LIVING IN STUDENT DORMITORIES AS TEMPORARY SHELTERS AFTER THE FEBRUARY 6 EARTHQUAKE

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3, 389 - 405, 29.09.2025

Derya Sasman Kaylı , Güler Doymaz , Ömer Takak , Gülenaz Selçuk , Selhan Özbey , Duygu Alptekin , Şeyma Ayyıldız , Osman İyilikci , Şeyda Yıldırım , Ayşe Gönüllü Atakan , Erol Esen

https://doi.org/10.34087/cbusbed.1672258

Öz

Aim; The devastating earthquakes that struck Gaziantep and Kahramanmaraş on February 6, 2023, affecting 11 provinces, had profound sociological, economic, and psychological impacts on a vast region inhabited by approximately 15 million people. In the aftermath, around 2.2 million individuals were relocated to safer areas and were accommodated in temporary shelters. This study was conducted between March and April 2023 in a student dormitory repurposed as a temporary accommodation facility. The aim was to conduct an in-depth analysis of the participants' experiences, needs, expectations, coping mechanisms, and their sense of spatial belonging during the post-earthquake period.
Method; The research was carried out mixed-methods design. Quantitative data were collected from a sample of 329 individuals using a questionnaire developed based on relevant literature to assess their socio-demographic characteristics. Qualitative data were gathered from 31 participants through semi-structured interview guides, in-depth interviews, and participant observation. The data were analyzed using SPSS and MAXQDA software.
Results; Quantitative results indicated that the majority of participants belonged to lower socioeconomic groups in terms of education and occupational status. The qualitative analysis revealed three main themes, each comprising two sub-themes: Disruption of Daily Life by the Earthquake, Relocation to Manisa, and Processes of Reconstruction and Rebuilding Lives.
Conclusion; The findings highlight that fundamental factors such as secure shelter, access to biopsychosocial health services, effective communication, a sense of belonging, and economic support play a pivotal role in individuals' efforts to reconstruct their lives following disaster-induced displacement.

Anahtar Kelimeler

Disaster , Earthquake , Social Solidarity , Psychosocial Support

Proje Numarası

2023-012

6 ŞUBAT DEPREMİNİN ARDINDAN GEÇİCİ BARINMA ALANI OLARAK ÖĞRENCİ YURTLARINDA YAŞAMAK

Öz

Giriş ve Amaç: 6 Şubat 2023 tarihinde Gaziantep ve Kahramanmaraş merkezli olarak meydana gelen ve 11 ilimizi etkileyen yıkıcı depremler, yaklaşık 15 milyon kişinin yaşadığı geniş bir coğrafyada derin sosyolojik, ekonomik ve psikolojik etkiler yaratmıştır. Deprem sonrasında yaklaşık 2,2 milyon kişi, güvenli bölgelere yönelmiş ve geçici barınma merkezlerine yerleştirilmiştir. Bu çalışma, söz konusu misafirhanelerden biri olarak hizmet veren bir öğrenci yurdunda, Mart–Nisan 2023 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların deprem sürecindeki deneyimleri, ihtiyaçları, beklentileri, güçlü yönleri ve yaşamlarını yeniden inşa etmeye yönelik mekânsal aidiyet duyguları derinlemesine analiz edilmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Araştırma kapsamında karma yöntem deseni benimsenmiş; nicel veriler, katılımcıların sosyo-demografik özelliklerini belirlemeye yönelik olarak literatür doğrultusunda geliştirilen bir anket formu aracılığıyla, 329 kişilik örnekleme uygulanmıştır. Nitel veriler ise, yarı yapılandırılmış görüşme formu, derinlemesine mülakat ve katılımlı gözlem teknikleriyle, 31 katılımcı üzerinden toplanmış ve toplanan veriler, SPSS ve MAXQDA programları kullanılarak analiz edilmiştir.
Bulgular: Nicel bulgular; katılımcıların, eğitim ve meslek dağılımlarına bakıldığında, çoğunluğunu alt sosyoekonomik düzeyde yer aldığı görülmüştür. Nitel analiz sonucunda 3 ana tema ortaya çıkmıştır. Her bir tema 2 alt temadan oluşmuştur. Ana temalar; “Yaşam Pratiklerinde Deprem”, “Manisa’ya Geliş” ve “Yaşamı Yeniden ve Yeniden Kurmak”tır.
Sonuç: Araştırma bulguları, bireylerin yaşamlarını yeniden inşa etme sürecinde barınma, biyo-psikososyal sağlık hizmetlerine erişim, iletişim, aidiyet ve ekonomik destek gibi temel unsurların belirleyici rol oynadığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Afet , Deprem , Toplumsal Dayanışma , Psiko-sosyal Destek

Etik Beyan

Bu çalışma, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu’nun 06.03.2023 tarihli ve E.502069 sayılı kararı ile etik kurul onayı alarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma sürecinde, etik ilkelere uygun olarak katılımcıların gönüllülük esasına göre bilgilendirilmiş onamları alınmış, kişisel verilerin gizliliği ve mahremiyeti titizlikle korunmuştur

Destekleyen Kurum

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

2023-012

Teşekkür

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi'ne, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Kız Yurdu'na ve deprem felaketini yaşayan, bize hayatlarını, acılarını, kayıplarını, kaygılarını, umutlarını, umutsuzluklarını, dostluklarını, yüreklerini açan konuklara teşekkür ederiz.

