Sendikaların Siyasi Faaliyetleri ve Sınırlamalar: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile Uluslararası Sözleşmeler Çerçevesinde Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 62, 1853 - 1876, 01.01.2019

Efe Yamakoğlu

Öz

Sendikaların sosyal ve iktisadi fonksiyonlarının yanı sıra temsil ettiği sınıfın çıkarlarını daha iyi koruyabilmek amacıyla belirli oranda siyasi faaliyette bulunmaları kaçınılmazdır. Bu yönüyle sendikalar siyasi hayatı da etkileyebilen bir baskı grubudur. Siyasi faaliyetlerinin boyutu ise hukukun çizdiği çerçeveyle sınırlıdır. Bu çerçevede makalede öncelikle sendikacılığın tarihsel gelişimi incelenmiştir. Ardından ulusal mevzuatımızda sendikaların siyasi faaliyetlerine ilişkin sınırlama ve yasaklar değerlendirilmiştir. Nihayet uluslararası hukukta temel bir hak olarak tanımlanan “toplu eylem hakkı” nın kullanımına ilişkin ölçütler değerlendirilmiş ve sendikaların bu hakkın etkin kullanımı yoluyla üyelerinin hak ve çıkarlarını koruyabilecekleri tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Sendika, Siyasi Faaliyet, Siyasi Grev, Toplu Eylem Hakkı

The Relationship between Union and Politics: An Evaluation in Accordance With Unions And Collective Agreement Law No 6356 And International Conventions

Öz

It is inevitable to participate in certain proportion of political activities so that unions can protect the rights of the group they represent in addition to social and economical functions. The unions are a pressure group affecting political life, too. However, the dimension of political activities are restricted within the framework of law. First of all, the historical development of unionism has been analyzed this article. Then, the prohibitions and restrictions about political activities of unions have been evaluated in our national legislation. Finally, the criteria concerning the use of “collective action right” which is defined as a fundamental right in international law have been evaluated, and it has been determined that the unions will be able to protect their members’ rights and interests by means of effective use of “collective action right”

