Ailede Yaşanan Değişimler: Çocuk Kitaplarına Yönelik Bir İnceleme

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 19, 15.12.2018

Tuğçe Güzelyurt Özge Özkan

Öz

Aile, bireyin dünyaya geldiği andan itibaren yaşamına devam etmesini sağlamak için bakım ve desteğin sağlandığı sosyal bir ortamdır. Tarih öncesi çağlardan günümüze kadar olan tüm süreçlerde aile olmak insanoğlu için çok önemli olmuştur. Değişen çağ ve koşullarla birlikte aile kavramı sürekli değişim halinde olan toplumsal bir yapı olarak varlığını sürdürmüştür. Çocuğun içinde bulunduğu bu değişimlerin pek çoğu çocuk için anlaşılması zor durumlardan oluşmaktadır. Boşanma, ölüm, göç gibi ailede yaşanan değişimler erken çocukluk dönemi için yazılan resimli çocuk kitaplarında “zor konuları elen alan kitaplar” veya “olumsuz konular” başlıkları kapsamında gruplandırılmıştır. Bu araştırmada ailede yaşanan değişimlerden boşanma, ölüm, göç-taşınma ve yeniden evlenmeevlat edinme kavramlarının erken çocukluk dönemi için yazılan çocuk edebiyatı eserlerinde nasıl ele alındığını inceleyerek, eserlerin alanyazın ile uyumlu ve uyumsuz yönlerini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu amaçlı örnekleme yöntemine ile tespit edilmiş 40 resimli çocuk kitabı oluşturmaktadır. Verilerin toplanması, analizi ve yorumlanmasında nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Verilerin toplanması amacıyla doküman incelemesi yapılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir.
Araştırma sonucunda incelenen kitapların çoğunun konuyu çocuklara pozitif bir şekilde anlatma yönünden yeterli olmadığı düşünülmektedir. Bu bilgiler doğrultusunda ailede yaşanan değişimleri kapsayan resimli çocuk kitaplarının nicelik ve nitelik yönünden yetersiz olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aile, değişim, çocuk kitapları, erken çocukluk dönemi, çocuk edebiyatı

Changes in Family Life: An Examination of Children's Books

Öz

The family is a social environment where care and support are provided to ensure that the individual continues his/her life from the moment he or she comes to the world. In all periods from prehistoric times to this day, being a family has been very important for the mankind. Along with the changing times and conditions, the concept of the family continues its existence as a social structure that is constantly changing. Many of these changes that a child is going through are difficult to understand for the child. In illustrated children's books, which are written for early childhood, family changes such as divorce, death and migration have been grouped under the titles "books that are challenging" or "negative issues". In this research, it was aimed to determine how the concepts of divorce, death, migration, and remarriage-adoption; which are family changes, are handled in children's literature works that are written for early childhood and it was aimed to determine the harmonious and incompatible aspects of the works. The study group of the research constitutes "40 illustrated children's books" determined by sampling method. Qualitative research method was used in the collection, analysis and interpretation of data. A document review was conducted to collect the data. The obtained data was analyzed by content analysis technique. Most of the books examined are thought to be inadequate to describe the subject to children positively. In accordance with this information, it is thought that the illustrated children's books covering changes in the family are inadequate in terms of quantity and quality

