Mehmet Âkif’in Safahat Adlı Eserinde Yer Alan Şiirlerin Çocuk Edebiyatı Ölçütlerine Göre Hikâyeleştirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 151 - 171, 01.06.2016

Fahri Temizyürek Hasan Basri Kansızoğlu

Öz

Çocuklara yönelik olarak hazırlanan kitaplarda; duygu, düşünce, hayal ve olaylar, çocuksu bir dille ve duyarlılıkla, daha basit bir kurgu çerçevesinde eğitsel amaç güdülerek yazılmaktadır. Son yıllarda, yetişkin edebiyatının ürünü sayılan kitapların değerler eğitimi çerçevesinde çocuklar tarafından da okunması gerektiğine yönelik görüşler ileri sürülmektedir. Edebiyatımızda önemli bir yeri olan “Safahat” da bu bağlamda değerlendirilebilecek kitaplar arasında yer almaktadır.Bu çalışmanın amacı, Mehmet Âkif Ersoy’un “Safahat” adlı eserinin çocuk edebiyatı ölçütlerine göre nasıl hikâyeleştirilebileceğini tartışmaktır. Çalışma ayrıca, şiirlerinden örneklerle Mehmet Âkif’in eğitim anlayışını, çocuk ve gençlik hakkındaki düşüncelerini ve hikâyeleyici anlatım tarzını ortaya koyma amacı taşımaktadır. Çalışmada Safahat’ın çocuk edebiyatı çerçevesinde okunabilirliğini arttırmak için yapılması gerekenler; edebî türler arası geçiş, sadeleştirme, temel söz varlığını tespit etme, şahıs kadrosunu ve temaları belirleme, kurgulama ve resimleme olmak üzere yedi başlık altında toplanmıştır. Ayrıca Âkif’in, şiirlerinde olay, yer, zaman, şahıs kadrosu, mekân, kurgu gibi hikâye unsurlarına yer vermesi; ayrıntılı betimlemeler yapması ve gerçekçi anlatımı tercih etmesi şiirlerinin edebî türler arası geçişe uygun olduğunu göstermiştir

Anahtar Kelimeler

Safahat, Mehmet Âkif, türler arası geçiş, şiir, hikâye, hikâyeleştirme

Making a Story of the Poems at Mehmet Akif’s Work named “Safahat” as regards the Criteria of Child Literature

Öz

Thought, feeling, dream and events are written in childish language in the framework of a simpler fiction for educational purpose in the books prepared for children. For recent years It has been asserted that the books which are thought to be the products of adult literature should be read by children in the scope of values education. “Safahat” important in literature takes place among the books which can be evaluated in this context. The purpose of the study is to discuss how to make a story of Mehmet Akif’s work named “Safahat” as regards the criteria of child literature. Moreover, the study has the purpose of stating Mehmet Akif’s perspective on education, his thoughts on childhood and youth and his manner of narration. What should be done in order to enhance readability of Safahat in the scope of child literature is classified at seven titles such as transition among literary types, simplification, determination of main word existance, idetification of subjects and themes, editing and limning. Furthermore, Mehmet Akif’s mentioning such story elements as event, place, time, subject, fiction, location, etc. in his poems and his making a detailed description and prefering a factual expression show his poems are appropriate to transition among literary types

Anahtar Kelimeler

Safahat, Mehmet Âkif, transition among literary types, poem, story, making a story of it

