Öğretmen Adaylarının Okuma Stratejilerini Kullanma Düzeyleri

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 1, 296 - 315, 28.02.2018

Serpil Özdemir

https://doi.org/10.14686/buefad.381007

Cited By: 7

Öz

Okuma anlama başarısı, bilişsel sürecin üstbilişsel stratejilerle izlenmesi ve kontrol edilmesi sonucunda artmaktadır. Üstbilişsel stratejiler okuma eğitiminde okuma stratejileri olarak yerini almaktadır. Öğrencilerin üstbilişsel farkındalıklarının geliştirilmesi sonucunda strateji kullanımı bilinçli bir şekilde yerleşmektedir. Öğretmen adaylarının okuma stratejilerini beceri haline getirmesi, gelecekte öğrencilerini bu açıdan geliştirebilmeleri açısından önemlidir. Bu çalışmada öğretmen adaylarının okuma stratejilerini kullanma düzeylerini betimlemek amaçlanmıştır. Araştırma tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırmaya 2016-2017 eğitim ve öğretim döneminde Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesinde, sınıf öğretmenliği, sosyal bilgiler, Türkçe, matematik ve fen bilgisi öğretmenliği bölümlerinde, 2. ve 3. sınıflarda okuyan 297 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmanın verileri Üstbilişsel Okuma Stratejileri Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin analizi sonucunda öğretmen adaylarının okuma stratejilerini sık kullandıkları, okuma stratejileri kullanma düzeyinde cinsiyete göre anlamlı bir fark olmadığı, okudukları bölüme ve okuma alışkanlığı düzeyine göre anlamlı farklar olduğu belirlenmiştir. Araştırma bulgularına dayalı olarak; eğitim fakültesi öğrencilerinin okuma stratejileri kullanımlarını en üst düzeye yükseltebilmeleri için öğretim programlarında ve eğitim süreçlerinde okuma stratejilerine yer verilmesi; öğretim elemanlarının öğretmen adaylarını okumaya yönlendirmede duyuşsal, bilişsel ve davranışsal katkılar sağlamaya çalışması; konuyla ilgili boylamsal ve nitel araştırmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayları, Okuma stratejileri, Üstbiliş

