Türk Saanen Keçisi ve Tahirova Koyunlarında Kene Yükü ile Hematolojik Değişime Etkili Faktörler

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 187 - 196, 14.07.2020

Cemil Tölü , Baver Coşkun Türker Savaş

https://doi.org/10.33202/comuagri.727978

Öz

İnsan ve hayvan sağlığını ciddi biçimde tehdit eden kenelerle ilgili çalışmalar ülkemizde sınırlı düzeydedir. Bu çalışmada, Türk Saanen keçisi ve Tahirova koyunlarında kene tür ve enfestasyonun değişimi ve kene mücadelesinin kene yükü ile hematolojik özelliklere etkisi irdelenmiştir. Çalışma, 40 baş Türk Saanen keçisi, 40 baş Tahirova koyunu ile yapılmıştır. Hayvanların vücutlarında bulunan keneler bölgelere (kulak, baş, meme, bacak, gövde) göre 21 günlük aralıklarla sayılmıştır. Keneler her bir hayvan türünde 10 başlık kontrol gruplarındaki hayvanlarda sayım yapıldıktan sonra bireysel olarak toplanmıştır. Toplanan keneler plastik tüplerle laboratuvara getirilerek cins ayrımı yapılmıştır. Her bir hayvan türündeki 30 başlık hayvanlarda ise, kene sayımı yapıldıktan sonra Vena jugularis’ten alınan kan örneğinde, hematolojik parametreler belirlenmiştir. Çalışmada, keçilerde kene enfestasyonu %2,5 olurken, koyunda kene enfestasyonu %2,5-20,0 arasında değişmiştir. Kene enfestasyonu yaz ve sonbahar aylarında daha yüksek olurken, kış aylarında daha düşük olmuştur. Her iki hayvan türünde de yalnızca Rhipicephalus bursa kene türü belirlenmiştir. Keçilerde keneler kulakta toplanırken, koyunlarda vulva, kuyruk, meme ve çevresinde toplanmıştır. Keçi ve koyunlarda kene enfestasyonun hematolojik değerlere önemli bir etkisi olmamıştır. Keçi ve koyunlarda hematolojik parametreler yaş ve ölçüm tarihlerine göre önemli ölçüde değişmiştir (P≤0,05). Kimyasal mücadele keçi ve koyunlarda hematolojik özelliklerden sadece eozinofil değerlerini önemli ölçüde etkilemiştir (P≤0,05). Keçi ve koyunlarda kimyasal mücadele yapılan grupta, mücadele yapılmayanlara göre daha yüksek eozinofil değeri belirlenmiştir (P≤0,05). Sonuç olarak Türk Saanen keçisi ve Tahirova koyunlarında dikkate değer bir kene yükünün olmadığı ve sadece tek bir kene türü ile enfeste oldukları tespit edilmiştir. Kene yükünün azlığı nedeniyle kimyasal mücadelenin yapılmasına gerek olmadığı söylenebilir. Keçiler ve koyunlarda eozinofil değerlerinin kimyasal mücadeleye yükselerek tepki verdiği gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Rhipicephalus bursa, yaş, mevism, kimyasal mücadele, eozinofil

Destekleyen Kurum

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) kordinasyon birimi

Proje Numarası

FHD-2017-1335

Teşekkür

FHD-2017-1335 nolu proje kapsamındaki maddi desteğinden dolayı Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) kordinasyon birimine teşekkür ederler. Ayrıca verilerin toplanması sırasında yardımlarından dolayı Ziraat Mühendisleri Onur GÜLAÇAR, Uğur SAĞIR ve hayvan bakıcısı Ersin BEDİR’e teşekkür ederler.

