Opportunities Offered by Social Theory for Human Resources Management Research: Norbert Elias and “The Civilizing Process”

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 82, 827 - 850, 31.07.2024

Fuat Man

https://doi.org/10.54752/ct.1517543

Öz

Norbert Elias believes that when viewed from a broad perspective, history tends to have a certain direction. In the context of Western societies, Elias refers to this tendency as the "Civilizing Process." In this context, he focuses on the changes in etiquette and social behaviours within the court society from the Middle Ages to the 19th century, demonstrating that behaviours gradually became more refined. In his magnum opus, “The Civilizing Process,” Elias attempts to elucidate the dynamics of this transformation. He conducts this analysis based on both sociological and psychological foundations, and the significance of these two disciplines is emphasized in the subtitle of the book. Although Elias presents his theory in a macro context, his concepts can be applied to organizational studies and research in human management.
Elias identifies certain centralization tendencies and increasing intersections as fundamental elements in his theoretical framework. According to him, on one hand, the monopoly on the use of violence associated with the formation of nation-states through taxation has led to centralization, while on the other hand, the functional division highlighted by the transition from a natural economy to a monetary economy and the consequent increase in interdependencies have nourished the development of the civilizing process.
In this study, I will attempt to demonstrate how Elias's theory can be applied to interpret certain developments in the history of HRM. Specifically, I will reexamine state regulations, which are one of the variables in Bruce E. Kaufman's set of variables used to explain the history of HRM, as one of the centralization tendencies in Elias's theory. Thus, I will endeavor to show that in the early stages of HRM history, where humans were viewed as commodities, they have now become a value in mainstream HRM as a reflection of the civilizing process.

Anahtar Kelimeler

History of HRM, Norbert Elias, Civilizing Process, figuration

İnsan Kaynakları Yönetimi Araştırmaları İçin Sosyal Teorinin Sunduğu Olanaklar: Norbert Elias ve “Uygarlık Süreci”

Öz

Norbert Elias, tarihin kuş bakışı ile bakıldığında bir yöne doğru eğilimli olduğunu düşünür. Elias, Batı toplumları bağlamında bu yönelime “Uygarlık Süreci” demektedir. Bu bağlamda, Orta Çağ’dan 19. yüzyıla kadar saray toplumu çevresinde adabı muaşeret davranışlarındaki değişime odaklanmakta ve çok basitçe davranışların gitgide inceldiğini ortaya koymaktadır. Elias, ‘magnum opus’u olan Uygarlık Süreci’nde bu değişimin dinamiklerini ortaya koymaya çalışır. Bu analizi hem sosyolojik hem de psikolojik temellere dayanarak yapar, nitekim bu her iki disiplinin önemi kitabın alt başlığında da vurgulanır. Elias her ne kadar kuramını makro bir bağlamda ortaya koysa da onun kavramları örgüt araştırmaları ve insan yönetimi araştırmaları için de başvurulabilecek kavramlar niteliğindedir.
Elias, kuramsal çerçevesinin temeline bazı merkezileşme eğilimleri ile artan kesişimsellikleri koyar. Buna göre ulus devletlerin oluşumu ile sonuçlanan vergi tekeli ile şiddet kullanma tekeli bir yandan; doğal ekonominin yerini alan para ekonomisinin üzerinde durduğu işlevsel bölünmenin artması ve dolayısıyla da karşılıklı bağımlılıklarla çıkarların artması ise diğer yandan uygarlık sürecinin gelişimini beslemiştir.
Bu çalışmada Elias’ın bu kuramı ile İKY tarihindeki bazı gelişmelerin okunabileceği gösterilmeye çalışılacaktır. Özellikle Bruce E. Kaufman’nın İKY tarihini açıklamak üzere başvurduğu değişkenler setinde yer alan devlet regülasyonları, Elias’ın kuramındaki merkezileşme eğilimlerinden birisi olarak yeniden okumaya tabi tutulacaktır. Böylece İKY tarihinin erken evrelerinde, bir meta olarak görülen insanın, uygarlık sürecinin bir yansıması olarak günümüzde ana akım İKY’de bir değere dönüşmüş olduğu gösterilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İKY tarihi, Norbert Elias, Uygarlık Süreci, figürasyon, kibarlaşma