Kaynakça

• Akkaya, N. (2011). İlköğretim 8. sınıf Türkçe dersinde okuduğunu anlama stratejilerini kullanmanın tutuma etkileri [Effects of using the reading comprehension strategies on the attitudes at elementary school 8th grade Turkish course]. National Education, 191, 68-76.
• Akkaya, N. (2015). Türkçe eğitimi bölümü öğrencilerinin eleştirel düşünme ve okuma stratejilerini kullanma düzeylerinin incelenmesi [The examination of the levels of using critical thinking and reading strategies of students in Turkish leanguage teaching department]. International Journal of Languages’ Education and Teaching, ISSN: 2198 – 4999, 2057-2069. 10.18298/ijlet.341.
• Ateş, A. (2013). Üniversite öğrencilerinin okuma stratejileri üstbilişsel farkındalık düzeyleri (İnönü Üniversitesi Örneği) [Metacognitive awareness levels of reading strategies of university students (İnönü University Case)]. International Journal of Turkish Literature Culture Education, 2 (4) 258-273.
• Aybek, B. & Aslan, S. (2016). Öğretmen adaylarının üstbilişsel okuma stratejilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [An investigation of metacognitive reading strategies of teacher candidates in terms of several variables]. International Journal of Social Science, 49, 533-546.
• Aydoğan, R. (2008), Okumaya karşı olumlu ve olumsuz tutuma sahip 6. sınıf öğrencilerinin Türkçe dersinde kullandıkları okuduğunu anlama stratejileri ve yaratıcılık düzeyleri [Strategies used in the Turkish lessons for the reading comprehension and creativity levels of 6th grade students who have positive or negative attitudes towards reading]. Master Thesis, Dokuz Eylül University, İzmir, Turkey.
• Babacan, T. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının üstbilişsel okuma stratejileri ile çoklu zekâ alanları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Searching the correlation between metacognitive reading strategies and multiple intelligences of primary school teachers candidates]. Master Thesis, Cumhuriyet University, Sivas, Turkey. Balta, E. E. (2011). Waldmann modeli ile yapılan metin öğretiminin 8. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünme becerilerine etkisinin incelenmesi [An investigation of the effect of Waldmann model based text education on 8th. grade students’ reading comprehension, critical thinking and creative thinking skills. Doctorate Dissertation, Fırat University, Elazığ, Turkey. Benzer, A. (2016). Türkçe ve fen bilgisi öğretmen adaylarının okuduğunu anlama ve okuma stratejilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi [The examination of reading strategies of science and Turkish teachers' reading comprehension and reading strategies in terms of some variables]. The Journal of Academic Social Science Studies, 43, 21-30. Büyüköztürk, Ş. (2011). Veri analizi el kitabı (14. basım) [Data analysis handbook (14th ed.)]. Ankara: Pegem Academy Publishing.
• Cantrell, S., ve Carter, J. (2009). Relationships among learner characteristics and adolescents' perceptions about reading strategy use. Reading Psychology, 30, 195–224.
• Çakıroğlu, A. & Ataman, A. (2008). Üstbilişsel strateji öğretiminin okuduğunu anlama başarı düzeyi düşük öğrencilerde erişi artırımına etkisi [The effect of metacognitive strategy training on improving the achievement level of students having low achievement levels of reading comprehension]. Sakarya University Journal of Education Faculty, 16, 1-13.
• Çetinkaya Edizer, Z. (2014). Türkçe öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutumları ile üst bilişsel okuma stratejilerini kullanım düzeyleri arasındaki ilişki [Relationship between the attitudes of Turkish prospective teachers on reading habits and their perceptions of the uses of metacognitive reading strategies. Kastamonu Education Journal, 23 (2), 645-658.
• Çöğmen, S & Saracaloğlu, A. S. (2010). Üst Bilişsel Okuma Stratejileri Ölçeği’nin Türkçeye uyarlama çalışmaları [Adaptation of metacognitive reading strategies questionnaire to Turkish]. Pamukkale University Journal of Education, 28 (July 2010/II), 91-99.
• Çöğmen, S. (2008). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kullandıkları okuduğunu anlama stratejileri [Students’ usage of reading strategies in the faculty of education]. Master Thesis, Adnan Menderes University, Aydın, Turkey.
• Doğan, Y. (2017). Okuduğunu anlamayı geliştirmede kullanılan stratejilerin etkililiği: Bir meta analiz çalışması [The effectiveness of the strategies used in the development of reading comprehension: A meta analysis study]. Master Thesis, Ömer Halisdemir University, Niğde, Turkey.
• Erdağı Toksun, S. (2015). Türkçe öğretmenlerinin okuma stratejileri bilişsel farkındalık becerilerini kullanma düzeylerine ilişkin bir araştırma (Kars ili örneği) [A study on the levels of Turkish teachers to use their cognitive awareness skills of reading strategies (the case of Kars province). Doctorate Dissertation, Necmettin Erbakan University, Konya, Turkey.
• Erdem, C. (2012). Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının okuma stratejilerini kullanma düzeyleri. [The levels of using reading strategies of the preservices turkish language and literature teachers]. International Journal of Turkish Literature Culture Education, 1 (4), 162-186.
• Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive-developmental inquiry. American Psychologist, 34 (10), 906-911. http://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0003-066X.34.10.906
• Gay, L. R. (1996). Educational research. Florida: Prentice-Hall.
