Atılganlık Eğitiminin Üniversite Öğrencilerinin Kişiler Arası Problem Çözme, Algılanan Sosyal Destek ve Atılganlık Düzeyleri Üzerine Etkisi

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 1, 456 - 474, 07.04.2014

Firdevs Güneş , Coşkun Arslan , Ayşe Eliüşük

Öz

Atılganlık; ‘girişken olmak’, ‘kendini açık olarak ortaya koymak’, ‘etkin davranmak’, anlamlarına
gelmektedir. Kişiler arası bir ilişki biçimi olan atılganlık, başkalarını küçük görmeden, haklarını yadsımadan
kişinin kendi haklarını korumasını içermektedir. Atılganlık eğitimi ise öğrencilerin çeşitli becerilerini
geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmada atılganlık eğitiminin üniversite öğrencilerinin kişilerarası problem
çözme ve algılanan sosyal destek üzerine etkileri incelenmiştir. Araştırma ön test–son test deney ve kontrol
gruplu desen olarak düzenlenmiştir. Böylece 25’i kontrol, 25’ide deney grubu olmak üzere 50 öğrenciye 9
hafta boyunca atılganlık eğitimi verilmiştir. Verilerin toplanmasında Rathus tarafından 1973’de geliştirilen ve
Voltan-Acar tarafından (1980a) Türkçeye uyarlanan Rathus Atılganlık Envanteri uygulanmıştır (Akt. VoltanAcar,1980b);
Ayrıca Çam ve Tümkaya’nın (2007) geliştirdiği Kişiler Arası Problem Çözme Envanteri ile Zimet,
Dahlem, Zimet (1988)’in geliştirdiği, Eker, Arkar ve Yaldız’ın (2001) Türkçeye uyarladığı Çok Boyutlu Algılanan
Sosyal Destek Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmada verilen atılganlık eğitimi sonrasında, deney grubu
öğrencilerinin puan ortalamalarının anlamlı düzeyde arttığı görülmüştür. Kontrol grubunda ise anlamlı
düzeyde bir artış bulunmamıştır. Böylece atılganlık eğitiminin üniversite öğrencilerinin atılganlık, kişilerarası
problem çözme ve algılanan sosyal destek üzerinde olumlu etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