Kaynakça

• Armstrong, M. (2009). Armstrong’s Handbook of Human Resource Management Practice. London: KoganPage.
• Arnason, J. P. (2022). Civilisation, Culture and Power: Refections on Norbert Elias’s Genealogy of the West. In A. Bogner & S. Mennell (Eds.), Civilisations, Civilising Processes and Modernity – A
• Debate (Documents from the Conference at Bielefeld, 1984). Palgrave Macmillan.
• Bauman, Z. (2001). The Individualized Society. Polity.
• Bauman, Z. (2004). Work, Consumerism And The New Poor. Open Univerty Press.
• Bauman, Z. (2013a). Globalization: The Human Consequences. Polity.
• Bauman, Z. (2013b). Liquid Modernity. Polity.
• Bilgin, A. (2023). Norbert Elias’ın İlişkisel Sosyolojik Yaklaşımı Üzerine. Karadeniz Araştırmaları, 20(79).
• Budd, J. W. (2004). Employment With a Human Face. NY: ILR Press.
• Budd, J. W. (2018). İnsani Bir Çalışma İlişkisi: Verimlilik, Hakkaniyet ve Söz Hakkını Dengelemek. Çev. Fuat Man, İstanbul: Küre.
• Carr, E. H. (2017). Karl Marx. Çev. Uygur Kocabaşoğlu: İletişim.
• Croix, G. E. M. de Ste. (2014). Antik Yunan Dünyasında Sınıf Mücadelesi. Çev. Çağdaş Sümer: Yordam.
• Dereli, T. (2019). The Impact of International Labour Organisation on the Development of Industrial Relations in Turkey (A Critical Approach from the Perspective of International Norms on Freedom of Association). Journal of Social Policy Conferences, 77, 21–58.
• Dickens, C. (2016). Oliver Twist. Çev. Nihal Yeğinobalı, İstanbul: Can.
• Douglass, F. (2009). Narrative of the Life of Frederick Douglass, an American Slave. OUP Oxford.
• Dulebohn, J. H., Ferris, G. R., & Stodd, J. T. (1995). The History of Evolution of Human Resource Management. In Handbook of Human Resource Management (pp. 18–41). Cambridge: Blackwell.
• Dunning, E., & Hughes, J. (2013). Norbert Elias and Modern Sociology: Knowledge, Interdependence, Power, Process. London: Bloomsbury Academic.
• Ekinci, O. (2022). Norbert Elias ve Sosyolojisi. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Elias, N. (2000). Zaman Üzerine. Çev. Veysel Atayman, İstanbul: Ayrıntı.
• Elias, N. (2009a). Figuration. In R. Kilminster & S. Mennell (Eds.), The Collected Works of Norbert Elias Vol. 16, Essays III: On Sociology and the Humanity (pp. 1–4). Dublin.
• Elias, N. (2009b). Football in the process of civilisation. In R. Kilminster & S. Mennell (Eds.), The Collected Works of Norbert Elias Vol. 16, Essays III: On Sociology and the Humanity (pp. 190–197). Dublin: University College Dublin Press.
• Elias, N. (2009c). Social process models on multiple levels. In R. Kilminster & S. Mennell (Eds.), The Collected Works of Norbert Elias Vol. 16, Essays III: On Sociology and the Humanity (pp. 40–42). Dublin: University College Dublin Press.
• Elias, N. (2016a). Mozart: Bir Dahinin Sosyolojisi. Çev. Yeşim Tükel, İstanbul: Alfa.
• Elias, N. (2016b). Sosyoloji Nedir? Çev. Oktay Değirmenci: Olvido.
• Elias, N. (2021). Uygarlık Süreci, Sosyo-Oluşumsal ve Psiko-Oluşumsal İncelemeler, Cilt 2: Toplumun Değişimleri, Bir Uygarlaşma Teorisi için Taslak. Çev. Erol Özbek, İstanbul: İletişim.
• Elias, N. (2023a). Almanlar Üzerine İncelemeler: 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla İktidar Savaşları ve Habitus Gelişimleri. Çev. Firuzan Gürbüz Gerhold, İstanbul: Alfa.
