Çocuk Kitaplarında Çocuk Kahramanların Etkileşimde Bulunduğu Doğa Elemanları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 143 - 159, 30.12.2019

Sümeyye Yağmur Talat Aytan

Öz

Günümüzde
küresel çapta doğaya yönelik ilginin arttığı görülmektedir. İnsan ilgileriyle
doğrudan ilişkili bir tür olarak edebiyat da bu ilgiye yönelik içeriklerle
donatılmıştır. Yetişkin edebiyatının yanı sıra çocuk edebiyatında da doğa ile
ilgili, kahramanları doğa elemanları olan ve mekân olarak doğayı kullanan
eserler kaleme alınmıştır. Pek çok eserde çocuklara günlük yaşam deneyimi
kazandırma ve ahlaki değer öğretimi amacıyla doğaya yer verildiği
görülmektedir. Çocuğun bu yolla çok yönlü gelişmesi beklenmektedir.

Çocuk
kitaplarında doğa, çoğunlukla kişileştirilerek sunulsa da doğaya özgün
özellikleriyle yer veren eserler de bulunmaktadır.  Bu araştırmanın amacı kahramanı çocuk olan
hikâyelerde kendisi olması özelliğiyle kahramanla etkileşimde bulunan doğa
elemanlarını tespit etmektir. Araştırma kapsamında 6 - 12 yaş grubuna hitap
eden 30 çocuk kitabındaki 50 hikâye örneklem olarak seçilmiştir. Kitaplardaki
veriler analiz edilmiş ve sınıflandırılmıştır. Sınıflandırma sonucunda çocuk
kahramanların hayvan, bitki, su, toprak, gökyüzü, doğa olayları ve hava ile
etkileşimde bulunduğu tespit edilmiştir. Kahramanların en fazla etkileşimde
bulunduğu doğa elemanı hayvanlarken en az etkileşimde bulunduğu doğa elemanı
doğa olaylarıdır.

Anahtar Kelimeler

çocuk edebiyatı, doğa, doğa elemanları

Kaynakça

• Ateş, H. (2012). Gülsüm Cengiz’ İn Öykülerinin Çocukta Doğa Sevgisi ve Çevre Bilinci Geliştirme Açısından İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İzmir. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Büyüköztürk, Ş. Kılıç Çakmak, E. Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş. Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 21. bs. Pegem Akademi Yayınları. Ankara.
• Canbay, H. Çetinkaya Edizer, Z. (2012). Behiç Ak’ın Çocuk Kitaplarında Doğacı Zekâ. GEFAD / GUJGEF. c.32(1). 83-101. http://gefad.gazi.edu.tr/article/view/5000078428/5000072649 Erişim Tarihi: 23. 08. 2019
• Louv, R. (2017). Doğadaki Son Çocuk.( Temürcü, C., Çev.). 17.bs. Ankara. TÜBİTAK Yayınları.
• Onur, B. (2016). Çocuk, Çevre, Doğa: Çevre ve Yurttaşlık Eğitimi. Ankara. İmge Kitabevi.
• Özdemir, O. (2016). Ekolojik Okuryazarlık ve Çevre Eğitimi. Ankara. Pegem Akademi.
• İlboğa, M. Aygül, H. (2015). Birlikte Yaşama Kültürü Bağlamında İnsan-Doğa Diyalektiği. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi. 52. 64-78. http://dergipark.org.tr/abuhsbd/issue/32946/366097 Erişim Tarihi: 23. 08. 2019
• Rahn, S. (1995). Green worlds for children. The Lion and the Unicorn, 19(2), 149. https://ekaynaklar.mkutup.gov.tr:2169/docview/1307995959?accountid=15272 Erişim Tarihi: 23. 08. 2019
• Şimşek, T. (2002). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Rengarenk Yayınları.
• TEMA. (2013). Minik TEMA İstanbul Projesi, İstanbul’da Doğa ve Çocuk İlişkisi Araştırması Raporu. İstanbul. https://www.istka.org.tr/media/24636/%C4%B0stanbul-da-%C3%A7ocuk-ve-do%C4%9Fa-%C4%B0li%C5%9Fkisi-ara%C5%9Ft%C4%B1rma-raporu.pdf Erişim Tarihi: 23. 08. 2019
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2018). Yıllara ve Cinsiyete Göre İl/İlçe Merkezleri ve Belde/Köyler Nüfusu (1927-2018). http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist Erişim Tarihi: 10.01.1019
• Uğurlu, S. B. (2013). Resimli Çocuk Kitaplarında Hayvan Karakter Kullanımı. Tukish Studies. 8(4 ). 1381-1393. http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423932996.pdf Erişim Tarihi: 20. 08. 2019
• Yıldırım, A. Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 10.bs. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, O. (2016). Kurgusal Nitelikli Çocuk Kitaplarında Ayı Karakteri, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 5(2). 801-817. http://www.anadiliegitimi.com/download/article-file/226755 Erişim Tarihi: 20. 08. 2019