Türkiye’de Kadının Boşanması: Yaşam Analizi Modelleri

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 58, 1227 - 1252, 01.01.2018

Arzu Kökcen Eryavuz Şenay Üçdoğruk Birecikli

Öz

Toplumun en küçük temel yapı taşını oluşturan aile ve aile yapısında meydana gelen değişimler hem bireyin kendisini hem de genel toplumu ilgilendiren önemli konuların başında gelmektedir. Toplumları etkisi altına alarak aile birliğinde değişimlere neden olan sorunların başında ise evlilik süresini etkileyen boşanma yer almaktadır. Aile birliğinin dağılması ve bireyselliğin ön plana çıkmasına neden olan boşanma, günümüzde tüm dünya ülkelerinde karşılaşılan sosyal bir problemdir. Ülkelerin ekonomik ve gelişmişlik düzeyleri, kültürel ve geleneksel yapıları evlilik süresinin ve diğer bir deyişle boşanmanın temel belirleyicileridir. Toplumsal yapılarda meydana gelen dönüşümlerle birlikte boşanma oranlarında meydana gelen artışın neden ve sonuçlarının araştırıldığı çalışmalar önemli bir yere sahip olmaya başlamıştır. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de kadının evlilik süresini boşanma riskini etkileyen demografik ve sosyo-ekonomik faktörlere ait etkileri hızlandırılmış başarısızlık süresi modelleri kullanarak ortaya koymaktır. Evlilik süresi ile ilgili kullanılan yaşam analizi modelleri sadece evlenmiş ve/ve ya boşanmış kadınlarla değil; evliliği devam eden ve eşi ölmüş kadınlarla da ilgilendiğinden modellerde veri kaybı bulunmamaktadır. Çalışmada Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen 2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması TNSA verileri kullanılmıştır. Hızlandırılmış başarısızlık süresi modelleri kullanılarak evlilik süresini etkileyen faktörlerin belirlendiği çalışmada eşler arası kültür farkı, çocuk sayısı, kadının çalışma durumu, kadın ve erkeğin eğitim seviyesi dikkat çeken önemli faktörlerdir

Anahtar Kelimeler

Evlilik Süresi, Boşanma, Yaşam Analizi, KaplanMeier, Hızlandırılmış Başarısızlık Süresi Modelleri, Log-lojistik AFT

Divorce of Women in Turkey: Survival Analysis Models

Öz

As the smallest part of the society, family and the change within it, is one of the most important issues related with both the individual and the society in general. Divorce that has an impact on the duration of marriage, is within the most significant problems that causes change in family unity while affecting societies. Having an impact on the disintegration of family unity and causing the individuality to come into prominence, divorce is a social problem seen in all countries. The economic and development levels of countries, cultural and traditional structures are the main determinants of marriage and also divorce. Along with the transformations that have taken place in social structures, studies on the causes and consequences of the increase in divorce rates have begun to have an important place.The aim of the study is to reveal the demographic and socioeconomical factors determining women’s marriage duration divorce risk in Turkey using accelerated failure time models. Since the models of survival analysis in relation to marriage are not only used in relation to married and/or divorced women but also used in the models where marriage continues and in the women whose husbands are dead, there is no data loss. In the study, 2013 Turkey Demographic and Health Survey TDHS data collected by Hacettepe University Institute of Population Studies were used. In the study, factors affecting the marriage duration were determined using accelerated failure time models where cultural difference between the spouses, the number of children, the working status of the woman, the education levels of the women and the men are observed as significant factors

Anahtar Kelimeler

Duration of Marriage, Divorce, Survival Analysis, Kaplan Meier, Accelerated failure time models, Log-logistic AFT Model