• Elias, N. (2023b). Ölmekte Olanların Yalnızlığı Üzerine. Çev. Oğuzhan Ekinci, İstanbul: İletişim.
• Elias, N. (2023c). Uygarlık Süreci, Sosyo-Oluşumsal ve Psiko-Oluşumsal İncelemeler, Cilt 1: Batılı Dünyevi Üst Tabakaların Davranışlarındaki Değişmeler. Çev. Ender Ateşman, İstanbul: İletişim.
• Engels, F. (2013). İngiltere’de Emekçi Sınıfların Durumu. Çev. Oktay Emre, İstanbul: Ayrıntı.
• Ferris, G. R., Barnum, D. T., Rosen, S. D., Holleran, L. P., & Dulebohn, J. H. (1995). Toward Business-University Partnerships in Human Resource Management: Integration of Science and Practice. In G. R.
• Ferris, S. D. Rosen, & D. T. Barnum (Eds.), Handbook of Human Resource Management (pp. 1–13). Cambridge: Blackwell.
• Foucault, M. (2001). Hapishanenin Doğuşu. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge.
• Freud, S. (1927). The Future of an Illusion. In The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume XXI (1927-1931): The Future of an Illusion, Civilization and its
• Discontents, and Other Works, 1-56.
• Freud, S. (2009). Uygarlığın Huzursuzluğu. Çev. Haluk Barışcan, İstanbul: Metis.
• Gabriel, N. (2019). Figurational Sociology. In G. Ritzer & C. Rojek (Eds.), The Blackwell Encyclopedia of Sociology. Wiley.
• Haberler.Com. (2020). Veyis Ateş’ten canlı yayında duyulan ses ile ilgili açıklama: Konuğumun koltuğundan geldi. Retrieved from https://www.haberler.com/guncel/veyis-ates-ten-canli-yayinda-duyulan-ses-ile-13119487-haberi/
• Hughes, J. (2008). Norbert Elias. In R. Stones (Ed.), Key Sociological Thinkers (pp. 168–183). Hampshire: Palgrave Macmillan.
• Hunt, T. (2018). Fraklı Komünist Friedrich Engels’in Devrimci Hayatı. Çev. Mehmet Ratip: İletişim.
• Jacoby, S. M. (2003). A Century of Human Resource Management. In Bruce E Kaufman (Ed.), Industrial Relations to Human Resources and Beyond: The Evolving Process of Employee Relations
• Management (pp. 147–171). Armonk: M. E. Sharpe.
• Kalleberg, A. L. (2009). Precarious Work, Insecure Workers: Employment Relations in Transition. American Sociological Review, 74(February), 1–22.
• Kaufman, Bruce E. (1995). The Origins and Evolution of the Field of Industrial Relations in the United States. Ithaca: Cornell University Press.
• Kaufman, Bruce E. (2014). The origins, evolution, and current status of human resource management in the United States. In Bruce E Kaufman (Ed.), The Development of Human Resource
• Management Across Nations: Unity and Diversity (pp. 461–491). Edward Elgar.
• Kaufman, Burce E. (2004). Toward an Integrative Theory of Human Resource Management. In Theoretical Perspectives on Work and the Employment Relationship (pp. 321–366). New York: Cornell University Press.
• Kaufman, Burce E. (2007). The Development of HRM in Historical and International Perspective. In J. P. Peter Boxall Patrick Wright (Ed.), The Oxford Handbook of Human Resource Management (pp. 19–47). New York: Oxford University Press.
• Kaufman, Burce E. (2008). Managing the Human Factor: The early years of human resource management in American industry. New York: Cornell University.
• Kaufman, Burce E. (2014). The historical development of American HRM broadly viewed. Human Resource Management Review, 24(3), 196–218.
