6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun Uluslararası Normlar Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 39, 317 - 356, 01.01.2013

Melda Sur

Öz

Uluslararası Çalışma Örgütü, Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi sistemlerinde sendika özgürlüğünün toplu iş sözleşmesi ve grev hakkını içerdiği ve üyelerin çıkarlarını gerçekleştirmek üzere bunların başlıca araçlar olduğu belirgin bir şekilde ortaya konulmaktadır. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hak ve özgürlükleri genişletici bazı değişiklikler getirmiştir. Bunlar arasında, örneğin, sendika yöneticiliği ve temsilciliği güvencelerinin güçlendirilmesi, toplu pazarlığa yetki koşullarının formel açıdan göreceli olarak hafifletilmesi, grev kararının alınıp uygulanmasının sadeleştirilmesi, bazı grev yasaklarının kaldırılması ve hapis cezaları yerine idarî para cezalarının getirilmesi zikredilebilir. Buna karşılık hukukumuzda toplu iş ilişkilerinin temel taşlarını oluşturan ilkeler muhafaza edilmektedir: Tek sendikaya üyelik esası, bir işyerinde tek toplu iş sözleşmesi düzeni, grevin sadece toplu iş sözleşmeleri yapılması esnasında bir pazarlık aracı olarak kabul edilmesi gibi esasların muhafazası ile genellikle “ihtiyatlı” bir yasanın ortaya çıktığı söylenebilir. Dolayısıyla uluslararası normlar yönünden bazı eleştiri konuları devam edecek gibi görünmektedir. Bunlar arasında, toplu pazarlık için aranan çifte yetki koşulu, çeşitli grev türlerinin yasaklanması, grev ertelemesi sonunda zorunlu tahkim gibi hususlar zikredilebilir

Anahtar Kelimeler

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, sendikal haklar, ILO ilkeleri, grev, Avrupa İnsan Hakları Divanı

An Evaluation of the Law No. 6356 on Unions and Collective Agreements’ Conformity with International Standards

Öz

The systems of the ILO, the Revised Social Charter and the European Convention on Human Rights converge on an extensive definition of union rights including collective bargaining and the right to strike. The recent Law No.6356 on Unions and Collective Agreements broadens in many respects the freedom to organize, bringing an enforced union security for union officials and representatives, seemingly easier conditions required to obtain authorization to bargain, a simplification of the procedure for calling a strike, fewer prohibitions of strike and lesser penalties attached to unlawful strikes. However, some of the basic principles that guide collective industrial relations persist, such as the single union membership, single collective agreement in a workplace, and a right to strike limited within a collective agreement process. This prudent approach of the Turkish system will probably lead ILO organs to continue to criticize some issues; in particular, the double condition required for the authorization to bargain, a still relatively large area where strikes remain forbidden and a system of postponement of strikes coupled with compulsory arbitration, which are some examples where noncompliance with international standards may be alleged

Anahtar Kelimeler

Law No.6356 on Unions and Collective Agreements, ILO, union rights, strikes, European Court of Human Rights.