• Gelen, İ. (2003). Bilişsel farkındalık stratejilerinin Türkçe dersine ilişkin tutum, okuduğunu anlama ve kalıcılığa etkisi [The effects of metacognitive strategies on attitudes toward Turkish course, reading comprehension achievement and retention]. Doctorate Dissertation, Çukurova University, Adana, Turkey.
• Güneş, F. (2014). Anlama modelleri [Comprehension models]. Journal of Language and Literature Education, 9, 59-74.
• Güneş, F. (2017). Okuma sürecinde metindeki anlamdan zihindeki anlama [During reading process meaning from text to the mind]. Journal of Language and Literature Education, 5 (1), 7-25.
• Güngör, A. (2005). Altıncı, yedinci ve sekizinci sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama stratejilerini kullanma düzeyleri [Sixth, seventh and eighth graders’ level of reading comprehension strategy use]. Hacettepe University Journal of Education, 28, 101-108.
• Kanmaz, A. (2012). Okuduğunu anlama stratejisi kullanımının, okuduğunu anlama becerisi, bilişsel farkındalık, okumaya yönelik tutum ve kalıcılığa etkisi [The effect of reading comprehension strategy usage on reading comprehension skill, metacognition and attitide towards reading]. Doctorate Dissertation, Adnan Menderes University, Aydın, Turkey.
• Karasakaloğlu, N. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının okuduğunu anlama stratejileri ile öğrenme ve ders çalışma stratejileri arasındaki ilişki [The relationship between reading comprehension and learning and study strategies of prospective elementary school teachers]. Educational Sciences: Theory & Practice, 12 (3), 921-1950.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (20.bs.) [Scientific research method] (20th ed.)]. Ankara: Nobel Publishing Distribution.
• Karatay, H. (2007). İlköğretim Türkçe öğretmeni adaylarının okuduğunu anlama becerileri üzerine alan araştırması [A reserach about reading comprehension skills of primary school preservice teachers of Turkish]. Doctorate Dissertation, Gazi University, Ankara, Turkey.
• Koç, C. & Arslan, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin akademik öz yeterlik algıları ve okuma stratejileri bilişüstü farkındalıkları [Academic self-efficacy perceptions and metacognitive awareness of reading strategies of secondary school students]. YYU Journal of Education Faculty, 14 (1), 745-778.
• Köse, N. (2016). Üniversite öğrencilerinin okuma sürecinde üstbilişsel stratejileri kullanma durumları [Undergraduate students’ use of metacognitive strategies while reading]. Master Thesis, Bartın Üniversity, Bartın, Turkey.
• Kuruyer, H. G. & Özsoy, G. (2015). İyi ve zayıf okuyucuların üstbilişsel okuma becerilerinin incelenmesi: bir durum çalışması [Investigation of metacognitive reading skills of good and poor readers: a case study]. Kastamonu Education Journal, 24 (2), 771-788.
• Lüle Mert, E. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının okuma stratejilerine ilişkin bilişsel farkındalık düzeyleri [Metacognitive awareness level of candidate Turkish teachers in reading strategies]. Erzincan University Journal of Social Sciences Institu, Special Issue-II, 95-106.
• Melanlıoğlu, D. (2014). Üstbiliş strateji eğitiminin ortaokul öğrencilerinin okuma kaygılarına etkisi [The effect of metacognition strategy education on middle school students’ reading anxiety]. Educataion and Science, 39 (176), 107-119.
• Oluk, S. & Başöncül, N. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerin üstbiliş okuma stratejilerini kullanma düzeyleri ile fen-teknoloji ve Türkçe ders başarıları üzerine etkisi [The metacognitive reading strategy usage level and its effect on science technologies and Turkish course success of primary education 8th grade students]. Kastamonu Education Journal, 17 (1), 183-194.
• Özsoy, G. (2008). Üstbiliş [Metacognition]. The Journal of Turkish Educational Sciences, 6 (4), 713-740.
• Salembier, G. B. (1999), SCAN and RUN: A reading comprehension strategy that works. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 42 (5), 386-394. Shelton, E. D. (2006). A comparison of the awareness of developmental reading students and non-developmental reading students with regards to their use of reading strategies while attempting to read academic materials assigned by their instructors in a college setting. Doctorate Dissertation, University of Houston, Graduate Faculty of the College of Education, Houston.
• Swennumson, S. (1992), The effect of the sq3r study method on reading comprehension of Nontraditional Collage students. Doctorate Dissertation, Drake University, USA.
• Temizkan, M. (2007). İlköğretim ikinci kademe Türkçe derslerinde okuma stratejilerinin okuduğunu anlama üzerindeki etkisi [The effect of reading strategies on reading comprehension in the primary school]. Doctorate Dissertation, Gazi University, Ankara.
• Temizkan, M. (2009). Metin türlerine göre okuma eğitimi [Reading education according to text types]. Ankara: Nobel Publishing Distribution.
• Topuzkanamış, E. (2009). Öğretmen adaylarının okuduğunu anlama ve okuma stratejilerini kullanma düzeyleri [Preservice teachers’ levels of reading comprehension and usage of reading strategies]. Master Thesis, Balıkesir University, Balıkesir.
• Tuna, L. (2016). Okuma stratejilerinin 7. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı kazanmasına, okuma tutumuna ve okuduğunu anlama becerisine etkisi [The effect of reading strategy use of 7th graders on reading habit acquisition, attitude and comprehension skills]. Master Thesis, Dokuz Eylül University, İzmir, Turkey.
• Yılmaz, B. (1995). Okuma sosyolojisi: Ankara’da oturanların okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma [Sociology of reading: An investigation of reading habits of people living in Ankara]. Turkish Librarianship, 9 (3), 325-336.