Kaynakça

• Abdal-Fattah, M.S., Shaker, Y.M., Hashem, A.L.S., Ellamei, A.M., Amer, H.Z., 2013. Effect of weaning age on thermo-hematological and immuno competence of Barki lambs in Siwa Oasis, Egypt. Global Veterinaria, 10(2): 176-188.
• Akdemir, C., 2001. Van yöresi koyunlarında bulunan kene türlerinin (Fam: İxodidae) tespiti ve epidemiyolojisi üzerine araştırmalar. Doktora tezi. Parazitoloji Anabilim Dalı, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Al-Bulushi, S, Shawaf, T, Al-Hasani, A., 2017. Some hematological and biochemical parameters of different goat breeds in Sultanate of Oman “A preliminary study”, Veterinary World, 10(4): 461-466.
• Altay, K., Ataş, A.D., Özkan, E., 2017. Sivas yöresinde koyun keçi ve kenelerde Theileria ve Babesia türlerinin moleküler yöntemlerle araştırılması. Manas J Agr Vet Life Sci., 7(1): 30‐39.
• Asmaa, N.M., ElBably, M.A., Shakier, K.A., 2014. Studies on prevalence, risk indicators and control for tick infestation in ruminants. Beni-Suef University Journal of Basic and Applied Sciences 3(1): 68-73.
• Aydın, L., 2000. Güney Marmara Bölgesi ruminantlarında görülen kene türleri ve yayılışları. T Parasitol Derg., 24:194-200.
• Aydın, L., Bakırcı, S., 2007. Geogrophical distrubution of ticks in Turkey. Parasitol Res., 101: 163-166.
• Aytuğ, C.N., Özkoç, Ü., 1990. Koyun keçi hastalıkları ve yetiştiriciliği. Teknografik Matbaası, İstanbul, 269-276.
• Bambou, J.C., Gonzalez-Garcia, E., de la Chevrotiere, C., Arquet, R., Vachiery, N., Mandonnet, N., 2009. Peripheral immune response in resistant and susceptible Creole kids experimentally infected with Haemonchus contortus. Small Rumin. Res., 82(1): 34-39.
• Bambou, J.C., Larcher, T., Cei, W., Dumoulin, P.J., Mandonnet, N., 2013. Effect of Experimental Infection with Haemonchus contortus on Parasitological and Local Cellular Responses in Resistant and Susceptible Young Creole Goats. BioMed Research International, http://dx.doi.org/10.1155/2013/902759.
• Barznji, A.A., Abdullah, S.H., Kadir, M.A-A., 2014. Evaluation of Haematological parameters in sheep infested with ticks in Sulaimani region. Journal of Kirkuk University for Agricultural Sciences, 5(2).
• Bishop, S.C., Morris, C.A., 2007. Genetics of disease resistance in sheep and goats. Small Rumin. Res., 70: 48-59.
• Daramola, J.O., Adeloye, A.A., Fatoba, T.A., Soladoye, A.O., 2005. Haematological and biochemical parameters of West African Dwarf goats. Livestock Research for Rural Development 17(8).
• Dawkins, H.J.S., Windon, R.G., Eagleson, G.K., 1989. Eosinophil responses in sheep selected for high and low responsiveness to Trichostrongylus colubriformis. International Journal for Parasitology, 19(2): 199-205.
• Egbe-Nwiyi, T.N., Nwasou, S.C., Salami, H.A., 2000. Haematological values of appararently healthy sheep and goats as influenced by age and sex ın arid zone of Nigeria. Afr. J. Biomed. Res., 3: 109-115.
• Egbe-Nwiyi, T.N., Sherrif G.A., Paul, B.T., 2018. Prevalence of tick-borne haemoparasitic diseases (TBHDS) and haematological changes in sheep and goats in Maiduguri abattoir. Journal of Veterinary Medicine and Animal Health, 10: 28-33.
• Esmaelnejad, B., M.Tavassoli, S. Asri-Rezaei, B., Dalir-Naghadeh, K.Mardani, M.Golabi, J.Arjmand, A. Kazemnia and G.Jalilzadeh, 2015. Determination of prevalance and risk factors of infection with Babesia ovis in small ruminants from West Azerbaijan province İran by P.C.R Journal Arthropod-Borne Disease 9: 246-252.
• Estrada-Pena, A.,ve Jongejan, F., 1999. Ticks feding humans:a rewiev of receords on human-biting İxodidae with special referance to pathogen transmission. Exp. Appl. Acorol., 23: 685-715.
• Fraga, A.B., Alencar, M.M.d., Figueiredo, L.A.d., Razook, A.G., Cyrillo, J.N.d.S.G., 2003. Genetic analysis of the infestation of Caracu female cattle breed by cattle tick (Boophilus microplus)). R. Bras. Zootec., 32: 6 1578-1586.
