Liability of Employers to Protect Workers Responsibility for Occupational Health and Safety Measures and The Binding Legal and Criminal Liabilities in Turkish Labour Law

Pir Ali Kaya

Türk İş Hukukunda İşverenin İşçiyi Koruma Borcu İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri Alma Yükümlülüğü ve Bu Borçtan Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluğu

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 43, 33 - 52, 01.01.2014

Öz

İşverenin işçiyi koruma borcu, kendisine bağımlılık ilişkisi içinde çalışan işçinin, işyerinde veya işverenin yönetimi altında bulunan başka bir yerde çalışmasından dolayı sağlığının, iş güvenliğinin ve kişilik haklarının korunmasını öngören bir borçtur. İşverenin işçiyi koruma borcu geniş kapsamlı olup işçinin sadakat borcunun karşılığını oluşturmaktadır. Dolayısıyla işveren iş ilişkisi içinde işçilerin bedensel, ruhsal, sosyal ve iyilik durumlarını en üst düzeye çıkartmakla yükümlüdür. Türk İş Hukukunda, işverenin işçiyi koruması her şeyden önce Anayasal bir yükümlülüktür. Tür İş Hukuku düzeninde, işverenin işçiyi koruma borcu ağırlıklı olarak 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile 6098 sayılı TBK’nın 417. maddelerinde düzenlenmiştir. Ayrıca, TBK’nın diğer ilgili hükümleri, TCK ve diğer birçok konunda işverenin işçiyi koruma borcu yer almaktadır. Türk hukukuna göre, İşveren bu yükümlülüğünü yerine getirmediği takdirde hukuki ve cezai sorumlulukla karşı karşıya kalmaktadır. Özellikle, işçinin kişiliğine, ruh ve beden bütünlüğüne yönelen risklerden dolayı işçiyi koruma borcunu mevzuata uygun yerine getirmediği takdirde işçi veya hak sahipleri; maddi, manevi ve destekten yoksun kalma tazminatını talep etme hakkına sahip olmaktadır. Bu çalışmada, işverenin işçiyi koruma borcunun kapsamı ve niteliği, önemi, hukuki dayanakları, hukuki sorumluluğu ve bu sorumluluktan doğan tazminatlar ile cezai sorumluluğu ele alınmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

İşverenin işçiyi koruma borcu, iş sağlığı iş güvenliği, işverenin hukuki ve cezai sorumluluğu, Türk İş Hukuku

Kaynakça

AKIN Levent, “İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşverenin Cezai Sorumluluğu”, TİSK Akademi, cilt 3, sayı 5 (2008/1), Ank. 2008
AKIN Levent, “Üçüncü Kişinin Uğradığı Kazada İşverenin Kusurunun (taksirinin) Kapsamı”, TİSK Akademi, Cilt:4, Sayı:7 (2009/1), Ankara, 2009
AKYİĞİT Ercan, İş Hukuku, 10. Baskı, Ank., 2013
AKYİĞİT Ercan, İş Hukuku, Ank., 2010
AYDINLI İbrahim, “İşverenin Kişiliğinin Korunmasına Yönelik Düzenlemeler ve Borçlar Kanunu Tasarısının Konuyla İlgili Maddelerinin Değerlendirilmesi”, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt:19, Sayı: 6, Ankara, 2008
BALKIR Z. Gönül, “İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkının Korunması: İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 2012/1, Ankara, 2012
BAŞTERZİ Süleyman, İş İlişkilerinin Kurulması Hükümleri ile İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtay’ın 2009 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi” Yargıtay İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi (2009), Ankara, 2011
CENTEL Tankut, Türkiye’nin Onayladığı ILO Sözleşmeleri, MESS, İst., 2004
ÇELİK Nuri, İş Hukuku Dersleri, 24. Baskı, İst., 2011
ÇELİK Nuri, İş Hukuku Dersleri, 26. Baskı, İstanbul, 2013
EKMEKÇİ Ömer, “Türk Borçlar Kanununun Tasarısı’nın İş Sözleşmesine İlişkin Belli Başlı Hükümleri”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Yıl:4, Sayı: 13, İst., 2009
EKMEKÇİ Ömer, 4857 Sayılı Kanuna Göre İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda İşyeri Örgütlenmesi, İst., 2005
EYRENCİ Ömer, TAŞKENT Savaş, ULUCAN Devrim, Bireysel İş Hukuku, İst., 2004
GÜLEL İlhan, “İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Tazminat Sorumluluğu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Cilt:1, Yıl:2, Sayı:7, Ankara, 2011
KAYA Pir Ali, “6331 Sayılı Kanun’da İşveren ve İşçinin Yükümlülükleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Alanındaki Son Yasal Yenilikler” (Tebliğ), 18 Temmuz 2012, BTSO, Bursa, 2012
KAYA Pir Ali, İş Hukuku, Temel Yasalar, Ankara 2013
KELEŞ Rüstem, “İş Güvenliği Sağlamada 5 S Yaklaşımı, İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, Yıl:5, Sayı:25, Ankara, 2005
MOLLAMAHMUTOĞLU Hamdi, İş Hukuku, 2. Baskı, Ank., 2005
MOLLAMAHMUTOĞLU Hamdi, İş Hukuku, 4. Baskı, Ank., 2011
NARMANLIOĞLU Ünal, İş Hukuku Ferdi İlişkiler 1, 4. Baskı, İst., 2012
SEVİMLİ Ahmet, “Türk Borçlar Kanunu m.417 ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Işığında Genel olarak İşçinin Kişiliğinin Korunması”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt: 2013/1, sayı: 36
SÜMER Haluk Hadi, İş Hukuku, 17. Baskı, Konya., 2013
SÜZEK Sarper, İş Hukuku, İst., 2005
SÜZEK Sarper, İş Hukuku, 9. Baskı, İst., 2013
ŞAKAR Müjdat, İş Hukuku Uygulaması, İstanbul, 2006
TAŞKENT Savaş, İnsan Haklarının Uluslararası Dayanakları, İst., 1995
TBMM, Türk Borçlar Kanunu Tasarısı, Adalet Komisyonu’nun kabul ettiği metin, Esas No: 1/499, Karar No: 21
TUNCAY Can, EKMEKÇİ Ömer, “Sosyal Güvenlik Hukukunun Esasları, Legal, İstanbul, 2008
TUNCAY Can, “Türk Hukuku’nun Avrupa Birliği Hukuku’na Uyumu, AB- Türkiye ve Endüstri İlişkileri (Der. Alpay Hekimler), İstanbul, 2004
Yargıtay 21. HD., 10.6.1999, K.1999/4119
Yargıtay 21. HD, 17.4.2003, E.2003/3774, K.2003/3517
Yargıtay 21. HD., 03.05.2007, E.2006/18008, K.2007/7460
Yargıtay 21 HD. 03.05.2007, E.2007/2485, K.2007/7459
Yargıtay 21. HD., 26.6.2008, E.2008/3448, K.2008/9986
Yargıtay HDK., 5.2.2009, E.2003/21-23, K.2003/56.
Yargıtay 21 HD., 12.02.2009, E.2008/8348, K.2009/1968
Yargıtay 21 HD. 02.03.2009, E.2008/2635 K.2009/2974
Yargıtay 21. HD., 24.03.2009/1602, K.2009/4319