How Doctors' Labour Transformed During the Transformation of Health Services: Proletarianisation, Violence and Migration

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 79, 3311 - 3332, 22.09.2023

Çağla Ünlütürk

https://doi.org/10.54752/ct.1364610

Öz

The transformation in health services in Turkey, which started to be shaped by neoliberal policies in the 1980s, took flesh and bones with the Health Transformation Programme. In this process, many transformations have also emerged in terms of doctors' labour. In this study, in the light of semi structured in-depth interviews with representatives of health workers' and doctors' organisations, the main problem areas regarding physicians' labour are examined. The main problems are the erosion in the social and professional positions of doctors, the decline in their basic income, violence in health care and the emigration of doctors as a result of these developments. While doctors were traditionally members of a sanctified service field with high professional prestige, high income and a high level of control over their profession, they have become proletarianised in parallel with the transformation in health services. Simultaneously, many health professions began to struggle for professionalisation. This situation, fuelled by the dynamics of marketisation, has led to intense conflicts and divisions within the healthcare team. Another effect was the transformation of the relationship doctors and patients. The doctor-patient relationship, which had a paternalistic spirit, has turned into a market relationship. In a period when violence has become commonplace, violence in health has become a way of benefit maximisation for patients. These sharp transformations have created individual and collective struggle tendencies among doctors. Although occupational unionisation in the public sector is legally banned, doctors' unions have been established and many doctors' demonstrations have been organised. While some some resigned from public health institutions, others started to emigrate.

Anahtar Kelimeler

Transformation in health, doctors, doctors, medical labour, proletarianisation of doctors

Sağlık Hizmetleri Dönüşürken Hekim Emeği Nasıl Dönüştü: Proleterleşme, Şiddet ve Göç

Öz

Türkiye’de 1980’li yıllarda neol-liberal politikalarla şekillenmeye başlayan sağlık hizmetlerindeki dönüşüm Sağlıkta Dönüşüm Programı ile ete kemiğe büründü. Bu süreçte hekim emeği açısından çok sayıda dönüşüm de ortaya çıktı. Bu çalışmada sağlık çalışanlarının ve hekimlerin örgüt temsilcileriyle gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşemler ışığında hekim emeğine ilişkin başlıca sorun alanları irdelenmiştir. Başlıca sorunlar hekimlerin toplumsal konumlarındaki ve mesleki itibarlarındaki aşınma, temel gelirlerindeki düşüş, sağlıkta şiddet ve bu gelişmelerin sonucunda hekimlerin göçe yönelmesi olarak ortaya konmuştur. Hekimler geleneksel olarak kutsallaştırılmış, yüksek mesleki itibara, yüskek gelire ve meslekleri üzerinde yüksek düzeyde denetime sahip bir hizmet alanının mensupları iken sağlık hizmetlerinde meydana gelen dönüşüme parallel olarak proleterleşmişlerdir. Eş zamanlı olarak çok sayıda sağlık mesleği profesyonelleşme mücadelesi vermeye başladı. Bu durum piyasalaşma dinamikleriyle beslenerek sağlık hizmeti sunan ekibin içinde yoğun çatışma ve ayrışmalara yol açmıştır. Bir başka etki ise hekim- hasta arasındaki ilişkinin dönüşümü olmuştur. Paternalist bir ruha sahip olan hekim hasta ilişkisi bir piyasa ilişkisine dönüşmüştür. Şiddetin sıradanlaştığı bir dönemde sağlıkta şiddet ise hastalar için fayda maksimizasyonunun bir yolu haline gelmiştir. Bu keskin dönüşümler hekimlerde bireysel ve toplu mücadele eğilimleri yaratmıştır. Kamuda meslek sendikacılığnın önü yasal olarak kapalı olmasına karşın hekim sendikaları kurulmuş ve çok sayıda hekim eylemi gerçekleştirilmiştir. Bazı hekimler kamu sağlık kurumlarından istifa ederken bazıları ise göç etmeye başlamıştır.

Anahtar Kelimeler

sağlıkta dönüşüm, hekim göçü, hekim örgütleri, hekim emeği, hekimlerin proleterleşmesi