• Piccione, G., Vincenzo M., Maria, R., Irene, V., Anna, A., Alesssandro, Z., Pietro, P.N., 2014. Reference intervals of some electrophoretic and haematological parameters in Italian goats: comparison between Girgentana and Aspromontana breeds. Journal of Applied Animal Research, 42(4): 434-439.
• Granquist, E.G., Bardsen, K., Bergstrom, K., Stuen, S., 2010. Variant -and individual dependent nature of persistent Anaplasma phagocytophilum infection. Acta Veterinaria Scandinavica 52:25.
• Hoffmann, G., Horchner, F., Schein, E., Gerber, H., 1971. Saisonales auftreten von zecken und Piroplasmen bei haustieren in den Asiatischen Provinzen der Türkei. Berl. Munch. Tierarztl. Wochenschr, 94:152-156.
• Hoogstraal, H., 1959. Biological observations on certain Turkish Haemaphysalis tick (Ixodidae). J Parasitol, 45: 227-232.
• Ica, A., Inci, A.,Vatansever, Z. and Karaer, Z. 2007. Status of tick infestation of cattle in the Kayseri region of Turkey. Parasitol Res., 101(2): 167-169.
• İnci, A., Yukarı,i B.A., 1998. Çankırı yöresindeki bazı koyun ve keçi sürülerinde Babesiosis ve Theileriosis etkenlerinin mikroskobik kan muayenesiyle araştırılması. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg., 45: 105-113.
• Jonsson, N.N., Mayer, D.G., Green, P.E., 2000. Possible risk factors on Queensland dairy farms for acaricide resistance in cattle tick (Boophilus microplus). Veterinary Parasitology, 88(1-2): 79-92.
• Mamak, N., Gençer, L., Özkanlar, Y.E., Özçelik, S., 2006. Sivas-Zara yöresindeki sığır, koyun ve keçilerde kene türlerinin belirlenmesi ve sağaltımı. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 30(3): 209-212.
• Morgan, J.A.T., Corley, S.W., Jackson, L.A., Lew-Tabor, A.E., Moolhuijzen, P.M., Jonsson, N.N., 2009. Identification of a mutation in the para-sodium channel gene of the cattle tick Rhipicephalus (Boophilus) microplus associated with resistance to synthetic pyrethroid acaricides. International Journal for Parasitology, 39:775-779.
• Nazifi, S., Oryan, A., Mohebbi, H., 2002. Evaluation of Hematological Parameters in Caprine Besnoitiosis. J. Appl. Anim. Res. 21: 123-128.
• NRC, 2007. Nutrient Requirements of Small Ruminants, National Research Council of the National Academies, Washington, DC.
• Odhah, M.N., Abdullah, F.F.J., Haron, A.W., Mohd, Lila, M.A., Zamri-Saad, M., Khuder, Z., Hambali, I.U., Umar, M., Saleh, W.M., 2017. Hemogram responses in goats toward challenged with Corynebacterium pseudotuberculosis and its immunogen mycolic acids. Veterinary World, 10(6): 655-661.
• Pradhan, B.C., 2016. Evaluation of haematological and biochemical parameters of goats of central Odisha environment fed on natural grazing land of Odisha, India. The Pharma Innovation Journal, 5(5): 83-90.
• SAS, 1999. Institute Inc., SAS OnlineDoc®, Version 8.0, Cary, NC: SAS Institute Inc.
• Sevinç, F, Xuan, X., 2015. Hayvanlarda kene kaynaklı bulaşıcı paraziter hastalıklar: Türkiye’de bu konuda yapılan çalışmalara genel bakış. Eurasian Journal of Vet. Sciens, 31(3): 132-142.
• Thullner, F., Willadsen, P., Kemp, D., 2007. Acaricide Rotation strategy for managing resistance in the tick rhipicephalus (boophilus) microplus (Acarina: Ixodidae): Laboratory Experiment with a Field Strain from Costa Rica. Journal of Medical Entomology, 44: 817-821.
• Tölü, C., Savaş, T., 2016. A comparison of natural Eimeria spp. and gastrointestinal nematode infections of goat breeds. Tarım Bilimleri Dergisi, 22: 522-527.
• Vathsala, M., Mohan, Sacikumar, P.M., Ramessh, S., 2008. Survey of tick species distribution in sheep and goats in Tamil Nadu, India. Small Ruminant Research, 74: 238-242.
• Yiğit, A., İriadam, M., Sağmanlıgil, V., Emre, B., 2002. Şanlıurfa yöresinde yetiştirilen İvesi koyunlarına ait bazı hematolojik değerler. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg., 49: 31-34.
• Yılmaz, A.B., Değer, M.S., 2011. Van ve Erciş yöresindeki sığır ve koyunlarda kene türlerinin belirlenmesi ve mevsimsel dağılımı. YYU Veteriner Fakültesi Dergisi, 22(3): 133-137.