THE UNDERSTANDING OF RELIGIOUS EDUCATION OF GHAZALI AND IBN JEMA

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 92 - 100, 30.12.2018

Kübra Kamer Ekici

Öz

It is seen that Islamic religion emphasizes education
and training activities. Thus, there are many verses in Quran that point to learning,
knowledge, and the importance of education such as "Are those who know
equal to those who do not know?" (Az-Zumar/9) and "My Lord, increase
me in knowledge." (Taha/114). Many hadiths of the Prophet about the
importance of education has also revealed this situation. It is appeared in the sources that the Prophet gave
education in the "suffas" which are the initial places with a
characteristic of Islamic complex. In this period, while a significant increase in the number of madrasas
because of the madrasas built by the Great Seljuk Emir Nizamulmulk; Education
activities in the Islamic world became more regular. (Kazıcı, 2016: 13). Ghazali is the one who lived in
this century and was one of the most mentioned names.

By the fifth century, it is accepted that this period
was a turning point in the history of Islamic education. He has given written works in many fields such as
education, kalam, philosophy, jurisprudence, and morality. This study will focus on the work of Ghazali in his
field of study (Eyyühel Veled) and his thoughts.

Ibn
Cemaa is another educator who is important in the history of Islamic education. He
lived in Cairo
in the 8th century. Ibn Cemaa's work which written in the field of education is
Tezkiretü’s Sami’ vel Mütekellim fi edebi’l âlim ve’l Müteallim. This work is
mentioned in the field of education as the most orderly source written up to
its time. In
this study, Imam Ghazali’s and Ibn Cemaa’s, who have been lived with
the three centuries of time difference, religious education concepts,
similarities and differences will be examined in their own times, thus, it will
be tried to evaluate the works and opinions of these thinkers who can be called
as the first period educators in Religious Education, and whether any changes
in educational methods and thoughts occur with the change of time.

Anahtar Kelimeler

Imam Ghazali, Ibn Cemaa, Eyyühel Veled, Tezkiretü’s Sami’ vel Mütekellim fi edebi’l alim ve’l Müteallim, religious education

İMAM GAZALİ VE İBN CEMAA’NIN DİN EĞİTİMİ ANLAYIŞLARI

Öz

İslam
dininin eğitim ve öğretim faaliyetleri üzerinde önemle durduğu görülmektedir.
Nitekim Kur’an-ı Kerim’de “De ki: Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?”
(Zümer/9) ve “Rabbim, ilmimi artır, de” (Taha/114) gibi ilme, ilim öğrenmeye,
eğitimin önemine işaret eden pek çok ayet bulunmaktadır. Hz. Peygamberin de
eğitimin önemi ile ilgili pek çok hadisi bu durumu gözler önüne sermektedir.
Hz. Peygamberin ilk külliye niteliğinde olan ‘suffa’larda bizzat eğitim verdiği
kaynaklarda yer almaktadır (İbn Sad, 1957: 18).

Hicri
5. yüzyıla gelindiğinde ise bu dönemin İslam eğitim tarihinde bir dönüm noktası
olduğu kabul edilmektedir. Bu dönemde Büyük Selçuklu emiri Nizamülmülk’ün inşa
ettirdiği medreselerle, medrese sayısında ciddi bir artış görülürken; İslam
dünyasında eğitim öğretim faaliyetleri daha düzenli bir hale gelmeye
başlamıştır (Kazıcı, 2016: 13). Bu yüzyılda yaşamış ve kendisinden en çok
bahsedilen isimlerden olmuş kişi Gazali’dir. Eğitim, kelam, felsefe, fıkıh,
ahlak gibi pek çok alanda eserler vermiştir. Bu araştırmada Gazali’nin eğitim
alanında verdiği eseri (Eyyühel Veled) ve düşünceleri üzerinde durulacaktır.

