Çanakkale’de Mısırda Zararlı Lepidoptera Türleri, Dağılımları ve Yayılışları Üzerinde Araştırmalar

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 107 - 118, 01.12.2015

Papatya Tiftikci , Serpil Kornoşor

Öz

Bu çalışma, 2009 ve 2010 yıllarında Çanakkale‟de yapılmıştır. Mısırda zararlı Lepidoptera türlerini tespit etmek amacıyla mısırın vegetasyon dönemi süresince lepidopterlerin yumurta, larva ve pupaları gözle kontrol yöntemiyle, erginleri Robinson tipi ışık tuzakları ile toplanmıştır. Örnekler müze materyali haline getirilmiş ve tanıları yapılmıştır. Çalışma sonucunda mısırda zararlı Lepidoptera takımına ait 16 tür tespit edilmiştir. Zararlı lepidopterlerin dağılımları ve yayılışları belirlenmiştir. Saptanan türlerin çoğunluğunu Noctuidae familyasına bağlı Amphipyrinae altfamilyasına ait Sesamia cretica Led., Sesamia nonagrioides Lef., Noctuinae altfamilyasına ait, Agrotis crassa Hbn., Agrotis exclamationis Lin., Agrotis ipsilon Hfn., Agrotis puta Hbn., Agrotis segetum Schiff., Agrotis spinifera Hbn., Spodoptera exigua Hbn., Spodoptera littoralis Boisd., Hadeninae altfamilyasına ait, Pseudaletia unipuncta Haw., Acantholeucania loreyi Dup., Heliothinae altfamilyasına ait, Helicoverpa armigera Hbn., Heliothis nubigera D.S., Heliothis peltigera Schiff. oluşturmuştur. Pyralidae familyasından da Pyraustinae altfamilyasına ait, Ostrinia nubilalis Hbn. türü tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Çanakkale, Lepidoptera, Mısır

Studies on Determination of Lepidopteran Pests, Their Dispersion and Distribution in Maize Fields in Çanakkale

Öz

This study was carried out in maize fields in order to determine the lepidopterous pests in 2009 and 2010 in Çanakkale province. The samples were collected by visual inspection method and Robinson light traps during the vegetation period of maize. They were prepared and kept as a museum material. The species were identified among these samples. As a result of the study, 16 species belonging Lepidopteran order were found to be pests of maize. Their dispersion and distribution were observed. Most of species were the Noctuidae family. Sesamia cretica Led., Sesamia nonagrioides Lef. from Amphipyrine subfamily, Agrotis crassa Hbn., Agrotis exclamationis Lin., Agrotis ipsilon Hfn., Agrotis puta Hbn., Agrotis segetum Schiff., Agrotis spinifera Hbn., Spodoptera exigua Hbn., Spodoptera littoralis Boisd. from Noctuinae subfamily, Pseudaletia unipuncta Haw., Acantholeucania loreyi Dup. from Hadeninae subfamily, Helicoverpa armigera Hbn., Heliothis nubigera D.S., Heliothis peltigera Schiff. from Heliothinae subfamily were determined. Of these, Ostrinia nubilalis Hbn. belonging Pyraustinae subfamily from Pyralidae family was determined

