Kamu Hastanelerinde Temizlik İşçilerinin Çalışma Koşulları ve Covid-19 Pandemi Sürecindeki Deneyimleri: İstanbul Örneği

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 75, 2839 - 2873, 24.10.2022

Derya İnce Suna Akbalık

https://doi.org/10.54752/ct.1191464

Öz

Bu çalışma, kamu hastanelerinde istihdam edilen temizlik işçilerinin çalışma koşullarını ve Covid-19 pandemi sürecindeki deneyimlerini açığa çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla İstanbul’da iki kamu hastanesinde çalışmakta olan 25 temizlik işçisi ile yarı-yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Sağlık sektöründe yer alan meslek odalarından İTO ve sendikalardan SES, Öz Sağlık-İş ve Dev Sağlık-İş ile de görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda eksik eleman ile gerçekleştirilen temizlik işinin yoğun iş temposuna bir de Covid-19 pandemisinin ağır çalışma koşulları eklendiği tespit edilmiştir. Pandemi sürecinde risk altında çalışan temizlik işçilerinin hastane içerisindeki faaliyetlerinin diğer sağlık çalışanları karşısında görünür olmadığı belirtilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Kamu hastaneleri, Temizlik İşçileri, Covid-19.

Kaynakça

• Acar, S. (2020) "Kamu Sağlık Sektöründe Beyaz Yakalı Taşeron Çalışanlar: Fırat Üniversitesi Hastanesi Örneği" . Journal of Economy Culture and Society, 207-228 https://dergipark.org.tr/tr/pub/jecs/issue/55581/684078
• Akkurt, İ. (2020) “Covid-19 ve Sağlık Emekçileri- Yaşadıkları ve Talepleri”, https://www.isigmeclisi.org/20613-covid-19-ve-saglik-emekcileri-yasadiklari-ve-talepleri-ibrahim-akk (30 Eylül 2021)
• AKP (2015b), “AKP Çalışanın Üretenin Yanında Broşürü”, https://www.akpartiankara.org.tr/media/8662/calisanin-yaninda-1-kasim.pdf (29 Aralık 2021)
• AKP Tanıtım ve Medya Başkanlığı (2015a), “2015 Genel Seçimleri Seçim Beyannamesi”, https://www.akparti.org.tr/media/318795/7-haziran-2015-edited.pdf (29 Aralık 2021)
• Algan, E. (2020, 21 Mayıs) Deutsche Welle Türkçe, “Sağlık çalışanları eşitlik istiyor” https://p.dw.com/p/3caA9 (30 Ağustos 2021)
• Anayasa Mahkemesi, (2021, 3 Mart), “Taraf Sendika Üyesi Olmayan İşçilerin Toplu İş Sözleşmesi Hükümlerinden Yararlanmalarını Engelleyen Kuralın İptali” https://www.anayasa.gov.tr/tr/haberler/norm-denetimi-basin-duyurulari/taraf-sendika-uyesi-olmayan-iscilerin-toplu-is-sozlesmesi-hukumlerinden-yararlanmalarini-engelleyen-kuralin-iptali/ (30 Eylül 2021)
• Arastaman, G., Öztürk Fidan, İ. ve Fidan, T. (2018). “Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: kuramsal bir inceleme”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (1), 37-75.
• Arı, İ. (2020, 16 Haziran), “Covid-19’a yakalanan temizlik işçisi: Ekipman bulamadık”, Birgün, https://www.birgun.net/haber/covid-19-a-yakalanan-temizlik-iscisi-ekipman-bulamadik-304755 (30 Ağustos 2021).
• Bakır, E. (2018,14 Ağustos). İşçi, sözleşmesinde olmayan görevi yapmak zorunda değil | Ekmek ve Gül. Elde edilme tarihi:10 Şubat 2022, İşçi, sözleşmesinde olmayan görevi yapmak zorunda değil | Ekmek ve Gül (ekmekvegul.net)
• Belek İ. (2001). Sosyal Devletin Çöküşü ve Sağlığın Ekonomi Politiği, İstanbul: Sorun Yayınları.
• Urhan ve Etiler, (2011), “Sağlık Sektöründe Kadın Emeğinin Toplumsal Cinsiyet Açısından Analizi” Çalışma ve Toplum Dergisi, ss.191-216.
• Bianet, “Sağlık çalışanlarının istifa ve izin yasağı kalkıyor”, 23 Haziran 2021, https://m.bianet.org/bianet/saglik/246184-saglik-calisanlarinin-istifa-ve-izin-yasagi-kalkiyor (11 Mart 2022)