atılganlık, kişiler arası problem çözme, algılanan sosyal destek

Kaynakça

• Alberti, B. ve Emmons, M. (2002). Atılganlık: Kendinize Yatırım Yapın. (Çev: Katlan S.) Ankara: HYB Yayıncılık.
• Altunışık,R., Coşkun,R, Yıldırım,E,Bayraktaroğlu,S.(2002)Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, 158-173
• Arslan, Y. (2009). Lise öğrencilerinin algıladıkları sosyal destek ile sosyal problem çözme arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi),Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Baltaş, A. ve Baltaş, Z. (1990). Stresle başa çıkma yolları, İstanbul: Remzi Kitabevi,
• Bingham, A. (2004). Çocuklarda problem çözme yeteneklerinin geliştirilmesi. (A.F.
• Bowlby, J. ve Mary A.(1992), Bretherton I. The origins of attachment theory, Ainsworth. Developmental Psychology, 28(5): 759-775.
• Budak, B, (1999), Lise Öğrencilerinin Algılanan Sosyal Destek Düzeyi ile Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). On dokuz Mayıs Üniversitesi. Samsun
• Cohen, S., Doyl, W.J., & Skoner, D.P. (1997). Social ties and susceptibility to the common cold. Journal of the American Medical Association, 27(7), 40-44
• Cortes, D.E, 1995. Variations in familism in two generations of Puerto Ricans. Hispanic Journal of Behavioral Sciences 17, 249–255
• Çam, S. ve Tümkaya, S. (2006). Üniversite Öğrencilerinde Kişilerarası Problem
• Çözme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 119-132.
• Çulha, M ve Dereli A.A.( 1987),Atılganlık eğitimi programı. Psikoloji Dergisi, 6,21: 124-127
• Eker. D, Arkar H, yaldız H (2001) ,Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı geçerlik güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, (12):17-25
• Gavazzi, S.M., 1994. Perceived social support from family and friends in a clinicalsample of adolescents. Journal of Personality Assessment 62, 465–471.
• Güçray, S. (1988), Bazı kişisel değişkenler, algılanan sosyal destek ve atılganlığın karar verme stilleri ile ilişkisi. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 2 (9), 7–16.
• Kamaraj, I. (2004). Sosyal becerileri derecelendirme ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması ve beş yaş çocuklarının atılganlık sosyal becerisini kazanmalarında eğitici drama programının etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Kohlman, C., Weidener, G., Dotzauer, E., & Burns, L. (1997). Gender differences in health behavior: The role of avoidant coping. European Review of Applied Psychology, 47, 115- 121.
• Lange, A.J. ve Jakubowski, P. (1978). Responsible Assertive Behavior: Cognitive Behavioral Procedures To Trainers. USA Research Press. 184
• Lazarus, A. A. (1973), On assertive behavior, Behavior Therapy, 4:697-699.
• Lirio, P., Lituchy T. R., Monserrat, S. I., Olivas-L., Miguel R., Duffy, Jo A., Fox, S., Gregory, A.,Punnett, B.J. ve Santos, N. (2007). Exploring career-life success and family social support of successful women Şn canada, argentina and mexico, International Journal Of Career Management, 12, (1), 28-50.
• Nezu, A.M., Nezu, C.M., ve D’ Zurilla, T.J. (2007). Solving life’ s problems: A 5 step guide to enhanced well-being, Springer Publishing Company.5.254-263
• Öğülmüş S.(2001), Kişilerarası sorun çözme beceri ve eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Özver, İ., (2010) Genç yetişkinlerde intihar davranışı ile problem çözme , dürtüsellik ve atılganlık arasındaki ilişkinin incelenmesi , (Yayınlanmamış uzmanlık tezi) T.C. Sağlık bakanlığı, Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman ruh sağlığı ve sinir hastalıkları eğitim ve araştırma hastanesi. İstanbul.
• Öztürk, G. Ö. (2009). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerine uygulanan atılganlık eğitimi programının öğrencilerin atılganlık düzeyine etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
• Patel, N., 1992. Psychological disturbance, social support and stressors: a communitysurvey of immigrant Asian women and the indigenous population. Counseling Psychology Quarterly 5, 263–277.
• Pellegrini, D.S.;Urbain, E.S. (1986). An evaluation of ınterpersonal cognitive problem solving training with children. Child Psychology and Psychiatry. Vol: 26, N: 1, 17-41.
• Rathus, S. A. ( 1973 ) ,30-İTEM Schedule for assesssing assertive behavior,.Behavior Therapy, 4:398-406
• Rathus, S. A. ve Nevit J. S. (1977) , Concurrent validity of the 30- item assertiveness schedule with a psychiatric population. Behavior therapy, 8: 393-397
• Saygılı, H. (2000). Problem çözme becerisi ile sosyal ve kişisel uyum arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Stone-Feinstein, E., Ward, C., 1990. Loneliness and psychological adjustment ofsojourners: new perspectives on culture shock., Heterogeneity in Cross-cultural Psychology Lisse. Swets &Zeitlinger, The Netherlands
• St. Lawrence, J. S. (1973). Validation of a component model of social skills with a clinical outpatient population. Journal of Behavioral Assesment,15-27
• Şahin, HN. (1998). Stresle başa çıkma. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları
• Topla H., (2011) ,Eğitim fakültesi öğrencilerinin kişiler arası problem çözme becerileri ve yönelimleri ile fonksiyonle olmayan tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Çukurova üniversitesi , Adana.
• Türkmen, M. (2004). Erbaş ve erlerde intihar olasılığı ile ruhsal durum, sosyal destek ve problem çözme becerileri arasındaki iliksiler. (Yayınlanmamış yüksek lisanstezi), Ankara Üniversitesi, Ankara
• Ugürol, Y. (2010) Atılganlık Becerilerini geliştirme eğitimi programının ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin zorbalığa uğrama düzeylerinin azaltılmasına etkisi, YİBO örneği, (yayınlanmamış doktora tezi) Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Ünüvar, A. (2003). Çok yönlü algılanan sosyal desteğin 15-18 yaş arası lise öğrencilerinin problem çözme becerisine ve benlik saygısına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya
• Voltan-Acar N. (1980a) Grupla atılganlık eğitiminin bireylerin atılganlık düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3: 62-66
• Voltan-Acar, N (1980b), Rathus Atılganlık Envanteri Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması, Psikoloji Dergisi, 10: 23-25.
• Yılmaz S. (2005) ,Atılganlık eğitiminin hemşirelik öğrencilerinin atılganlık düzeylerine etkisi. ( Yayınlanmamış doktora tezi), Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum
• Zimet GD, Dahlem NW, Zimet SG. (1988) The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. J Pers Assess,52: 30-41.
• Zimet GD, Powel SS, Farley GK (1990) Psychometric characteristics of the Multidimensional Scale of Perceived Social Support. J Pers Assess, 55: 610-617.