İbn
Cemaa İslam eğitim tarihi içerisinde önem arz eden bir diğer eğitimcidir.
Kendisi H.8 asırda Kahire’de yaşamıştır. İbn Cemaa’nın eğitim alanında yazdığı
eseri Tezkiretü’s Sami’ vel Mütekellim fi edebi’l âlim ve’l Müteallim’dir. Bu
eser eğitim - öğretim alanında kendi zamanına kadar yazılmış en derli toplu
kaynak olarak belirtilmektedir. Bu çalışmada aralarında yaklaşık üç asırlık bir
dönem bulunan İmam Gazali ve İbn Cemaa’nın kendi dönemlerindeki din eğitim
anlayışları, benzerlikleri ve farklılıkları incelenecek, böylece din eğitiminde
ilk dönem eğitimcilerinden diyebileceğimiz bu düşünürlerin eserleri ve
görüşleri, zamanın değişimiyle eğitim metot ve düşüncelerinde herhangi bir
değişikliğin meydana gelip gelmediği değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İmam Gazali, İbn Cemaa, Eyyühel Veled, Tezkiretü’s Sami’ vel Mütekellim fi edebi’l âlim ve’l Müteallim, din eğitimi

Kaynakça

• Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, 1993
• Akpınar, Cemil, ‘İbn Cemaa’, TDV Ansiklopedisi, c: 19, 1999
• Aydın, Muhammed Şevki, "İbn Cemaa´Ya Göre Öğretmenin Görev Ve Nitelikleri", Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1992
• Bayraktar, Mehmet Faruk, İbn Cemaa’dan Öğretmen Ve Öğrencilere Öğütler, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2009
• Buyrukçu, Ramazan, İbn. Cemaa’nın Eğitimle İlgili Görüşlerine Pedagojik Yaklaşımlar, 1997, 24 Mayıs 2018 tarihinde http://dergipark.gov.tr/download/article-file/30747 adresinden ulaşılmıştır.
• Birzali, Meşyahatu Kadı’l Kudat İbn Cemaa, nşr.Muvaffak b. Abdullah b. Abdulkadir, Beyrut, 1408/1988, I
• Çapak, İbrahim, Gazali ve Dikkat Çektiği Bazı Meseleler, Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl 2, Cilt 2, Sayı 1, 2006
• Çelikel, Bülent, Gazali’nin Dönemindeki Ulemaya Yönelttiği Eleştiriler, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c.13, sayı 2, 2013
• Deniz, Gürbüz, Gazaliyi Anlamanın Usulü, Diyanet İImi Dergi, c. 47, Sayı: 3, s. 9, 2010
• Gazâlî, Muhammed bin Muhammed bin Ahmed (1974), İhyâu Ulûmi’d-Dîn Tecümesi, (ter. A. Serdaroğlu), Bedir Yay., İstanbul,c. I, III, 1974
• -----------, Eyyühel Veled, Hacı Hüseyin Matbaası, h. 1308/1891 -----------, el-Munkız, (çev. Hilmi Güngör), İstanbul, 1990
• Güngör, Erol, Sosyal Meseleler ve Aydınlar, (haz. R. Güler, E. Kılınç), Ötüken Neş., İstanbul 2003
• İbn Cemaa, Muhammed b. İbrahim Sadullah el-Kinani, Tezkiratü's-Sami’ ve’l-Mütekellim fî Edebi’l-Âlim ve’l-Müteallim, coprigt: King Suud University, h.1215/1800
• -------------, İslam geleneğinde öğretmen öğrenci eğitim öğretim adabı (M. Ş. Aydın, Çev.) Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1992 İbn Sa’d, Et- Tabakatü’l Kübra, Beyrut, II, 18, 1957
• Kazıcı, Ziya, Ana Hatlarıyla İslam Eğitim Tarihi, M.Ü İlahiyat Fakültesi Yay., 2016
• Orman, Sabri, Gazali’nin Hayatı ve Eserleri, İslami Araştırmalar Dergisi, c.13, sayı 2-3, 2000
• Oruç, Cemil, İmam Gazali’nin Eğitim Anlayışı, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Eğitimi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, s. 7, 2009 Pakalın, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul, 1971
• Tosun, Cemal, Din Eğitimi Bilimine Giriş, Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2015