Kaynakça

• Ağabegüm, A. (1983). Âkif’in manzum hikâyeleri. Türk Edebiyatı, 113, 36-40.
• Aktaş, Ş. (2008). Mehmet Âkif ve insan. Hece (Karakter Âbidesi ve Bir Çığlık Olarak Mehmet Âkif Özel Sayısı), 12(133), 25-37.
• Aydoğan, B. (1996). Mehmet Âkif’in manzum hikâyeleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitütüsü Dergisi, 4(4), 7-54.
• Aydoğan, B. (1997). Mehmet Âkif Ersoy’un Meyhane ve Mahalle Kahvesi şiirleri üzerine bir değerlendirme. Türkoloji Araştırmaları, 85-106.
• Aytaş, G. (2006). Edebi türlerden yararlanma. Milli Eğitim, 169, 261-276.
• Bae, B. C. & Young, M. E. (2008). A use of flashback and foreshadowing for suprise arousalin narrative using a plan-based approach. Interactive storytelling In U. Spierling & N. Szilas (Eds.), Lecture Note in Computer Science (pp. 156-167).
• Bağcı, H. (2009). Mehmet Âkif Ersoy’un manzum hikâyelerinin okunabilirliği. 1. Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 1, 337-343. 04.01.2015 tarihinde uam.mehmetakif.edu. tr/mehmetakif/files/sem/2.pdf adresinden erişilmiştir.
• Belet, D. & Deveci, H. (2008). Türkçe ders kitaplarının değerler bakımından incelenmesi. 7.. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 1, 140-170. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Biçer, S. (2013). Değerler eğitimi açısından Mehmet Âkif Ersoy’a ait “Safahat” adlı eserin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Bolay, S. H. (2007). Akif’ten Asım’a: 2. söyleşi. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Çetindaş, D. (2008). Safahat’ın çocukları. 1. Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 1, 871-880. 04.01.2015 tarihinde uam.mehmetakif.edu.tr /mehmetakif/files/sem/2.pdf adresinden erişilmiştir.
• Daniş, M. (2011). Safahat öyküleri. İstanbul: Timaş.
• Doğrul, Ö. R. (1966). Safahat. İstanbul: Aka ve İnkılap.
• Durmuş, M. (2013). İkinci/Yabancı dil öğretiminde sadeleştirilmiş metin sorunları üzerine. Bilig, 65, 135-150.
• Er, S. (2013). Çocuklara Safahat’tan hikâyeler. Ankara: Akçağ.
• Ersoy, M. Â. (2009). Safahat. (Hzl: Hüseyin Su ve Abdürrahim Karadeniz). Ankara: Hece Yayınları. 09.03.2014 tarihinde http://www.ito.org.tr/itoyayin/0020863.pdf adresinden erişilmiştir.
• Gök, S. (2010). Türlerarası ilişkiler açısından Sabahattin Kudret Aksal’ın şiir, öykü ve tiyatroları. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Gürel, Z., Temizyürek, F., ve Şahbaz, N. K. (2007). Çocuk edebiyatı. Ankara: Öncü.
• Kara, İ. (2007). Akif’ten Asım’a: 6. söyleşi. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Karakoç, S. (2011). Mehmet Âkif: Hayatı, inanç ve düşünce oluşumu, savaşı. İstanbul: Diriliş.
• Kartalcık, V. (2009). Âsım’ın söz varlığı üzerine bir çözümleme denemesi. 1. Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 1, 793-816. 04.01.2015 tarihinde uam.mehmetakif.edu.tr/ mehmetakif/files/sem/2.pdf adresinden erişilmiştir.
• Moğul, S. (2012). Mehmet Âkif Ersoy’un Safahat isimli eserinin Türkçe eğitimi ve değerler eğitimi açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Oğuzkan, A. F. (2000). Çocuk edebiyatı. Ankara: Anı.
• Okay, O. (2008). Mehmet Âkif’in karakteri ve sanatı. Hece (Karakter Âbidesi ve Bir Çığlık Olarak Mehmet Âkif Özel Sayısı), 12(133), 8-24.
• Sağlık, Ş. (2005), Şiir ile hikâye arasındaki geçişler. Dergâh, 190, 12-16.
• Sağlık, Ş. (2008). Mehmet Âkif’in şiirlerindeki hikâye unsurları. Hece (Karakter Âbidesi ve Bir Çığlık Olarak Mehmet Âkif Özel Sayısı), 12(133), 362-394.
• Sever, S. (2010). Çocuk ve edebiyat (5. Baskı). İzmir: Tudem.
• Şehsuvaroğlu, L. (2002). Mehmet Âkif Ersoy. Ankara: Alternatif.
• Şirin, M. R. (2000). 99 Soruda Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı.
• Taşdelen, V. (2008). Safahat’ın eğitim imaları. Hece Dergisi Karakter Abidesi ve Bir Çığlık Olarak Mehmet Âkif Özel Sayısı, (12)133, 149-153.
• Temizyürek, F. (2003). Türkçe öğretiminde çocuk edebiyatının önemi. TÜBAR, 13, 161-167.
• Tonga, N. (2009). Mehmet Âkif Ersoy’un şiirlerinde Hasbihal uslûbu. 1. Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 1, 621-630. 04.01.2015 tarihinde uam.mehmetakif.edu.tr/ mehmetakif/files/sem/2.pdf adresinden erişilmiştir. Topçu, N. (2006). Mehmet Âkif. İstanbul: Dergah.
• Tüfekçi Can, D. (2014). Çocuk edebiyatı: Kuramsal yaklaşım. Konya: Eğitim.
• Türk Dil Kurumu. (2009). Türkçe sözlük (10. baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Uç, H. (2007). Mehmet Âkif ve hikâye sanatı. Ankara: Bizim Büro.
• Uygur, E. O. (2013). Safahat’tan hikâyeler. Damla.
• Uysal, İ. N. (2009). Mehmet Âkif Ersoy’un şiirlerinde kişi adları. 1. Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 1, 889-902. 04.01.2015 tarihinde uam.mehmetakif.edu.tr/ mehmetakif/files/sem/2.pdf adresinden erişilmiştir. Uzuner, B. (2001). Selin’le Yolculuklar XII, Varlık Dergisi, 1121.
• Yaman, H., Taflan S., ve Çolak, S. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi. 7,(18), 107-120.
• Yılmaz, Y. (2008). Safahat’tan hikâyeler. İstanbul: Gonca.