Anahtar Kelimeler

Union, Political Activity, Political Strike, Collective Action Right

Kaynakça

• AKBULUT, Olgun: “AİHS ile AİHM Kararlarının İç Hukuka Etkisi”. İş Hukukunda Güncel Sorunlar-5. Kadir Has Üniversitesi. Seçkin Yayınevi, 2015, 21-52.
• AKTAY, Nizamettin: “Sendika ve Konfederasyonlara Yasak Faaliyetler”. SİCİL İş Hukuku Dergisi, S: 10, Haziran, 2008, 119-125.
• AKTAY, Nizamettin: Toplu İş Hukuku. Gazi Kitabevi, Ankara, 2015.
• AKYİĞİT, Ercan: Toplu İş Hukuku El Kitabı. Seçkin Yayınevi, Ankara, 2015.
• ALPAGUT, Gülsevil: “6356 Sayılı Kanunun Avrupa Konseyi, AB, ILO Normlarına Uyumu Açısından Değerlendirilmesi”. İş Hukukunda Güncel Sorunlar-3 Semineri (22.12.2012), Kadir Has Üniversitesi, Seçkin Yayınları, 2013, 113-148.
• BAYBORA, Dilek: “Sendikaların Siyasi Faaliyetlerinin Yasal Çerçevesi”. Kamu-İş, C: 7, S: 2, 2003, 2-15.
• CARTA, Loredana/DESCHAMPS, Marion/JANNİN, Audrey/LE LUDUEC Anne-Laure: “France”. The Right to Strike: A Comparative Perspective. A Study of National Law in Six EU States (edited by Arabella Stewart&Mark Bell). The Institute of Employment Rights, 2008, 27-52.
• CENTEL, Tankut: “Metal Sektöründeki Son İş Bırakma Eylemleri Nedeniyle İşten Çıkarmalar”. SİCİL İş Hukuku Dergisi, S: 36, 2016, 9-16.
• ÇELİK, Nuri/CANİKLİOĞLU, Nurşen/CANBOLAT, Talat: İş Hukuku Dersleri. Beta Yayınları, Yenilenmiş 31. Bası, İstanbul, 2018.
• DEMİR, Fevzi: Sendikalar Hukuku. Yenilenmiş 5. Bası, İzmir, 2007.
• ENGİN, Murat: “Sendikal Hak ve Özgürlüklere ilişkin AİHS Hükümleri, AİHM Kararları ve Türk Hukuku”. İş Hukukunda Güncel Sorunlar-5. Kadir Has Üniversitesi. Seçkin Yayınevi, 2015, 139-160.
• FIKENTSCHER, Wolfgang: “Political Strikes under German Law”. The American Journal of Comparative Law, Vol:2, No:1, 1953, 72-78.
• GEORNIGON, Bernard/ODERO, Alberto/GUIDO, Horacio: “ILO Principles Concerning the Right to Strike”. First Edition: International Law Review, Vol. 137 (1998). 2th Edition, ILO, 1-62, 2000, www.ilo.org.
• GÜLMEZ, Mesut: “Toplu Eylem Hakkına Dahil Protesto Grevleri, Yasa Dışı Grev Değildir. Yargıtay 7. Hukuk Dairesi Kararı Karar Eleştirisi”. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2014/4, 233-255.
• GÜZEL, Ali: “Toplu İş İlişkileri Açısından Yargıtayın 2013 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”. Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2013. MESS, İstanbul, 2015.
• HAYS, Paul: “Sendikalar ve Siyasi Faaliyet”. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, S: 58, 91-97.
• HAYDAROĞLU, Ceyhun/ERDOĞAN, Hüsne: “Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Yapısındaki Dönüşümünde Sendika-Siyaset İlişkisi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 2016/2, 38-46.
• International Labour Office: Freedom of Association: Digest of Decision and Principles of the Freedom of Association Commitee of the Governing Body of the ILO. Fifth (revised) Edition, Genava, 2006.
• IŞIK, Rüçhan: “İngiliz İşçi Sendikalarının Siyasi Faaliyetleri”. İktisat ve İçtimaiyat Enstitüsü Sosyal Siyaset Konferansları-XVII, İstanbul, 1966, 105-136.
• IŞIKLI, Alpaslan: İş Hukuku. Gözden Geçirilmiş 7. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara, 2010.
• KAYA, Pir Ali/GÜLER, Ceyhun: “Uluslar arası İnsan Hakları Hukukunda Toplu Eylem Hakkı. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. S: 68, 2015/1, 105- 126.
• KLAß, Franziska/ROLZ, Hilmar/RABE, Sebastian/REITEMEYER, Stefan: “Germany”. The Right to Strike: A Comparative Perspective. A Study of National Law in Six EU States (edited by Arabella Stewart&Mark Bell). The Institute of Employment Rights, 2008, 53-64.
• KOLLER, Christian: “Nicht-Arbeit Als Waffe Der Arbeit: Arbeit und Arbeitskampf in Helvetischen Streikdiskursen”, 2015, 211-229. https://www.researchgate.net/publication/278748626_Nicht- Arbeit_als_Waffe_der_Arbeit_Arbeit_und_Arbeitskampf_in_helvetischen_ Streikdiskursen (21.12.2018).
• KORAY, Meryem: Sosyal Politika. 2. Baskı, İmge Yayınevi, Ankara, 2005.
• KUTAL, Metin: “Toplu İş Hukuku Açısından T.C. Anayasası’nda Yapılan Son Değişiklikler (2010)”. Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan. C: 2, Beta Yayınları, İstanbul, 2011, 1583-1595.
• MAHİROĞULLARI, Adnan: “Sendika-Siyaset İlişkisinin Teorik Çerçevesi ve Günümüzdeki Düzeyi”. Emek ve Toplum Dergisi, C:1, Y: 1, S: 2, 2012, 8- 23.
• MAHİROĞULLARI, Adnan: “XXI. Yüzyıla Girerken Sendikacılık: Günümüzdeki Değişim, Dönüşüm ve Gelecek İçin Arayışlar”. Emek ve Toplum Dergisi. C: 1, Y:1, S: 1, 2012, 9-33.
• NARMANLIOĞLU, Ünal: “Toplu İş İlişkileri Açısından Yargıtayın 2010 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”. Yargıtay’ın Toplu İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2010. Türk Milli Komitesi, Ankara, 2012.
• NARMANLIOĞLU, Ünal: İş Hukuku II , Toplu İş İlişkileri. Beta Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2016.
• ODAMAN, Serkan: “Sosyal Hukuk Alanında Uluslararası Sözleşmeler Işığında Evrensel Hukuk-Ulusal Hukuk İlişkisi”. LİSGHD. S: 3, 2004, 816-834.
• ÖZKARACA, Ercüment: “Toplu İş İlişkileri Açısından Yargıtayın 2014 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”. Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2014. İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği, Ankara, 2016.
• ÖZTÜRK, Berna: “Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukukunda Grev (Toplu Eylem) Hakkının Değerlendirilmesi: Üç Farklı Yargıtay Kararı Işığında Toplu Eylem Hakkı”. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2016/4, 1793-1835.
• ÖZVERİ, Murat: Sendikal Haklar, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası. Birleşik Metal İş Sendikası Yayını, No: 5, İstanbul, 2012.
• SUR, Melda: “Siyasi Grev”. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2009/4, 11-26.
• SUR, Melda: İş Hukuku Toplu İlişkiler. Güncelletirilmiş 6. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016.
• SÜMER, Haluk Hadi: “Anayasada Yapılan Değişikliklerin Sendikalar Kanunu ve Toplu İŞ Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu’na Olası Etkileri”. İş Dünyası ve Hukuk, Prof. Dr. Tankut Centel’e Armağan, İÜHF Yayını, İstanbul, 2011, 541-559.
• ŞAFAK, Can: “12 Mart’tan 12 Eylül’e Türkiye’de Sendikalar”, Toplum ve Bilim Dergisi. S: 127, 2013, 121-143.
• TUNCAY, Can: Toplu Eylem Hakkı Karar İncelemesi. Çalışma ve Toplum Dergisi, S. 42, 2014/3, 265-284.
• TUNCAY, Can/SAVAŞ KUTSAL, F. Burcu: Toplu İş Hukuku. 6. Bası, Beta Yayınları, İstanbul, 2017.
• ÜNAL, Şeref: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Türk İç Hukukuna Etkileri”. Anayasa Yargısı Dergisi, C: 17, 2000, 63-87.
• ÜNSAL, Engin: “Sendikaların Siyasi Faaliyet Yasağı ve 2821 Sayılı Yasanın 37/III Maddesinin Değerlendirilmesi”. LİSGHD. S: 13, 2007, 97-102.
• WARNECK, Wiebke: Strike Rules in the EU27 and Beyond. A Comparative Overview. ETUI-REHS, Brussels, 2007.
• WHITE, Chris: “The Right to Politically Strike?”. AIRAANZ, 2005, 259-268.