Kaynakça

• Aktaş, Ö. (2011). Boşanma Nedenleri ve Boşanma Sonrasında Karşılaşılan Güçlükler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Amato, P., ve Previti, D. (2003). People’s Reasons for Divorcing:Gender, Social Class, the Life Course, and Adjustment. Journal of Family Issues, 24(5): 602-626.
• Arıkan, Ç. (1996). Halkın Boşanmaya İlişkin Tutumları Araştırması. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu.
• Arpacı, F., ve Tokyürek, Ş. (2012). Boşanmış Bireylerin Yeniden Evlilik Konusundaki Görüşlerinin İncelenmesi. Akademik Bakış Dergisi(31): 1-15.
• ASAGEM, 2009. Boşanma Nedenleri Araştırması. Ankara.
• Ata, N., Karasoy, D. S., Sözer, M. T. (2007) Orantılı Tehlike Varsayımının İncelenmesinde Kullanılan Yöntemler Ve Bir Uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi. 20(1): 57-80.
• Ata, N. (2010). Orantısız Tehlikeler İçin Yaşam Modelleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Atakan, S. (1991). Boşanma Sürecinde Yaşanan Evreler. B. Dikeçligil, ve A. Çiğdem içinde, Aile Yazıları 4: Evlilik Kurumu ve İlişkileri. Ankara: T.C.Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• Balakrishnan, T. R., Rao, K. V., Lapierre-Adamcyk, E. ve Krotki, K. J. (1987). A hazard model analysis of the covariates of marriage dissolution in Canada. Demography, 24(3), 395-406.
• Battal, A., ve diğerleri. (2008). Boşanma Sebepleri Bilimsel Araştırma Projesi Uygulama Sonuçları. İstanbul: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Bayer, A. (2013). Değişen Toplumsal Yapıda Aile. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, IV(8): 101-129.
• Becker, G. (1993). A Treatise on the Family. London: Harvard University Press.
• Berrington, A., ve Diamond, I. (1999). Marital Dissolution among the 1958 British Birth Cohort: The Role of Cohabitation. Jstor, 53(1): 19-38.
• Can, Y., ve Aksu, N. (2016). Boşanma Sürecinde ve Sonrasında Kadın. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(58).
• Clarke, L., ve Berrington, A. (1998). Socio-demographic Predictors of Divorce. J. Simons içinde, High Divorce Rates: The State of the Evidence on Reasons and Remedies (s. 1-37). London: Lord Chancellor's Department.
• Collet, D. (2003). Modelling Survival Data in Medical Research (Cilt 2nd.Edition). Florida: Chapman and Hall/CRC.
• Cox, D. (1972). Regression Models and Life-Tables. Journal of the Royal Statistical Society, 34(2): 187-220.
• Dereje, W. (2014). The Causes and Psychosocial Impacts of Divorce on Women: The Case of Ethiopian Women Lawyer's Association (EWLA) Supported Women (Unpublished Master Thesis). Ethiopia: Addis Ababa University College of Education and Behavioral Studies School Psychology.
• Desrosiers, H., ve Le Bourdais, C. (1991). The impact of age at marriage and timing of first birth on marriage dissolution in Canada. Canadian Studies in Population, 18(1): 29-51.
• Doğan, C. (1998). Türkiye'de Boşanma Sorununun Sosyolojik ve İstatistiki Açıdan Değerlendirilmesi. Sosyoloji Konferansları Dergisi(25): 59-69.
• Gençtan, E. (1993). Çağdaş Yaşam ve Normaldışı Davranışlar. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Heaton, T. (2002). Factors Contributing to Increasing Marital Stability in the United States. Journal of Family Issues, 23(3): 392-409.
• Hosmer, D. W., ve Lemeshow, S. (1999). Applied Survival Analysis: Regression Modelling of Time to Event Data. USA: A Wiley-Interscience Publication.
• Kalmijn, M., Graaf, P., ve Poortman, A.-R. (2004). Interactions Between Cultural and Economic Determinants of Divorce in The Netherlands. Journal of Marriage and Family, 66(1): 75-89.
• Karasoy, D., ve Sezayi, S. (2014). Yaşam Çözümlemesinde Hızlandırılmış Başarısızlık Süresi Modelleri ve Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 18(1): 1-7
• Kaslow, F. (1980). Stages of Divorce: A Psychological Perspective. Villanova Law Review, 25(4): 718-751.
• Kiernan, K., ve Mueller, G. (1998). The Divorced and Who Divorces? Case/7. Centre for Analysis of Social Exclusion London School of Economics.
• Klein, J. P., ve Moeschberger, M. L. (2003). Survival Analysis Techniques for Censored and Truncated Data (Cilt Second Edition). New York: Springer.
• Kleinbaum, D. G., ve Klein, M. (2005). Survival Analysis A Self-Learning Text (Cilt Second edition). USA: Springer.
• Lampard, R. (2013). Age at Marriage and The Risk of Divorce in England and Wales. Demographic Research, 29(7): 167-202.
• Lee, E. T., ve Wang, J. W. (2003). Statistical Methods for Survival Analysis. New Jersey: John Wiley ve Sons, Inc.
