Ortaöğretim Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi (İzmir-Buca Örneği)

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 1, 75 - 96, 10.06.2013

Yrd. Doç. Dr. Nevin Akkaya , Serpil Özdemir

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaöğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının çeşitli
değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir. Araştırma örneklemi, İzmir Buca
ilçesindeki 10 liseden tabakalı tesadüfi örneklemeyle belirlenen 525 öğrenciden oluşmaktadır. 272 kız,
253 erkek öğrenci örneklemde yer almıştır. Araştırmada betimsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Veriler,
araştırmacılar tarafından geliştirilen okumaya yönelik tutum ölçeği ile toplanmıştır. Araştırma sonucunda
ortaöğretim öğrencilerinin çoğunun okumaya yönelik tutumlarının yüksek olduğu, tutum puanlarının
cinsiyete ve öğrenim gördükleri ağırlıklı derslere göre anlamlı farklılık gösterdiği, annelerinin ve
babalarının eğitim durumlarına ve mesleklerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği belirlenmiştir.
Ayrıca öğrencilerin okumaya yönelik tutumları ile okumaya ayrılan süre ve okudukları kitap sayısı
arasında orta düzeyde ve pozitif bir ilişki; ailenin aylık geliri arasında negatif yönlü ve düşük bir ilişki
bulunmuştur. Bu sonuçlar doğrultusunda, ortaöğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarını
artırmak için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ortaöğretim, okumaya yönelik tutum

An Investigation of High School Students’ Attitudes towards Reading (İzmir-Buca Sample)

Öz

The purpose of this research is to determine if high school students’ attitudes
towards reading show difference depending on various variables. The research sample consist of 525
students selected stratified random sampling from studying in 10 high schools in Buca district, in İzmir.
272 girls and 253 boys participated in sample. The study was performed as a descriptive study. The data
was collected by using the attıtude towards readıng scale which was developed by the researchers. The
results of this research indicate that high school students’ attitude towards reading level mostly “high”,
the reading attitude scores of high school students show a significant difference with regard to genders
and weighted lessons but mothers and fathers’ education levels and jobs; furthermore, there was a
positive but an avarage correlation between students’ attitudes towards reading and reading time and,
the number of books they read; but a negative and low correlation with monthly family income.
According to these results several suggestions were made to improve high school students' attitudes
towards reading.