Anahtar Kelimeler

Çanakkale, Lepidoptera, Maize

Kaynakça

• Anonim, 2011. Mısır Entegre Mücadele Teknik Talimatı, GTHB, Ankara.
• Bayram, A., 2003. Mısır koçankurdu, Sesamia nonagrioides Lefebvre (Lepidoptera: Noctuidae)‟in ekonomik zarar düzeylerinin belirlenmesi ve yumurta parazitoidi Telenomus busseolae (Gahan) (Hymenoptera: Scelionidae)‟nin bazı biyolojik özellikleri üzerine araştırmalar. Ç.Ü. Fen Bil. Enst. Bitki Koruma Anabilim Dalı Doktora Tezi. 102 s.
• Bora, T., Karaca, İ., 1970. Kültür Bitkilerinde Hastalığın ve Zararın Ölçülmesi. E.Ü. Yar. Ders Kitabı, Yayın No: 167, E.Ü. Mat., Bornova–İzmir. 8 s.
• Borror, J.D., Delong, M.D., Triplehorn, A.C. 1976. An Intruduction to the Study of Insects, Saunders College Publishing. 852 p.
• Carter, D.J., 1984. Pest Lepidoptera of Europe. Dr. W. Junk Publisher, Boston, Lancaster. 431p.
• Çekmez, U., Özpınar, A., 2014. Çanakkale ili mısır ekim alanlarında zararlı olan mısır kurtları (Sesamia nonagrioides Lefebvre ve Ostrinia nubilalis Hübner)‟nın bazı biyolojik özelliklerinin belirlenmesi. ÇOMU Zir. Fak. Dergisi. 2014: 2 (1): 11–19.
• Durant, J.A., Manley, D.G., Carde, R.T., 1986. Monitoring of the european corn borer (Lep.: Pyralidae) in South Carolina using pheromone traps. J. Econ. Entomol. 79: 1539–1543.
• Gözüaçık, C., Mart, C., Kara, K., 2007. Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde mısırda zararlı Lepidoptera türlerinin doğal düşmanları ve doğal parazitlenme oranları. Türkiye II. Bitki Koruma Kongresi, 27–29 Ağustos, Isparta.
• Güllü, M., 2000. Çukurova‟da mısırda zararlı lepidopter türlerinin farklı mısır çeşitlerindeki populasyon gelişmeleri üzerinde araştırmalar. Ç.Ü. Fen Bil. Ens. Doktora Tezi, Adana. 198 s.
• Hanway, J.J., 1966. How a corn plant develops. Iowa State Univ. Coop. Ext. Ser. Spec. Rep. 48: 17–18.
• Henson, A.R., Zuber, M.S., Darrah, L.L., Berry, D., Rabia, L.B., Waiss, A.C., 1984. Evaluation an antibiotic factor in maize silks as a means of corn earworm (Lep: Noctuidae) supperession. J. Econ. Entomol. 77: 487–490.
• Hırai, K., 1975. The influnce of rearing temperature and density on the development of two Leucania species, L. loreyi Dup. and L. separate Walk. (Lep: Noctuidae). Appl. Ent. Zool. 10 (3): 234–237.
• İkincisoy, Y., 1993. Çukurova‟da mısır bitkisinde zararlı Acantholeucania loreyi Dup. (Lep.: Noctuidae)‟in biyolojisi, populasyon gelişmesi ve doğal düşmanları. Ç.Ü. Fen Bil. Ens. Yük. Lis. Tezi, Adana. 69 s.
• Kara, M., 1994. Çukurova‟da mısır bitkisinde zararlı Pseudaletia unipuncta Haw. (Lep.: Noctuidae)‟nin biyolojisi, populasyon gelişmesi ve doğal düşmanları. Ç.Ü. Fen Bil. Ens. Yük. Lis. Tezi, Adana. 79 s.
• Kavut, H., 1977. Ege Bölgesi‟nde mısır ve sorgum zararlıları üzerinde faunistik, survey ve önemli olanların zararları, populasyon yoğunlukları üzerinde araştırmalar. Bornova Zir. Müc. Araş. Ens., İzmir, (Basılmamış uzmanlık tezi). 91 s.
• Kavut, H., Adıgüzel, N., Derin, A., 1990. Ege Bölgesi II. ürün ekim alanlarında görülen hastalık, zararlı, yabancı otlar ve bunların doğal düşmanları üzerinde araştırmalar. Proje A. Nihai Raporu, Bornova Zir. Müc. Araş. Ens., İzmir.
• Kayapınar, A., Kornoşor, S., 1988. Çukurova Bölgesi‟nde mısır koçankurdu‟nun mevsimsel çıkışı ve populasyon gelişmesi. Proceedings of a Symposium on Corn Borers and Control Measures. 1–3 November; Adana. 87–91.
• Kılıç, M., Özdemir, N., 1994a. Karadeniz Bölgesi‟nde mısırlarda zarar yapan mısırkurdu Ostrinia nubilalis Hbn.‟in entegre mücadele olanaklarının geliştirilmesi üzerinde araştırmalar. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Proje No: BKA/08–E–017 (1994 Yılı Geliştirme Raporu).
• Kayapınar, A., Kornoşor, S., 1992. Çukurova‟da mısır bitkisinde zararlı Sesamia nonagrioides Lef. (Lep.: Noctuidae) ile Ostrinia nubilalis Hbn. (Lep.: Pyralidae)‟nun yayılışı ve bitkideki dağılımları. Türkiye II. Entomoloji Kongresi. 28–31 Ocak 1992, Adana. 491–499.
• Kornoşor, S., Kayapınar, A., Sertkaya, E., 1992. Akdeniz Bölgesi‟nde yumurta parazitoiti, Platytelenomus busseolae Gahan (Hym.: Scelionidae)‟nin Sesamia nonagrioides Lef. (Lep.: Noctuidae)‟in populasyonuna etkisi ve yayılış alanının belirlenmesi. Türk. Entomol. Derg. 16 (4): 217–226.