Kaynakça

• 1. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, 2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, 2024.
• 2. Kahramanmaraş’ta Meydana Gelen Depremler Hk Basın Bülteni-35. https://www.afad.gov.tr/kahramanmarasta-meydana-gelen-depremler-hk-basin-bulteni-35, (Erişim Tarihi: 13 Haziran 2024)
• 3. Caia, G, Ventimiglia, F, Maass, A, Container vs. dacha: The psychological effects of temporary housing characteristics on earthquake survivors, Journal of Environmental Psychology, 2010, 30(1), 60-66.
• 4. Nakajima, Ş, Deprem ve sonrası psikolojisi, Okmeydanı Tıp Dergisi, 2012, 28 (2), 150-155.
• 5. Yelboğa, N, Kahramanmaraş depremi özelinde travmatik yas ve sosyal hizmetin yas danışmanlığı müdahalesi, Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 2023, 7(1), 97-121.
• 6. Yıldız, B, Akkoyun, A.Z, Deprem sonrası psikiyatrik destek, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2023, 8(2), 817-820.
• 7. Ceyhan, A.A, Ceyhan, E, 1999 Marmara bölgesi depremlerini yaşayan üniversite öğrencileri üzerinde depremin uzun dönemli sonuçları, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2006, 6(2), 197-212, 2006.
• 8. Jaramillo, C.R, Do natural disasters have long-term effects on growth?, Documento CEDE, 2009, No. 24, 1-39.
• 9. Yılmaz, G.G, Afetlere sosyolojik bakış ve Türkiye’de afet yazınına kuramsal bir yaklaşım, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2021, 9(1), 195-204.
• 10. Erdoğan, B, Depremin sosyolojisi: 6 Şubat felaketinin toplumsal ve kültürel boyutları, TRT Akademi, 2023, 8(18), 718-725.
• 11. Nasreen, M, Disaster research: Exploring sociological approach to disaster in Bangladesh, Bangladesh Journal of Sociology, 2004, 1(2), 1-8.
• 12. Lei, Y, Wang, J.A, Yue, Y, Zhou, H, Yin, W, Rethinking the relationships of vulnerability, resilience, and adaptation from a disaster risk perspective, Natural Hazards, 2014, 70, 609-627.
• 13. Varol, N, Kırıkkaya, E.B, Afetler karşısında toplum dirençliliği, Resilience, 2017, 1(1), 1-9.
• 14. Busapathumrong, P, Disaster management: Vulnerability and resilience in disaster recovery in Thailand, Journal of Social Work in Disability & Rehabilitation, 2013, 12(1-2), 67-83.
• 15. Kılıç, C, Aydın, İ, Taşkıntuna, N, Özçürümez, G, Kurt, G, Eren, E, Lale, T, Özel, S, Zileli, L, Predictors of psychological distress in survivors of the 1999 earthquakes in Turkey: effects of relocation after the disaster, Acta Psychiatrica Scandinavica, 2006, 114(3), 194-202. 16. Duru, E, Yalnızlığı Yordamada Sosyal Destek ve Sosyal Bağlılığın Rolü, Türk Psikoloji Dergisi, 2008, 23(61), 15-24.
• 17. Abay Alyüz, S.B, Sosyal desteğin birey yaşamında önemi ve sosyal hizmet, Talim, 2020, 4(1), 115-134.
• 18. Abay, A.R, Çelik Abay, E.Z, Deprem sonrası ortaya çıkan sorunlar ve sosyal destek ağlarının rolü, Sosyolojik Bağlam Dergisi, 2023, 4, 91-100.
• 19. Gürbüz, S, Şahin, F, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• 20. Kümbetoğlu, B, Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 2015.
• 21. Neuman, W.L, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar, İstanbul: Yayın Odası Yayınları, 2014.
• 22. Yıldırım, A, Şimşek, H, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• 23. Şengül, M, Türkiye'de depreme karşı kırılganlık açısından kentsel yoksulluk ve kamu politikaları., %1 İçinde Kent Sosyolojisi Çalışmaları içinde, Ed: Ö. Uğurlu, N. Ş. Pınarcıoğlu, A. Kanbak, M. Şiriner, İstanbul, Örgün Yayınevi, 2010, 309-342.
• 24. Durant Jr., T.J, The Utility Of Vulnerability And Social Capital Theories İn Studying The Impact Of Hurricane Katrina On The Elderly, Journal of Family Issues, 2011, 30(12), 1285-1302.
• 25. Campbell, N, Disaster Recovery Among Older Adults: Exploring The İntersection Of Vulnerability And Resilience, Emerging Voices İn Natural Hazards Research, 2019, 83-119.