Kaynakça

• Alpagut, G. (2012) “6356 sayılı Yasanın Toplu İş Sözleşmesi ve Toplu İş Uyuşmazlıklarına İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi – Uluslararası Normlara Uyum”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C.9, S.35, s.25 vd.
• Alpagut, G. (2013) “6356 Sayılı Kanunun Avrupa Konseyi, AB ve ILO Normlarına Uyumu Açısından Değerlendirilmesi”, İş Hukukunda Güncel Sorunlar (3), Kadir Has Üniversitesi, Seminer 22 Aralık 2012, İstanbul: Kadir Has Üniversitesi. s.113 vd.
• Bureau international du Travail (2006) La liberté syndicale, Recueil de décisions et de principes du Comité de la liberté syndicale du Conseil d’Administration du BIT, 5 ème éd. révisée, 2006, Genève. (Recueil 2006)
• Caniklioğlu, N. (2012) “6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun Toplu İş Uyuşmazlıklarının Çözümüne İlişkin Yeni Düzenlemeleri”, İşveren, Kasım-Aralık 2012, s.53 vd.
• Centel, T. (2013) “Grev Yasak ve Sınırlamalarına Topluca Bakış”, TİSK Akademi, 2013/I, s.6 vd.
• Comité Européen des Droits Sociaux (2012) Rapports d’Activités 2012. (CEDS, Rapport 2012).
• Çelik, N. (2013) İş Hukuku Dersleri, Yen. 26. Bası, İstanbul.
• Demir, F. (2012) “Grev Esnasında Stokların Satılmasının ve İşyeri Dışına Çıkarılmasının Serüveni”, Sicil, S.28, s.154 vd.
• Dereli, T. (2013) “6356 Sayılı Yeni Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu: Genel Bir Değerlendirme”, Çalışma ve Toplum, S.36, s.41 vd.
• Ekonomi, M. (1986) 3821 ve 2822 Sayılı Kanunların Uluslararası Normlara Uygunluğu, Ankara.
• Gülmez, M. (1988) Sendikal Hakların Uluslararası Kuralları ve Türkiye, Ankara.
• Gülmez, M. (2013) “Örgütlenme Özgürsüzlüğü Cephesinde Yeni Bir Şey Yok ”, Çalışma ve Toplum, 2013/2, s.13 vd.
• Gülmez, M. (2008) Uluslararası Sosyal Politika, 2. Baskı, Ankara.
• Işıklı, A. (2005) İş Hukuku, 6. Baskı, Ankara.
• Kılıçoğlu, M. (2013) 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Yorumu, Ankara.
• Kutal, M. (2012) “Toplu İş Hukukunda Yeni Bir Düzenleme (31.01.2012 Tarihli Kanun Tasarısı)”, Sicil, S. 25, s.159 vd.
• Kutal, M. (2013) “İnsan Haklarına İlişkin Uluslararası Çalışma Sözleşmeleri Işığında Türk Hukukunda Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakları”, Sicil, S.29, s.135 vd.
• Narmanlıoğlu, Ü. (2012) “19.3.2012 Tarihli Toplu İş İlişkileri Tasarısının Getirdikleri”, Sicil, S.27, s.139-155.
• Oğuzman, K. (1986) “2821 ve 2822 Sayılı Kanunların ILO Sözleşmelerine Aykırılığı Konusu”, 3821 ve 2822 Sayılı Kanunların Uluslararası Normlara Uygunluğu, Ankara. s.14 vd.
• Özveri, M. (2012) Toplu İş İlişkileri Yasa Tasarısı ve Sendikal Haklar, İstanbul: Birleşik Metal İş.
• Özveri, M. (2013) Türkiye’de Toplu İş Sözleşmesi Yetki Sistemi ve Sendikasızlaşma (1963-2009), Ankara: Ankara Üniversitesi SBF.
• Sur, M. (2000) “Globalleşme Bağlamında Sosyal Haklar”, Türkiye'de İnsan Hakları, s.597 vd., Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Sur, M. (2001) “Sosyal Standartların Uluslararası Ticaretle İlişkilendirilmesi”, Prof. Dr. Nuri Çelik’e Armağan, C.I, İstanbul, s.765 vd.
• Sur, M. (2012) “6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda Grev Hakkı”, Sicil, S.28, s.163 vd.
• Sümer, H. H. (2012) “Toplu İş İlişkileri Kanunu Tasarısı’nın Resmi Arabuluculuk ve Tahkim Konusunda Getirdiği Yenilikler”, Sicil, Haziran 2012, s.50 vd.
• Şahlanan, F. (2013) “6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun Sendikalara İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, İş Hukukunda Güncel Sorunlar (3) Kadir Has Hukuk Fakültesi Seminer 22 Aralık 2012, İstanbul, s.13 vd.
• Şahlanan, F. (2013) “Sendikalar Hukukunda 9356 Sayılı Kanunla Yapılan Düzenlemeler”, İş Hukukunda Yapılan Son Değişiklikler Semineri, Ankara 20-21 Şubat 2013, s.46., Ankara: Kamu-İş.
• Taşkent, S., Sarıbay Öztürk, G., Mutluay, F. B. (2012) İş Hukukunun Temel Yasaları, Yen. 3. Bası, İstanbul.
• Ulucan, D., Seçkin, N. (2011) “Sendikalar Kanunu Taslağının Değerlendirilmesi”, Prof.Dr. Sarper Süzek Armağanı, II, s.1665 vd., İstanbul.