Anahtar Kelimeler

Family, change, children's books, early childhood, children's literature

Kaynakça

• Akıntürk, T. (1996). Aile hukuku. Ankara: Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Arpacı, F., Tokyürek, Ş. (2012). Boşanmış bireylerin yeniden evlilik konusundaki görüşlerinin incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, (31).
• Bildik, T. (2013). Ölüm, kayıp, yas ve patolojik yas. Ege Tıp Dergisi, 52 (4).
• Demircan, C. (2006). Tübitak çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve içyapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Fakültesi Dergisi, 2, 12-27.
• Ercan, R. (2015). Ailede değişimin sonuçlarının çocuk sağlığına etkisi. International Journal of Social Science, 36, 299-308.
• Erkan, R., Erdoğdu, Y. (2006). Göç ve çocuk suçluluğu. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 9 (9).
• Göka, E. (2009). Ölme: ölümün ve geride kalanların psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Güzelyurt, T. (2017). 48-66 aylık çocukların gelişimine uygun çocuk kitabı kriterlerinin belirlenmesinde delphi tekniği uygulaması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kiefer, B. Z., Hepler, S. I., Hickman, J., & Huck, C. S. (2007). Charlotte Huck's children's literature. ABD: McGraw-Hill Companies.
• Koç, Z. (2016). Masal kitaplarının 5-6 yaş grubu okul öncesi çocuklarının gelişimi üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Koytak, N. S. (2008). 7-11 yaş grubundaki çocuklarda ölüm kavramı ve ölüm kaygısının araştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Laver, R. H., Laver, J. C. (1991). Marriage and family the quest for intimacy. Washington DC.: Brown Publishers.
• Miles, M. B., Huberman, M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook, Thousand Oaks, CA: Sage.
• Özkan, Ö. (2013). Aile eğitimi ve okul öncesinde aile katılımı. Y. Aktaş Arnas (Ed.), Aile ile ilgili temel kavramlar ve tarihsel süreçte çocuğun eğitiminde aile içinde (s.11-19). Adana: Vize Yayıncılık.
• Sayın, Ö. (1990). Aile sosyolojisi. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Tümlü, C. (2013). 5-12 yaş aralığındaki çocukların ölüm algısını ifade biçimlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İnönü Üniversitesi, Malatya,
• Türkarslan, N. (2007). Boşanmanın çocuklar üzerine olumsuz etkileri ve bunlarla baş etme yolları. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 11(11).
• Türk Psikologlar Derneği. Çocuklarda yas anne baba el kitabı. Erişim: 20.01.2018 https://www.psikolog.org.tr/doc/cocuklarda-yas.pdf
• Uluocak, G. P. (2010). İç göç yaşamış ve yaşamamış çocukların okulda uyumu. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (26).
• Ural, S. (2015). Çocuk edebiyatı. M. Gönen (Ed.), Okul öncesi çocuk kitaplarının tanımı içinde (s.33- 55). Ankara: Eğiten Kitap.
• Yıldırım, A., Şimşek H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yörükoğlu, A. (2013). Çocuk ruh sağlığı. İstanbul: Özgür Yayınları.
• İncelen Dokümanların Kaynakçası
• Alpöge, G. (1993). Dedemi özlüyorum. Ankara: Kök Yayıncılık Bansch, H., Janisch, H. (2016). Komşu teyze, (D. Tunç, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barnabé, J. (2009). Selin taşınıyor (H. Gökhan, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi. Barroux. (2017). Hoş geldiniz, (O. Aydın, Çev.) İstanbul: Redhouse Kidz Yayınları.