• Braverman H. (2008) Emek ve Tekelci Sermaye, (çev. Çiğdem Çidamlı), İstanbul: Kalkedon Yayınları
• Çelik, A. (2016), “Yeter artık, taşeron işçiye kadro!”, Birgün, https://www.birgun.net/haber/yeter-artik-taseron-isciye-kadro-132675 (29 Aralık 2021)
• Çelik, A. (2020, 25 Nisan) “Salgının Sınıfsal Niteliği ve İşsizlik Sorunu”, Medyascope, Gülçin Karabağ (Düz.), https://www.youtube.com/watch?v=4JxxuwTHPx4
• Çelik, C. (2020, 28 Kasım) “Temizlik görevlileri hastanelerin hijyeni için gece gündüz görev yapıyor”, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/koronavirus/temizlik-gorevlileri-hastanelerin-hijyeni-icin-gece-gunduz-gorev-yapiyor/2058763 (30 Ağustos 2021)
• Diken, “Sağlık çalışanları balkonlardan alkışlandı”, 19 Mart 2020, https://www.diken.com.tr/saglik-calisanlari-balkonlardan-alkislandi/ (11 Mart 2022)
• DİSK-AR Araştırma Bülteni, 28 Ağustos 2021b, http://disk.org.tr/2021/08/disk-ar-salginin-bilancosunu-cikardi-36-milyon-istihdam-kaybi/ (30 Ağustos 2021).
• DİSK-AR Araştırma Bülteni, 3 Ağustos 2021a, http://disk.org.tr/2021/08/disk-ardan-yeni-rapor-salgin-azami-destek-asgari/ (30 Ağustos 2021).
• DİSK-AR Araştırma Bülteni, 2 Aralık 2021, DİSK-AR’ın yeni Asgari Ücret Gerçeği Araştırması yayımlandı! – DİSK-AR, DİSK Araştırma Merkezi (disk.org.tr) (30 Aralık 2021)
• Hamzaoğlu, H. (2011), “Sağlık Reformu Pandemisi: Neden ve Nasıl? Sağlığın Ekonomi Politiği”, Ankara: Kapitalizmin Krizi ve Sağlık Uluslararası Sağlık Politikaları Birliği Avrupa Birimi XVI. Konferansı Bildiriler Kitabı, (25-28)
• Hamzaoğlu, O. (2015), “Türkiye’de Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Neler Oluyor? Sorunu Yanıtlamak İçin” 19. Pratisyen Hekimlik Kongresi 17 Mayıs 2015, Sağlık Emek-gücü (phd.org.tr) (11 Eylül 2021)
• Hamzaoğlu, O. (2013) Dünyada Sağlık Reformu Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm: Gerçekler ve Belgeleri. Toplum ve Hekim Dergisi, 28 (3): 172-180
• ILO. (2017), “Improving Employment and Working Conditions in Health Services” https://www.ilo.org/sector/activities/sectoral-meetings/WCMS_548288/lang--en/index.htm
• İSİG Meclisi, (2022) “2021 Yılında En Az 2170 İşçi İş Cinayetlerinde Hayatını Kaybetti” 2021 yılında en az 2170 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti... - İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (isigmeclisi.org) (13 Ocak 2022)
• ISS, “Temizlik”, https://www.tr.issworld.com/tr-tr/hizmetlerimiz-ve-sektorler/hizmetlerimiz/temizlik (6.01.2022)
• 2021 yılında en az 2170 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti... - İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (isigmeclisi.org)
• Karabağ, G. (2020, 25 Nisan), “Salgının Sınıfsal Niteliği ve İşsizlik Sorunu Sosyal politika uzmanı Doç. Dr. Aziz Çelik ile söyleşi” Medyascope, https://medyascope.tv/2020/04/25/emekcilerin-salgindan-korunmasi-icin-kaynak-var-kullanma-tercihi-yok-sosyal-politika-uzmani-doc-dr-aziz-celik-ile-soylesi/ (11 Şubat 2021).
• Kaya ve Tekin, (2013), Duygusal Emek Çerçevesinde Sağlıkta Yeniden Yapılanma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt:5 sa:8.
• Lincoln YS, Guba EG. (1986), “But is it rigorous? Trustworthiness and authenticity in naturalistic evaluation”, N Dir Eval. (30): 73–84.
• Munck, R. (2003), Emeğin Yeni Dünyası, (Çev: M. Tekçe), İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (2017, 24 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 30280) https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/12/20171224-22.htm
• Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018, Sağlık Hizmetlerinin Etkinliğinin Arttırılması ve Mali Sürdürülebilirlik, Özel İhtisas Komisyon Raporu, T.C Kalkınma Bakanlığı 10_SaglikHizmetlerininEtkinligininArtirilmasiveMaliSurdurulebilirlik.pdf (sbb.gov.tr)
• Ortakçı, N. (2020, 28 Mart), “Hastane çalışanları: Ayrımcılık yapmayı bırakın personel eksiğini tamamlayın” Evrensel, https://www.evrensel.net/haber/400654/hastane-calisanlari-ayrimcilik-yapmayi-birakin-personel-eksigini-tamamlayin (30 Ağustos 2021).
• T.C Sağlık Bakanlığı, “Öz Sağlık ve TÜHİS Toplu İş Sözleşmesi” (2020) Yürürlük (01.01.2019 -31.12.2020), İmz. Tar.10.08.2020.
• Öz Sağlık-İş Sendikası (2018), “Kamuda Çalışan Sağlık İşçileri Adına Toplu İş Sözleşmesi Yetki Tespiti Hakkında Basın Bülteni” https://www.ozsaglikis.org/kamuda-calisan-saglik-iscileri-adina-toplu-is-sozlesmesi-yetki-tespiti-hak-isoz-saglik-is-sendikasina-verildi-4-446 (10 Mart 2022) Öztürk, D.B. (2020, 10 Temmuz), “Hastanede çalışan temizlik işçileri: ikinci sınıf çalışan yerine konuluyoruz”, https://www.evrensel.net/haber/409043/hastanede-calisan-temizlik-iscileri-ikinci-sinif-calisan-yerine-konuluyoruz (29 Eylül 2021)
• Özveri, M. (2008). “Alt işveren: iş hukukunun altının oyulması”. Tes-İş Dergisi, 109–114.
• Sağlık Çalışanlarının Sağlığı Çalışma Grubu. (2014), “Sağlık Çalışanları İçin İşçi Sağlığı ve Güvenliği”, Hasan Oğan (haz.), Ankara: TTB https://saglikcalisanisagligi.org/tezler2/scskitabi.pdf
• Sertlek, T. (2008). “ Sağlık Hizmetleri ve Taşeronlaştırma” Toplum ve Hekim, sa:4, cilt:23,309-312.
• Singhal, P. (2020) “Hastalık ve Enfeksiyona En Fazla Maruz Kalan Meslekler”, (Çeviren: Tarkan Tufan) https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya/2020/03/21/hastalik-ve-enfeksiyona-en-fazla-maruz-kalan-meslekler (30 Eylül 2021)
• Soyer, A. (2006) “Sağlık Personeli İşsizliği” Toplum ve Hekim, sa:2 cilt:21,119-121.
• Soyer, A. (2011,10 Ocak) “Sağlıkta Dönüşüm ve Kamu Sağlık Çalışanları”, İstanbul:Bianet,2010 Sağlıkta Dönüşüm" ve Kamu Sağlık Çalışanları - Ata Soyer - kurdî (bianet.org (3 Ocak 2022)
• Söylemez, A. (2020, 26 Mart) “Sağlık Ekip İşidir, Zincirin Bir Halkası Koparsa Hizmet Aksar”, İstanbul: Bianet, https://bianet.org/bianet/saglik/221997-saglik-ekip-isidir-zincirin-bir-halkasi-koparsa-hizmet-aksar (30 Eylül 2021)
• Şahin, A. (1999), “Sağlık Çalışanlarının Psikolojik Sağlığı ve Etkileyen Faktörler”, Sağlık Çalışanlarının Sağlığı 1. Ulusal Kongresi 26-28 Kasım 1999,Ankara Tabib Odası,SAĞLIK ÇALIŞANLARININ SAĞLIĞI 1. ULUSAL KONGRESİ (ttb.org.tr)
• Taşkıran, G. (2011) “Taşeron İşçilerde Örgütlenme Sorunları: Sağlık İşçileri Üzerine Bir Araştırma”, III. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu (24-25 Ekim 2011), Kocaeli-Poster Bildiri.
• TTB (2021), “Türkiye’de Sağlık Çalışanlarının Ölümlerinin Anlattığı”, https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/son_son_saglik_emekcileri_olumleri_rapor.pdf (13 Eylül 2021).
• Uğur, F. (2020, 14 Mayıs) “Hastane Temizlik işçileri: Kurşunların arasında ateşin içinde gibiyiz”, https://ekmekvegul.net/gundem/hastane-temizlik-iscileri-kursunlarin-arasinda-atesin-icinde-gibiyiz (30 Eylül 2021)
• Yücesan-Özdemir, G. (2010) “Despotik Emek Rejimi Olarak Taşeron Çalışma”, Çalışma ve Toplum, 4(27), ss.35-50.