• Lodos, N., 1981. Maize pests and their importance in Turkey. EPPO Bull. 11 (2): 878–89.
• Melamed–Madjar, V., Tam, S., 1980. A field survey of changes in the composition of corn borer populations in Israel. Phytoparasitica. 8 (3): 201–204.
• Ohnesorge, V.B., Reh, P., 1987. Untersuchungen zur populationsdynamik des maiszünslers, Ostrinia nubilalis Hbn. (Lep.: Pyralidae) in Baden Württemberg. Zeit. Ange. Entomol. 103: 288–304.
• Özdemir, N., Uzunali, S., 1981. Noctuid species causing damage to maize in Turkey. EPPO Bull. 11 (2): 97–99.
• Özdemir, N., 1985. Karadeniz Bölgesi‟nde mısırlarda zarar yapan mısırkurdu Ostrinia nubilalis Hbn.‟in neden olduğu ürün kayıpları üzerinde ön çalışmalar. Proje No: 108–646 (Nihai Rapor) Zir. Müc. Araş. Ens., Samsun.
• Özpınar, A., Polat, B., Şahin, K., Özpınar,S., 2014. Çanakkale ilinde mısır bitkisinde zararlı mısır koçankurdu, Sesamia nonagrioides Lefebvre 1827 (Lepidoptera: Noctuidae)‟in kışlama durumu ve ergin popülasyon gelişmesi. Bitki Koruma Bülteni 2014. 54 (2): 93–102.
• Russel, W.A., Guthrıe, W.D., Klun, J.R., Grındeland, R., 1975. Selection for resistance in maize to first–brood european corn borer leaf feeding damage by the insect and chemical analysis for dimboa in the plant. J. Econ. Entomol. 68 (4): 31–34.
• Sertkaya, E., Kornoşor, S., 1994. Çukurova‟da Sesamia nonagrioides Lef. (Lep.: Noctuidae)‟in yumurta parazitoiti Platytelenomus busseolae Gahan (Hym.: Scelionidae)‟nin yaygınlığı ve doğal parazitlenme oranı üzerinde araştırmalar. Türkiye III. Biyolojik Müc. Kongresi, 25–28 Ocak, İzmir. 565–574.
• Singh, R., Mrig, K.K., Chaudhary, J.P. 1987. Incidence and survival of Mythimna Species on cereal crops in Hisar. Indian Journal of Agricultural Sciences. 57 (1): 59–60.
• Skinner, B., 1998. Moths of the British Isles. Puplished Penguin Group W8 5TZ, London, England. 276 p.
• Story, R.N., Keaster, A.J., Showers, W.B., Shaw, J.J., 1984. Survey and phenology of cutworms (Lep: Noctuidae) infesting field corn in the Midwest. J. Econ. Entomol. 77: 491–494.
• Şimşek, N., Sezer, C., 1983. Akdeniz Bölgesi‟nde ikinci ürün olarak ekilen mısırda görülen zararlı ve faydalılar üzerinde sürvey çalışmaları. Adana Zir. Müc. Araş. Ens. (Proje No. E/103.657; nihai rapor).
• Şimşek, Z., 1988. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi‟nde mısır ve darılarda zararlı olan böcek türleri, tanınmaları, yayılış alanları ve zararları üzerinde araştırmalar. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Diyarbakır Zir. Müc. Araş. Ens. Müd., Araştırma Eserleri Serisi. No: 6.
• Şimşek, N., Güllü, M., 1992. Akdeniz Bölgesi‟nde mısırda zarar yapan mısır koçankurdu, Sesamia nonagrioides Lef. (Lep.: Noctuidae) ve mısırkurdu, Ostrinia nubilalis Hbn. (Lep.: Pyralidae)‟nun mücadelesine esas olabilecek biyolojik kriterlerin araştırılması. Türkiye II. Entomoloji Kongresi Bildirileri. 28–31 Ocak 1992, Adana. 501–512.
• Teoman, A., 1979, Güney Anadolu Bölgesi buğdaygillerinde zararlı lepidopter türlerinin saptanması, yayılış alanları, zarar şekilleri ve Sesamia nonagrioides Lef.‟in kısa biyolojisi üzerine araştırmalar. G. Tar. ve Hay. Bak. Zir. Müc. ve Zir. Kar. Gen. Müd. Araştırma Eserleri Serisi. No: 35, 112 s.
• Yabaş, M.N., Özer, M., 1982. Çukurova Bölgesi‟nde Helicoverpa armigera Hbn. ve Heliothis peltigera Schiff.‟nin ışık tuzakları ile ergin populasyon eğrilerinin elde edilmesi ve ay fazları ile ilişkileri. A.Ü. Zir. Fak. Yıllığı 1980. Cilt: 30 Fasikül 1–2 den ayrı basım.
• Zeren, Y., Güllü, M., Şimşek, N., 1988a. Some biological investigations to the relating control of stalk Borer (Sesamia spp.) and european corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) on corn in Mediterranean Region. Proceedings of a Symposium on Corn Borers and Control Measures, CIMMYT, 1–3 November, 1988 Adana. 1–19.
• Zeren, Y.,N., Şimşek, N., Güllü, M., 1988b. Investigation on the developing of the effective chemical aplication method for the stalk borer (Sesamia spp.) and european corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) at the second crop maize in Mediterranean Region. Proceedings of a Symposium on Corn Borers and Control Measures, CIMMYT, 1–3 November, 1988 Adana. 27–42.