• Ceylan, S., Aksoy, S. K., (2008). Noktacık. İstanbul: Tudem.
• Chien, Y. (2015). Ayça’nın yeni evi (Ç. Kaplanağı, Çev.) İstanbul: YKY.
• Civardi, A., Stephen Cartwrigh, S. (2018). Yeni evde, (M. Karadağ, Çev.) Ankara: Tübitak Yayınları.
• Davies, B. (2017). Dedemin adası (O. Aydın, Çev.) İstanbul: Redhouse Kidz,
• Erlbruch, W. (2009). Ördek, ölüm ve lale, (B. Siber, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gaarder, J. (2016). Mercan ile Alican, (A. Erbaydar, Çev.) İstanbu: Pan Yayıncılık.
• Göknil, C. (2011). Babasının başka evi var. İstanbul: Can Çocuk.
• Gannon, F. (2014). Eve yolculuk, (E. Serdaroğlu Daş, Çev.) Ankara: Pötikare Yayıncılık
• Güner, O. (2013). Çocuklardan boşanılmaz. Ankara: Efil.
• Hest, P. V. (2016). Annem her yerde (Ö. Akdik İşli, Çev.) İstanbul: Gergedan Yayınları.
• Hest P. V. (2017). Evinden uzakta (mülteci), (Ö. Akdik İşli, Çev.) İstanbul: Gergedan Yayınları.
• Keskingöz, S., Erol, N. (2016). Uğurböceği kapınızı çalarsa. Ankara: Tübitak Yayınları.
• Khalatbarce, F. (2013). Mutluluk (E. Gürsel, Çev.) Ankara: Eğiten.
• Lamblin, C. (2015). Zeytin annesiyle babası ayrılsın istemiyor. İzmir: Uçanbalık Yayınları.
• Levey, E. (2017). Tombul tavuk (S. Özkan, Çev.) İstanbul: Beta Kids.
• Levey, E. (2017). Tombul tavuk eve dönüş (S. Özkan, Çev.) İstanbul: Beta Kids.
• Lind, A. (2011). Biliam ve ben düşünürken (A. Arda, Çev.) İstanbul: Dinazor Çocuk.
• Luciani, B., Tharlet, E. (2010). Bay porsuk ile bayan tilki (B. Durukan, Çev.) İzmir: Tudem Yayınları.
• Mallinos, J. M. (2008). Annemle babam arkadaş olduklarını unutunca (E. Deliorman, Çev.) İstanbul: Redhouse Kidz Yayınları.
• Mallinos, J. M. (2008) Hatırlıyorum. İstanbul: Redhouse Kidz Yayınları.
• Menase, D. (2014). Annemle babam boşanıyor (Z. Öztürk, Çev.) İstanbul: Çitlembik Yayınları.
• Merino, G. (2015). Suyu sevmeyen krokodil (M. Hendek, Çev.) İstanbul: Pearson Yayınları.
• Meritxell Marti, M., Deu Prats J., Camara, S. (2008). Büyük babam nasıl biriydi?, (F. Yurdözü). İstanbul: Altın Kitaplar.
• Mizuno, M., Okçu, S. T., Helmes, V. (2017). Kayıktaki çocuk (S., T. Okçu, Çev.) İstanbul: Timaş Yayınları.
• Nilsson, U., Tidholm, A. N. (2017). Elveda bay muffin (A. Arda, Çev.) İstanbul: Can Çocuk.
• Oy, A. (2011). Babam taşınıyor. İstanbul: Mandolin Yayınları.
• Qrbeck, C. (2017). Başka bir yerde yaşasaydım, (A. Düzakın, Çev.) İstanbul: ABM Yayınevi.
• Randerath, J., Sönnichsen, I. (2014). Fips olanları anlamıyor (A. Tuncel
• Rollenhagen, Çev.) İstanbul: Gergedan Yayınları.
• Rossi, R. (2007). Paki annemle babamın boşanmasından korkmuyorum (R. Gürtuna, Çev.) İstanbul: Büyülü Fener Yayınları.
• Ruurs, M., Badr. N.A. (2017). Taştan adımlar bir mülteci ailenin yolculuğu (S, Öge, Çev.) İstanbul: Nesin Yayınları.
• Sanna, F. (2016). Yolculuk (Z. Sevde, Çev.) İstanbul: Taze Kitap.
• Sauermann, M. (2016). Ufaklık ve canavar (Ü. Mutlu, Çev.) İzmir: Uçanbalık Yayınları.
• Semerci, B. (2012). Annem ve babam ayrılıyor. İstanbul: Yeşil Dinazor.
• Ural, S. (2011). Ayrı evler. Ankara: Um-ag Vakfı.
• Yeoman, J. (2017). Ayının kış evi, (B. Dündar, Çev.) İstanbul: Hep Kitap.
• Weninger, B. (2017). Fati Teyze’nin yıldızı, (F. Oral, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.