• 26. Deniz, O, Yıldız, M.Z, Parin, S, Erdoğan, R, Deprem ve göç: 2011 Van depremi örneği, Social Sciences Studies Journal, 2017, 3.(10), 1426-1444.
• 27. Eisma, M.C, Lenferink, L.M, Chow, A.Y, Complicated Grief and Post-Traumatic Stress Symptom Profiles in Bereaved Earthquake Survivors: A Latent Class Analysis, European Journal of Psychotraumatology, 2019, 10(1).
• 28. Göç Araştırmaları Derneği (GAR), Deprem ve Göç: Durum Tespit Raporu, 2023.
• 29. Aldemir, T, Doğal Afetler Sonrası Afetzedelerin Beslenmesi: 2023 Kahramanmaraş Depremi Örneği, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2023, 10(4), 686-701.
• 30. TMMOB Mimarlar Odası, 6 Şubat 2023 Depremleri Tespit ve Değerlendirme Raporu, 2023.
• 31. Ünüvar, N, Özmete, E, Kahramanmaraş Merkezli Depremlerde Psikososyal Destek Uygulamaları: Elbistan ve Kahramanmaraş İl Merkezi Saha Çalışması Raporu, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2023.
• 32. Budhathoki, S.S, Bhattachan, M, Castro-Sánchez, E, Sagtani, R.A, Rayamajhi, R.B, Rai, P, ve Sharma, G, Menstrual hygiene management among women and adolescent girls in the aftermath of the earthquake in Nepal, BMC Women's Health, 2018, 18(1), 1-8.
• 33. Duruel, M, Sivil Toplum Kuruluşlarının Afet Yönetimindeki Rolü: 6 Şubat Depremi Hatay Örneği, Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 2023, 9(2), 1-18.
• 34. Metin, A, Kalender S, Kişi, M, Deprem Bölgelerinde Deprem Sonrası Oluşabilecek Halk Sağlığı Riskleri ve Çözüm Önerileri, %1 içinde Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sonrası İçin Akademik Öneriler, M. Öztürk ve M. Kırca, Dü, Gaziantep, Özgür Yayınları, 2023, 565-575.
• 35. T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu, 2023.
• 36. Şengün, H, Sipahi, E.B, Afet ve Barınma: Türkiye’nin Afet Sonrası Kalıcı Konut Uygulamaları, %1 içinde Yerel Yönetimler Üzerine Seçme Yazılar, 2017, pp. 196-215.
• 37. The Sphere Project, Humanitarian Charter and Minimum Standarts in Disaster Response, Switzerland: Oxfam Publishing, 2004.
• 38. Sakarya, D, Güneş, C, Van depremi sonrasında travma sonrası stres bozukluğu belirtilerinin psikolojik dayanıklılık ile ilişkisi, Kriz Dergisi, 2013, 21(1), 25-32.
• 39. Karayurt, Ö, Dicle, A, Malak, A.T, Paylaşılmamış deneyim: Deprem bölgesinde kronik hastalığı olan bireylerin yaşam kalitesini etkileyen etmenler, Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi, 2008, 22(6), 327-332.
• 40. Atalay, G.A, ve Çakır, Ö, Kronik hastalığa sahip bireylerin afetlerde zarar görebilirliği, Hastane Öncesi Dergisi, 2021, 6(2), 243-261.
• 41. Aral, N, Depremin çocuklar üzerindeki etkileri, Journal of Child & Development (J-CAD)/Çocuk ve Gelişim Dergisi (ÇG-D), 2023, 6 (11), 93-105.
• 42. Dutta, A, Peña,F, Holcomb, J.M, Leiva, L, Squicciarini A.M, ve ark., Earthquake exposure, adverse childhood experiences, and psychosocial functioning in Chilean children: A longitudinal study, Journal Of Traumatic Stress, 2022, 35(4), 1177-1188.
• 43. Çağlar, A, 2011 Van Depremleri sonrası ortaöğretim öğrencilerine yönelik psikososyal destek çalışmalarının değerlendirilmesi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, 2013.
• 44. Peker A.E, Şanlı, İ, Deprem ve göç ilişkisi: 24 Ocak 2020 Elazığ deprem örneği, Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2022, 6(1), 125-154.
• 45. Çetinkaya, E, 17 Ağustos 1999 depreminden sonra Adapazarı'ndan göç edip geri dönenlerin dönüş sebepleri, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2004.
• 46. Bozkurt, V, Depremin toplumsal boyutu, Avrasya Dosyası Dergisi, 2023, 14(1), 89-111.
• 47. Güngör, M, Kahramanmaraş depremine maruz kalanların depremi tanımlama, değişim ve sonrasına ilişkin değerlendirmeleri: paranteze alınan yaşamlar, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2023, 44, 446-468.