Kaynakça

• Çınar, S. (2022) “International migration of Turkish physicians on the axis of neoliberal populist policies and authoritarianism”, Authorea, October 25, 2022.
• Çorbacıoğlu, G. (2021) “Tıbbi Görüntüleme Cihazları Ve Hekimlerin Mesleki Bağımsızlığı: Çelişkili Bir İlişki”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 24 (1), 18-44.
• Durak, T. Ç., Yolcu, S., Akay, S., Demir, Y., Kılıçaslan, R., Değerli, V., Parlak, İ. (2014) “Bozyaka Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Sağlık Çalışanlarına Hasta Ve Hasta Yakınları Tarafından Uygulanan Şiddetin Değerlendirilmesi”, Genel Tıp Dergisi, 24, 130-137.
• Elston, M., & Gabe, J. (2013) “Medical Autonomy, Dominance and Decline”. J. Gabe ve L.
• Monaghan (Der) Key concepts in medical sociology içinde, London: Sage, 151-155.
• Eser, E., Cil, E., Sen Gundogan, N.E., Col, M., Yildirim Ozturk, E., Thomas, D.T., Ahmet Tevfik Sunter, Arslan, H.N., Citil, R., Onder, Y., Picakciefe, M., Dede, B., Demirel, C., Aydin,N., Caglayan,C., Aker, A.A., Borlu, A., Durmus, H., Can,G., Siddikoglu, E., Sumer, E.H., Uygun, T., Alkoy, S., Aktas Aycan, K., Koruk, İ., Kuzan, R., Saltuk Demir, L., Hacilar, E., Sari, H., Kilinc, Z., Onal, O., Dogan, E., Emek, M., Terzioglu, R., Yapici, G.,
• Erdal, D., Eser, S., Akman, E.A., Kosan, Z., Yilmaz, S., Ayoglu, F.Z., Acikgoz, B., Musal, B., Suner, A.F., Erdogan, A., Cilburunoglu, A., Saygun, M., Daymaz, D., Arslantas, D., Onsuz, M.F., Beyhun, N.E. , Ustundag, M.G., Ekuklu, G., Ozder Tas, F., Abacigil, F., Oncu, S., Hıdıroğlu, S., Ozaydin, N.O., Pirincci, E., Bulut, İ., Tozun, M., Eskiocak, M., Gunel, P., Torun, S.D., Yavuz, M., Hasde, M., Camur, D., Gunes, G., Kurt, B., Baysoy, N. G., Bakirci, N., Demir, F., Catak,B., Ozyurda, F.,Turan, M.(2023) “Push and Pull Factors of Why Medical Students Want to Leave Türkiye: A Countrywide Multicenter Study”,Teaching and Learning in Medicine, doi: 10.1080/10401334.2023.2229810.
• Genç, K. (2022) “Turkish doctors emigrate amid low pay and rising violence”, The Lancet, 400: 482-483.
• Haug, M (1975) “The Deproffessionalization of Everyone?”, Sociological Focus, 8 (3): 197-213.
• Kablay, S. (2021) Neoliberal Transformation of Turkey's Health Sector and its Effect on the Health Labour Force. Ç.E. Şahin ve M. E. Erol (ed). The Condition of the Working Class in Turkey içinde, London: Pluto Press.
• Kirk, L. M. (2007) “Professionalism in medicine: Definitions and Considerations for Teaching”, Baylor University Medical Center Proceedings, 20, 13–16.
• Larson, M. S. (1980) “Proletarianization and Educated Labour”, Theory and Society, 9(1), 131- 175.
• McKinley, J.B., Arches, J. (1985) “Towards The Proletarianization Of Physicians”, International Journal of Health Services, 15 (2): 161-95.
• Medimagazin (2022) “Cumhurbaşkanından doktorlara: Varsın gidiyorlarsa gitsinler!”, https://medimagazin.com.tr/guncel/cumhurbaskanindan-doktorlara-varsin-gidiyorlarsa-gitsinler-99637. Oppenheimer, M. (1972) “The Proletarianization of the Professional”, The Sociological Review, 20, 213–227.
• Özuğurlu, M. (2002) İşçi Sınıfının Oluşumu Üzerine Bir Çözümleme Çerçevesi: Anadolu'da Bir 'Küresel Fabrika'nın Doğuşu (Denizli Örneği), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. Salmon, J. W., Thompson, S. L. (2021) The Corporatization of American Health Care, Cham: Springer.
• Soyer, A. (1998) “Hekimlerin Toplumsal ve Sınıfsal Konumu Tartışmalarına Zoraki Bir Girizgâh Denemesi”, Toplum Ve Hekim, 13 (4): 262- 277.
• Sputniknews (2022) https://sputniknews.com.tr/20220808/saglik-bakanliginin-raporu-alti-ayda-11-bin-82-siddet-olayi-icin-beyaz-kod-basvurusu-yapildi-1059655274.html.
• Tanalı G, Peker Ü, Çopur Ç, Sahin BC, Önel B, Dalgı B, Yemez R, Sünbül F, Başaran BN, Gündüz NG, Karaosman EN, Erkaya R, Sivrikaya B, Çoban T, Başpınar A, Aksu K, Yıldırım MS, Özcebe H. (2022) “Sağlıkta Şiddet: Bir Tıp Fakültesinin Öğrencilerinin Bakış Açısıyla Nedenleri, Etkileri ve Çözüm Önerileri”, SOYD, 3(1):1-10.
• Scarpaci, J. L. (1990) “Physician Proletarianization and Medical Care Restructuring in Argentina and Uruguay”, Economic Geography, 66(4), 362-377.
• TTB (2022) Sağlık Bakanlığı Ek Ödeme Yönetmeliği Değişti; Sağlıksızlık Üreten Politikalar Yeni Yönetmelikte de Devam Ediyor, https://www.ttb.org.tr/haber_goster.php?Guid=b1205cc4-60ea-11ed-bf6b-ea4185d8abce (06.09.2023).
• Uğuz, M. (2023) Proceeding to the “Exit”: Medical Doctors' Emigration fromTurkey: Profession Based Approach to the Migration Reasons, Viyana: Central European University Yüksek Lisans Tezi. Ünlütürk Ulutaş, Ç. (2011) Türkiye’de Sağlık Emek Sürecinin Dönüşümü, Ankara: Notabene.
• Yalçınkaya, K. (2019) “Türkiye’de 1980 Sonrası Kamu Sağlık Hizmetlerinde Dönüşüm: Maaş Rejiminden Ücret Rejimine Geçiş”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 74(3): 811- 852.