Öz
Günümüz tarımında mekanizasyon ve bu bağlamda traktör
talebinin artması ve çeşitlenmesinde yeni kredi seçenekleri, finans modelleri,
üretim teknolojilerinin yarattığı ihtiyaçlar vb. etkenler rol almaya başlamış
olsa da, gelir hala birincil öneme sahip etken olma özelliğini sürdürmektedir.
Bu çalışmada Türkiye tarımında gelir ile traktörleşme* ilişkisinin mevcut durumunun tespiti ve değerlendirilmesi, ayrıca
traktörleşmedeki muhtemel gelişmelerin tahminine yönelik çalışmalar için zemin
oluşturulması amaçlanmaktadır. Analizlerin veri tabanı için, en yeni, resmi
kaynak olan TUİK 2017 yılı istatistiklerinden yararlanılmıştır. “Tarımsal
Gelir” olarak, traktör talebi üzerindeki kuvvetle muhtemel etkisi dikkate
alınarak “Bitkisel Üretim Pazarlanan Değeri” esas alınmış, Traktör Sayıları
için de mevcut parkı daha doğru tanımladığı gerçeğinden yola çıkarak “Trafik
Kayıtları” kullanılmıştır. Ülke genelinde illerin bitkisel üretim pazarlanan
değerleri ile traktör varlıkları arasında (R2=0,6521) determinasyon
katsayısına sahip, pozitif bir ilişki bulunmuştur. Bu ilişki, iller arasındaki iklim
koşulları, toprak koşulları, işletme ve üretim alt yapıları bakımından büyük
farkların olduğu dikkate alındığında oldukça anlamlı sayılabilecek seviyededir.
Gelir-Traktörleşme ilişkisi salt yalın değerler (TRY ve Adet) üzerinden
irdelendiğinde, gelir ve traktör varlığı bakımından fakir olan illerde “daha az
gelir artışıyla daha çok traktörleşme”, her iki açıdan da zengin olan illerde
ise “daha çok gelirle daha az traktörleşme” sağlar özelliktedir. Buna karşılık,
söz konusu ilişki alan birimi başına gelir ve traktör varlığı değerleriyle
analiz edildiğinde (R2=0,2081)
gibi düşük bir determinasyon katsayısına sahip, zayıf bir ilişki halini
almaktadır. Çalışmada ayrıca iller gelir ve traktör yoğunlukları
itibariyle, ülke ortalamasından olan farklarına göre dört farklı gruba
ayrılarak Quadrant Analizine tabi tutulmuşlardır. Her iki açıdan ortalamanın üstünde (Grup 1;
26 il) ve altında (Grup 2; 34 il) olanlarda Gelir-Traktörleşme ilişkisi daha
belirgindir. Buna karşılık, gelir açısından ortalamanın üstünde, ancak traktör
açısından ortalamanın altında olan iller (Grup 3; 5 il) ile traktör açısından
ortalamanın üstünde ancak gelir bakımından ortalamanın altında olan illerde
(Grup 4; 13 il) bu ilişki zayıftır. Gelir ve Traktörleşme arasında belirgin bir
ilişkinin oluştuğu illerde (Grup 1 ve 2) traktörleşme sürecinin gelirdeki
muhtemel artışlarla gelişmeye açık olduğu ileri sürülebilir. Ancak bunun için
öncelikle “Traktör Kullanım Etkinliği“ açısından bir değerlendirme yapılmalı ve
traktörleşmedeki gelişmenin varlığı buna göre tanımlanmalıdır.
Gelir-Traktörleşme ilişkisinin henüz oluşmadığı belirlenen illerdeki (Grup 3 ve
4) durum ise, söz konusu iki ölçütün dışındaki “Ürün Deseni”, “İşletme Ölçeği”,
“Tarım Dışı Traktör Kullanımı” vd. etkenler açısından da değerlendirilerek
açıklığa kavuşturulmalı ve bu illerin traktörleşmesindeki muhtemel gelişmeler
buna göre tahmin edilmelidir.
Anahtar Kelimeler
Tarımsal gelir tarımsal gelir yoğunluğu traktör sayısı traktör yoğunluğu
Kaynakça
- Anonim, 2019a. TARMAKBİR Türkiye Tarım Makinaları Sektörü, Sektör Raporu, http://www.tarmakbir.org/haberler/tarmakbirsekrap.pdf , Erişim tarihi: 02.05.2019
- Anonim, 2019b. Türkiye’de Tarımsal Mekanizasyonda Güncel Teknoloji Kullanımının Yaygınlaştırılması Eylem Planı 2019, http://www.tarmakbir.org/haberler/EylemPlani.pdf , Erişim tarihi: 18.04.2019
- Anonim, 2019c. Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=1006 , Erişim tarihi: 30.04.2019
- Anonim, 2019d. Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1051 , Erişim tarihi: 30.04.2019
- Anonim, 2019e. Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr/Start.do , Erişim Tarihi: 18.04.2019
- Evcim, H.Ü., Tekin, A.B., Gülsoylu, E., Demir, V., Yürdem, H., Güler, H., Bilgen, H., Alayunt, F., Evrenosoğlu, M., 2015. Tarımsal Mekanizasyon Durumu, Sorunları ve Çözüm Önerileri, Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı-2, ISBN- 978-605-01-0676-3978-605-01-0674-9 (tk), 12-16 Ocak 2015, Ankara.
- Evcim, H.Ü., Ertuğrul, G.Ö., 2017. Türkiye Tarımında Traktör Kullanımı (2010), Tarım Makinaları Bilimi Dergisi 2017, 13(1), 21-31.
- Evcim, H.Ü., Değirmencioğlu, A., 2017. Türkiye Tarımında Gelir ve Traktörleşme İlişkisi, Tarım Makinaları Bilimi Dergisi 2017, 13(2), 69-80.
- Hernon, P., Altman, E., 1998. Assessing Service Quality: Satisfying the Expectations of Library Customers, American Library Association, Chicago.
- Ulusoy, E., Evcim, H.Ü., 1987, Türkiye'de Tarımsal Mekanizasyonun Durumu ve Geleceği. 3. Uluslararası Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Sempozyumu, İzmir.
- Ulusoy, E., Gülsoylu, E., 2001, Traktör ve Tarım Makinaları Sektörünün Geleceği Üzerinde Çiftçinin Finans Gücü ve Kaynaklarının Etkisi, Tarım Makinaları Sempozyumu, Makina Mühendisleri Odası, Mersin.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Ziraat Mühendisliği |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 14 Temmuz 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 8 Sayı: 1 |