İmâm Buhârî’nin Sahîh’ine Kaynaklık Bakımından İmâm Mâlik’in Muvatta’sı (Tahrîc, Mukâyese ve Tahlîl)

Yıl 2019, Sayı: 14, 171 - 212, 27.03.2019

Üzeyir Durmuş

Öz

İmâm Mâlik’in Muvatta’sı İmâm Buhârî’nin Sahîh’inin önemli
kaynaklarından biridir. Buhârî eserinde Mâlik’ten 696 rivâyet aktarmıştır. Bu
rivâyetlerin yaklaşık %84’ü, Abdullâh b. Yûsuf et-Tinnîsî, İsmâîl b. Ebû Üveys
ve Abdullah b. Mesleme tarikiyle nakledilmiştir. Buhârî’nin Mâlik’ten rivâyette
ilk tercihi Mâlik’in talebesi Abdullâh b. Yûsuf et-Tinnîsî’dir. Buhârî’nin
Tinnîsî’den rivâyetleri Mâlik’ten naklettiği toplam rivâyetin yaklaşık %43’ünü
oluşturmaktadır. Buhârî, Mâlik’ten hem talebeleri, hem talebelerinin talebeleri
hem de talebelerinin talebelerinin talebeleri vasıtasıyla hadis nakletmekle
birlikte doğrudan onun talebelerinden aldığı rivâyetler, Mâlik’ten aktardığı
rivâyetlerin yaklaşık %94’ünü oluşturmaktadır. Buhârî’nin Mâlik’ten rivâyetleri
Muvatta’nın Leysî, Şeybânî, Zührî, Ka’nebî, Hadesânî, Abdurrahmân b. Kâsım,
Abdullâh b. Vehb ve Ali b. Ziyâd rivâyetlerinde araştırıldığında 35 tanesi
hariç kalanının bu nüshalarda yer aldığı görülmüştür. Buhârî’nin Mâlik’ten
rivâyetlerinin çoğu Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî rivâyetinde yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Buhârî, Mâlik, el-Câmiʿu’s-ṣaḥîḥ, el-Muvatta, Rivâyet

Imam Malik’s Muwatta In Terms of The Source To Imam Bukhari’s Sahih (Tahkrij, Comparison and Analysis)

Öz

Muwaṭṭa of Imām Mālik is one of the important
sources of the Sahīh of Imām Bukhārī. Bukhārī narrated 696 narrations from
Mālik. About %84 of these narratives was transferred from Abdullāh b. Yūsuf
at-Tannīsī, İsmāʿīl b. Abū Uvays and Abdullāh b. Maslamah. The first preference
of Bukhārī from Mālik on the narration is at-Tannīsī. Bukhārī narratives from
him constitute approximately %43 of the total narratives from Mālik. Bukhārī
narrated hadiths from Mālik through his students, students of his students and
students of his students, but Bukhārī’s narrations from Mālik his direct
students are about %94 of the total narratives from Mālik. Narrations of
Bukhārī from Mālik when searched in the Muwaṭṭa's narrations, it
was observed that the remaining 35 of them were included in these narrations.
Most of the narrations of Bukhārī from Mālik are located in narration of
al-Laysī.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Bukhārī, Mālik, al-Jāmiʿ as-ṣaḥīḥ, al-Muwaṭṭa, Narration

Kaynakça

• Aynî, Mahmûd b. Ahmed Bedrüddîn. ʿUmdetü’l-ḳârî şerḥu Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. Beyrût: Dârü ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
• Aʿzamî, M. Mustafa. “Buhârî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6: 368-372. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Ṣaḥîḥü’l-Buḫârî. Kâhire: Dârü'l-hadîs, 2011.
• Çakın, Kâmil. “Kuteybe b. Saîd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26: 491-492. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Durmuş, Üzeyir. “İmam Müslim’in Sahîh’ine Kaynaklık Bakımından İmam Mâlik’in Muvatta’sı (Tahrîc, Mukâyese ve Tahlîl)”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/11 (Haziran 2018), 58-90.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Fetḥü’l-Bârî şerḥu Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. Beyrût: Dârü’l-ma’rife, 1379.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Tehzîbü’t-Tehzîb. Hindistan: Matbaatü dâireti’l-meârif, 1326.
• Kandemir, M. Yaşar. “el-Câmiʿu’s-ṣaḥîḥ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 114-123. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Kandemir, M. Yaşar. “el-Câmiʿu’s-ṣaḥîḥ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 124-129. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Kandemir, M. Yaşar. “Muvatta”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31: 416-418. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• Kandemir, M. Yaşar. “Müslim b. Haccâc”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32, 93-94. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• Kelâbâzî, Ahmed b. Muhammed. el-Hidâye ve’l-irşâd fî ma’rifeti ehli’s-sika ve’s-sedâd. Beyrût: Dârü’l-ma’rife, 1407.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Abdullâh b. Mesleme el-Ka’nebî rivâyeti). Thk. Abdülmecîd Türkî. Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1999.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Abdullâh b. Vehb rivâyeti). Thk. Mikloş Muranyi. Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 2002.
• Mâlik b. Enes el-Muvatta’ (Abdurrahmân b. Kâsım rivâyeti). Thk. Muhammed b. Alevî. Abu Dabi: el-Mecmeu’s-sekafî, 2004.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Ali b. Ziyâd el-Hadesânî rivâyeti). Thk. Muhammed el-Şâzelî en-Nüfeyr. Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1980.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Ebû Mus’âb ez-Zührî rivâyeti). Thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf ve Mahmûd Muhammed Halîl. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1998.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî rivâyeti). Thk. Abdülvehhâb Abdüllatîf. Kâhire: Lecnetü ihyâi’t-türâs, 1994.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Süveyd b. Saîd el-Hadesânî rivâyeti). Thk. Abdülmecîd Türkî. Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1994.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî rivâyeti). Thk. Muhammed Fuâd Abdülbaki. Kâhire: Dârü’l-hadîs, 2005. Mizzî, Yûsuf b. Abdurrahmân. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1980.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Ṣaḥîḥü Müslim. Beyrût: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2011.
• Özel, Ahmet. “Mâlik b. Enes”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 27: 506-513. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Özkan, Halit. “Yahyâ b. Yahyâ el-Minkarî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 43: 269-270. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
• Polat, Salahattin. “Kaʿnebî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 24: 305-306. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
• Sezgin, Fuad. Buhârî’nin Kaynakları. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi, 1956.
• Sifil, Ebubekir. Muvatta Nüshaları Muhteva Analizi. İstanbul: Rihle Kitap, 2017.
• Ünal, İsmail Hakkı. “İsmâîl b. Ebû Üveys”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 23: 95. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Mîzânü’l-iʿtidâl fî naḳdi’r-ricâl. Beyrût: Dârü’l-ma’rife, 1963.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Siyerü aʿlâmi’n-nübelâ. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1985.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Târîḫü’l-İslâm. Beyrût: Dârü’l-kitâbi’l-Arabî, 1991.
•