Anahtar Kelimeler

High school, attitude towards reading

Kaynakça

• Acıyan, A. A. (2008). Ortaöğretim Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları ve Akademik Başarı Düzeyi Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Alexander, J.E. & Filler, R.C. (1976). Attitudes and Reading. Newark, Delavare: International Reading Association.
• Allport G. W. (1967). Readings In Attitude Theory and Measurement. Martin Fishbein (Ed.), in Attitudes (pp. 1-14). New York: John Wiley&Sons.
• Arslan, Y., Çelik, Z. vd. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Okuma Alışkanlığına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 26, 113-124.
• Aydoğan, R. (2008). Okumaya Karşı Olumlu ve Olumsuz Tutuma Sahip 6. Sınıf Öğrencilerinin Türkçe Dersinde Kullandıkları Okuduğunu Anlama Stratejileri ve Yaratıcılık Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Aytaş, G. (2005). Okuma Eğitimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 3 (4), 461-470.
• Bağcı, H. (2010). İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi. II. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu. Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, 9-11 Aralık 2009, Lefkoşa.
• Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Okuma Alışkanlık ve İlgileri Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Balcı, A., Uyar, Y. Vd. (2012). İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları, Kütüphane Kullanma Sıklıkları ve Okumaya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Turkish Studies. 7(4), 965-985.
• Bamberger, R. (1990). Okuma Alışkanlığını Geliştirme. (Çev. Bengü Çapar). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Baş, G. (2012). Reading Attitudes of High School Students: An Analysis From Different Variables. International Journal on New Trends in Education and Their Implications. 3 (2), 47-58.
• Başaran, M. ve Ateş, S. (2009). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Okumaya İlişkin Tutumlarının İncelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 29 (1), 73-92.
• Bozpolat, E. (2010). Öğretmen Adaylarının Okuma Alışkanlığına İlişkin Tutumlarının Değerlendirilmesi (Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği). Journal of World of Turks. 2 (1), 411-428.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. (14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, R., Türkyılmaz, M. vd. (2010). Ergenlik Dönemi Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 11(3), 1-21.
• Çetinkaya, Ç. S. (2004). Afyon Merkezindeki İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Okuma Alışkanlığı. Yüksek Lisans Tezi. Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Doğan Yılmaz, E. (2010). Hemşirelik Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Düzeyleri ve Kitap Okuma Alışkanlığına İlişkin Tutumları. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Elliot, P. L. (1983). An Investigation Into the Relationship Between Reading Achievement and Attitudes Towards Reading of Third and Sixth Grade Student. Master of Education. Memorial University of Newfoundland, Canada.
• Gömleksiz, M. N. (2004). Geleceğin Öğretmenlerinin Kitap Okumaya İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi. 1 (1), 1-21.
• Gönen, M., Öncü, E. Vd. (2004). İlköğretim 5. 6. ve 7. Sınıf Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıklarının İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi. 164, 7-35.
• Güneş, F. (2007). Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Güngör, E. (2009). İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Kitap Okuma Alışkanlığı İle Türkçe Dersi Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Harris, L. W. (2009). The relationship between African American middle school student’ attitudes toward reading and their reading comprehension level. Doctorate Theses. The University of Memphis, Memphis.
• İnceoğlu, M. (2000). Tutum-Algı İletişim. Ankara: İmaj Yayınevi.
• İpşiroğlu, Z. (2004). Eğitimde Yeni Arayışlar. İstanbul: Adam Yayınları.
• İşeri, K. (2010). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Okuma Tutumlarının İncelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 7 (2), 468-487.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Günümüzde İnsan ve İnsanlar. (12. Baskı). İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Karabay, A. ve Kuşdemir Kayıran, B. (2010). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Becerileri ve Okumaya İlişkin Tutumları Arasındaki İlişki. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (03)38, 110-117.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (20. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karim, N. S. A. & Hasan, A. (2007). Reading habits and attitude in the digital age: Analysis of gender and academic program differences in Malaysia. The Electronic Library. 25(3), 285-298.
• Keleş, Ö. (2006). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Öğrencilerinde Kitap Okuma Alışkanlığının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Köse, A. ve Yılmaz, Y. (2011). Öğretmen Adaylarının Okuma Tutumlarının Farklı Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi. 1. Uluslararası Türkçe Eğitimi Öğrenci Kongresi Bildirileri. Gazi Üniversitesi, 29–30 Eylül 2011, Ankara. s.186-195.
• Kurulgan, M. ve Çekerol, S. (2008). Öğrencilerin Okuma ve Kütüphane Kullanma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8(2), 237–258.
• Kush, J. C.,Watkins, M. W. et al. (2005). The Temporal-Interactive Influence of Reading Achievement and Reading Attitude. Educational Research and Evaluation. (11)1, 29-44. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2011). Türkiye’nin Okuma Kültürü Haritası. http://www.kygm.gov.tr/Eklenti/55,yonetici-ozetipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 2011, 19 Mayıs).
• Martinez, R. S., Arıcak, O. T. et al. (2008). Influence of reading attitude on reading achievement: A test of the temporal-interaction model. Psychology in the Schools. 45 (10), 1010-1022.
• McKenna, M. C., Kear, D. J. et al. (1995). Children’s attitudes toward reading: A national survey. Reading Research Quarterly. 30, 934 -956.
• MEB. (2009a). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1- 5. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi. MEB. (2009b). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği. http://www.meb.gov.tr/mevzuat/liste.asp?ara=7&Submit=Listele (Erişim Tarihi: 2012, 03 Kasım).
• MEB . (2011). Dil ve Anlatım Dersi 9, 10, 11 ve 12. Sınıflar Öğretim Programı. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/?width=900 (Erişim Tarihi: 2013, 25 Ocak).
• MEB. (2012). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Okuma Becerileri Dersi Öğretim Programı. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/?width=900 (Erişim Tarihi: 2013, 25 Ocak).
• Odabaş, H., Odabaş, Z.Y. vd. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Okuma Alışkanlığı: Ankara Üniversitesi Örneği. Bilgi Dünyası. 9(2), 431-465.
• Özbay, M., Bağcı, H. vd. (2008). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuma Alışkanlığına Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 9(15), 117–136.
• Özbay, M. ve Uyar, Y. (2009). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencileri İçin Okumaya Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Journal of New World Sciences Academy: Education Sciences. 4(2), 632-651.
• Özçelik, D. A. (1998). Eğitim Programları ve Öğretim. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Sallabaş, M. E. (2008). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumları ve Okuduğunu Anlama Becerileri Arasındaki İlişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 9(16), 141–155.
• Schooten, E. & Glopper, K. (2002). The relation between attitude toward reading adolescent literature and literary reading behavior. Poetics. 30, 169-194.
• Sever, S. (2004). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sevmez, H. (2009). Türkçe Öğretmen Adaylarının Okuma Alışkanlığı ve Kütüphane Kullanımı Üzerine Bir İnceleme (SÜ Eğitim Fakültesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Smith, F. (1988). Understanding reading: A psycholinguistic analysis of reading and learning to read (4. Edition). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Stange, T.V. & Carter, E.J. (1995). Gifted middle grade readers: attitudes and interests in the 90’s. Paper Presented at the Annual Convention of the International Reading Association. CA, Anaheim: (ED 391 346).
• Stokmans, M. J. W. (1999). Reading attitude and its effect on leisure time reading. Poetics. 26, 245-261.
• Şeflek Kovacıoğlu, N. (2006). İlköğretim İkinci Sınıflarında Aile Çevresi ve Çocuğun Okumaya Karşı Tutumu ile Okuduğunu Anlama Becerisi Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Topçu, Y. E. (2007). İlköğretim 6,7 ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları. Milli Eğitim Dergisi. 176, 36-57.
• Ünal, E. (2006). İlköğretim Öğrencilerinin Eleştirel Okuma Becerileri ile Okuduğunu Anlama ve Okumaya İlişkin Tutumları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Warmack, W. L. (2007). Elementary Education Pre-Service Teachers’Attitudes Toward Reading. Doctorate Thesis. Auburn University, Alabama.
• Yalınkılıç, K. (2007). Türkçe Öğretmen Adaylarının Okumaya İlişkin Tutum ve Görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. (1)1, 225-241.
• Yılmaz, M. (1995). Okuma Sosyolojisi: Ankara’da Oturanların Okuma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Türk Kütüphaneciliği. 9 (3), 325-336.