizskogo aila: Novıy vzglyad, kommunist Kirgizstana dergisi, Bişkek, Kırgızistan, pp: 3.
• Bohr A, Crisp S. 1996. Kyryzstan and the Kyrgyz, the nationalities question in the post-soviet states. Addison wesley longman publishing, New York, US, pp: 385-409.
• Bolponova A. 2011. K. Tınıstanov - uçyonıy i gosudarstvennıy deyatel’ Kırgızstana. Isık-Köl Devlet Üniversitesi Yayınları. Karakol, Kırgızistan, pp: 86-118.
• Buyar C. 2017. Kırgız tarihi (başlangıcından 1991 yılına kadar), Kırgızistan: tarih-toplum-ekonomi-siyaset. BYR Publishing house Yayınevi. Bişkek, Kırgızistan, pp: 47-157.
• Canbaş F. 1999. Türk cumhuriyetlerinde demokratikleşmeyi etkileyen faktörler. Geçiş sürecinde Orta Asya Türk cumhuriyetleri. Alfa basım yayım dağıtım, İstanbul, Türkiye, pp: 297-309.
• Carr EH. 1989. Sovyet Rusya tarihi bolşevik devrimi 1917-1923, Çev. Orhan Suda. Metin Yayınları, İstanbul, Türkiye, pp: 200-300.
• Cohen A. 1996. Russian imperialism: Development and crisis. Praeger. Londra, UK, pp: 169-180.
• Critchlow J. 1997. Minareler ve Marx, Çöküş öncesi sovyetler birliğinde islamiyet ve müslümanlar. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 140-234.
• Curtıs G. 1997. Introduction, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan and Uzbekistan: Country studies. Government Printing Office, Washington, US, pp: 112-182.
• Çağatay T. 1979. Kızıl Emperyalizm. Yaş Türkistan Yayını, Ankara, Türkiye, pp: 15-85.
• Çalışkan İ. 2012. XX Asırda Asya’da din politikaları: Çarlık Rusya ve Sovyetler birliği hakimiyetinde belirleyenler ve belirlenenler, bölgesel ve küresel politikalarda Orta Asya. Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 87-134.
• Çotayev Z. 2017. Kırgızistan’ın dış politikası: deven eden ve değişen eğilimler, Kırgızistan: tarih-toplum-ekonomi-siyaset. Cengiz Buyar (Ed). Bişkek, Kırgızistan, pp: 319-376.
• Delannoi G. 1998. Milliyetçilik ve ideolojik kataliz. Jean Leca, uluslar ve milliyetçilik. Metis Yayınları. İstanbul, Türkiye, pp: 120.
• Erdem M. 2000. Kırgız Türkleri, ASAM Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 200-240.
• Erol MS, Demir S. 2013. Rusya federasyonu’nun Orta Asya politikaları, Rusya’nın doğu politikası, Sezgin Kaya (Ed.). Ekin Yayıncılık, Bursa, Türkiye, pp: 340-341.
• Erşahin S. 1999. Türkistan’da islam ve müslümanlar Sovyet dönemi. İlahiyat vakfı Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 120-380.
• Ferro M. 1998. Sovyet rejiminin milliyetler politikası. Jean Leca, uluslar ve milliyetçilik. Metis yayınları, İstanbul, Türkiye. pp: 141-144.
• Hayes CJH. 1995. Milliyetçilik: Bir din. İz Yayıncılık, İstanbul, Türkiye, pp: 40-52.
• Jayashekar 1995. Economic stabilization and structural changes: some implications, , Central Asia: emerging new order. Har-Anard Publications. New Delhi, India, pp: 127-33.
• Joldoshov A. 2013. Kabilecilik, bölgecilik ve etnisite, Kırgız kimliği üzerine çalışmalar. Orta Asya Kafkasya Araş Derg, 15: 101-133.
• Kamalov İ. 2011. Türk Cumhuriyetleri’nin bağımsızlıklarının 20. Yılında: Rusya’nın Orta Asya politikaları. Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, Ankara, Türkiye, pp: 14-17.
• Kangas RD. 1995. State building and civil society in Central Asia, Political culture and civil society in Russia and the New States of Eurasia. ME Sharpe Inc., New York, US, pp: 271-291.
• Karabulut F. 2009. İktidar ve meşrulaştırma mücadelesinin odağı Orta Asya: Sovyetlerin dil ve eğitim politikaları. Bilig, 50: 65-96.
• Kurmanov Z. 1997. Politiçeskaya borba v Kırgızstane 20-e godı. İlim Yay, Bişkek, Kırgızistan, pp: 70-120.
• Malabayev Dj. 1969. Ukrepleniye sovetov Kirgizii v period stroitelstva sotsializma (1917-1937) , İlim Yayınları. Frunze, Kırgızistan, 180-270.
• Ölçekli T. 2013. Manaplar ve Kırgız tarihindeki rolleri, Bilig Dergisi, S. 67, pp: 111-128.
• Pılev A. 2006. Basmaçestvo v Sredney Azii: Etnopolitiçeskiy srez (vzglyad iz XXI veka), Kırgız-Rus Slavyan Üniversitesi Yayınları, Bişkek, Kırgızistan, pp: 23-89.
• Sağlam S. 2006. Türkiye’de iç göç olgusu ve kentleşme. Türkiyat Araş Dergisi, 5: 34-44.
• Saray M. 1996. Yeni Türk cumhuriyetleri tarihi. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, Türkiye, pp: 68- 84.
• Suny RG. 1998. The Soviet experiment. Russia, the USSR, and the successor states, Oxford University Press, Oxford, UK.
• Suny RG. 2012. Rus imparatorluğu, imparatorluk sonrası: Sovyetler birliği ve Rus, Osmanlı ve Habsburg imparatorlukları. Versus Yayınları, İstanbul, Türkiye, pp: 272.
• Uslu N. 2010. Orta Asya ülkeleri arasında işbirliği ve örgütlenme çabaları, Orta Asya ve Kafkasya: rekabetten işbirliğine. MKM Yayıncılık, Bursa, Türkiye, pp: 239-240.
• Yalçınkaya A. 1997. Sömürgecilik ve panislamizm işığında Türkistan (1856’dan günümüze). Timaş Yayınları, İstanbul, Türkiye, pp: 100-108.
• Ydyrysov R. 2017. 20-30-cıldarda Kırgızstandın sotsialdık stratifikatsiyasının ayrım maseleleri. Nauka, novıe tehnologii i innovatsii Kırgızstana Derg, 2: 97-99.
• Yoshida S. 1999. A field report on economic transition: Lifestyle changes in a village of nothern Kyrgztan. Central Asia Monitor, 1999: 4-5.
• Zemskov V. 1991, GULAG (İstoriko - sotsyologiçeskiy aspekt). Sotsiologiçeskie İssledovaniya, 6: 10-27.