• Lehrer, E. L. (1988). Determinants of Marital Instability: a Cox-regression model. Applied Economics, 20(2), 195-210.
• Lehrer, E. (2006). Age at Marriage and Marital Instability: Revisiting the Becker- Landes-Michael Hypothesis. IZA Discussion Paper(2166): 1-40.
• Leopold, T. (2016). Gender Differences in the Consequences of Divorce: A Multiple-Outcoma Comparison of Former Spouses.
• SSRN: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2805854 (01.04.2017)
• Odell, P. M., Anderson, K. M. ve D'Agostino, R. B. (1992). Maximum likelihood estimation for interval-censored data using a Weibull-based accelerated failure time model. Biometrics, 951-959.
• OECD, Aile Veri Tabanı. www.oecd.org/family/databases.htm (27.09.2017)
• Parvez, K. (2011). Social Changes and Women-Initiated Divorce in Dhaka Bangladesh: Gaining or Loosing Power? Norway: University of Bergen: Faculty of Psychology.
• Parvin, S., Kalantari, A., Davoodi, M., ve Mohammadi, F. (2011). Emotional Divorce in Tehran City. International Journal of Social Sciences, 1(4): 305-311.
• Polat, D. (2012). Boşanma Aşamasındaki Bireylerin Evlilik Çatışmaları, Çatışma İletişim Tarzları ve Sosyal Destek Sistemlerinin İncelenmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Pourhoseingholi, M. A., Hajizadeh, E., Dehkordi, B. M., Safaee, A., Abadi, A., ve Zali, M. R. (2007). Comparing Cox Regression and Parametric Models for Survival of Patients with Gastric Carcinoma. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 8(3): 412-416.
• Rodriguez, G. (2010). Parametric Survival Models. 05 24, 2017 tarihinde Statistics and Population: http://data.princeton.edu/pop509/Pa-rametricSurvival.pdf
• Saikia, R., ve Barman, M. P. (2017). A Review on Accelerated Failure Time Models . International Journal of Statistics and Systems , 12(2): 311-322.
• Sanizah, A., Hasfariza, F., Rahayu, S.N., Nasliana, N.N. (2014). Determinants of Marital Dissolution: A Survival Analysis Approach. International Journal of economics and Statistics, 2: 348-354.
• Sayer, L. ve Bianchi, S. (2000). Women's Economic Independence an the Probability of Divorce A Review and Reexamination. Journal of Family Issues, 21(7): 906-943.
• Smith, A. (1996). Predicting the Divorce Decisions of Young Women Using the National Longitudinal Survey of Youth. Honors Project, Paper 63.
• South, S. ve Spitze, G. (1986). Determinants of Divorce over the Marital Life Course. American Sociological Review, 51(4): 583-590.
• Şen, B. (2013). Boşanma Süreci ve Arabuluculuğu (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı.
• Tatlılıoğlu, K., ve Demirel, N. (2016). Sosyal Bir Gerçeklik Olarak Boşanma Olgusu: Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(22): 59-73.
• Thornton, A. (1985). Changing attitudes toward separation and divorce: Causes and consequences. American Journal of Sociology, 90(4), 856-872.
• Tilson, D. ve Larsen, U. (2000). Divorce in Ethiopia: The Impact of Early Marriage and Childlessness. Journal of Biosocial Science, 32(3), 355-372.
• Tutkun, N. A., Yeğen, D. (2016). Unshared and Shared Frailty Models. Alphanumeric Journal, 4(1): 45-56
• TÜİK, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1060, (14.08.2017)
• Uğur, S. (2014). Boşanma Sürecinin Akademisyen Kadınlar Üzerine Etkileri (Akdeniz Üniversitesi Örneği). Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uphold-Carrier, H., ve Utz, R. (2012). Parental Divorce Among Young and Adult Children: A Long-Term Quantitative Analysis of Mental Health and Family Solidarity. Journal of Divorce ve Remarriage, 53(4): 247-266.
• Uyar, S. (1999). Boşanmış Bireylerin Evlilik Süreci ve Bugüne İlişkin Psikolojik Sorunları Üzerine Bir Araştırma (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi). Ankara: Genel Kurmay Başkanlığı Askeri Tıp Fakültesi Ruhsağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanlığı.
• Ünal, V. (2013). Geleneksel Geniş Aileden Çekirdek Aileye Geçiş Sürecinde Boşanma Sorunu ve Din. Uluslararası Sosyal Arastırmalar Dergisi, 6(26): 588- 602.
• Yazıcı Güvercin, A. C., Tekindal, M. A., Kaymaz, Ö., ve Güvercin, C. H. (2017). Comparison of Nonparametric, Semiparametric and Parametric Survival Analysis Methods in Right Censored Medical Data. Biomedical Research, 28(10): 4360-4366.
• Yeğen, D. (2015). Yaşam Çözümlemesinde Zayıflık Modelleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
• Wilson, M. G. (2013). Assessing Model Adequacy in Proportional Hazards Regression. SAS Global Forum.