• Kilminster, R. (2007). Norbert Elias: Post-philosophical sociology. London: Routledge.
• Kınlı, İ. (2018). Elitlerin Gösterişçi Tüketimi ve Elias’ın Saray Toplumu. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 23(3).
• Kuhn, T. S. (1996). The Structure of Scientific Revolutions. University of Chicago Press.
• Layder, D. (2005). Understanding Social Theory. Sage.
• Marx, K. (2011). Kapital, Cilt I. Çev. Mehmet Selik, İstanbul: Yordam.
• Marx, K., & Engels, F. (2018). Komünist Manifesto. Çev. Tanıl Bora, İstanbul: İletişim.
• Montesquieu. (2023). İran Mektupları. Çev. Berna Günen: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Newton, T., & Smith, D. (2002). Norbert Elias and Civilized Organization. In A. van Iterson, W. Mastenbroek, T. Newton, & D. Smith (Eds.), The Civilized Organization: Norbert Elias and the Future of Organization Studies (pp. vii–xv). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Norbert Elias Foundation. (2024). The Collected Works of Norbert Elias. Retrieved June 14, 2024, from https://norbert-elias.com/publications/collected-works/
• Northup, S. (2021). Twelve Years a Slave: The Black History Classic. Capstone.
• OdaTv. (2021). Habertürk’te ikinci “gaz çıkarma” vakası. Retrieved from https://www.odatv4.com/medya/haberturkte-ikinci-gaz-cikarma-vakasi-208719
• Orwell, G. (2015). Paris ve Londra’da Beş Parasız. Çev. Berrak Göçer, İstanbul: Can.
• Orwell, G. (2016). Wigan İskelesi Yolu. Çev. Levent Konca, İstanbul: Can.
• Özgören Kınlı, İ. (2020). Norbert Elias ve Figürasyonel Sosyoloji’ye Giriş. Turkish Studies, 15(3), 1377–1394.
• Polanyi, K. (2007). Büyük Dönüşüm. Çev. Ayşe Buğra, İstanbul: İletişim.
• Press, E. (2022). Pis İşler: ABD’de Hayati İşler ve Eşitsizliğin Gizli Bedeli. Çev. Deniz Keskin, İstanbul: Metis.
• Quintaneiro, T. (2004). The concept of figuration or configuration in Norbert Elias’ sociological theory. Teoria & Sociedad, 12(1), 54–69.
• Rediker, M. (2012). Köle Gemisi: İnsanlık Tarihinde Bir Yolculuk. İstanbul: Alfa.
• Reza, S. (2021). The Construction Precariat: Dependence, Domination and Labour in Dhaka. Oxon: Routledge.
• Ritzer, G. (2013). Sosyoloji Kuramları. Çev. Himmet Hülür: De Ki.
• Sadıkoğlu, Z. Z. (2023). Uygarlık Süreci: Pozitivizme Alternatif Bir Yaklaşım. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 15(1), 21–35.
• Salumets, T. (2001). Introduction. In T. Salumets (Ed.), Norbert Elias and Human Interdependencies. London: McGill-Queen’s University Press.
• Sina, İ., & Tufeyl, İ. (2019). Hay Bin Yakzan. Çev. M. Şerafeddin Yaltkaya, Babanzade Reşit, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Sinclair, U. (2016). Şikago Mezbahaları. Çev. Kıvanç Güney, İstanbul: Sel.
• Sinclair, U. (2021). Sanayi Kralı. Çev. Zaven Biberyan, İstanbul: Yordam.
• Standing, G. (2017). Prekarya Bildirgesi: Hakların Kısalmasından Yurttaşlığa. Çev. Sercan Çınar - Senem Demiralp, İstanbul: İletişim.
• Standing, G. (2021). The Precariat: The New Dangerous Class. I.B. Tauris.
• Stokvis, R. (2022). Figurational sociology, monopolization and corporate governance. In A. van Iterson, W. Mastenbroek, T. Newton, & D. Smith (Eds.), The Civilized Organization: Norbert Elias and the
• Future of Organization Studies (pp. 85–98). John Benjamins Publishing Company.
• Stowe, H. B. (2022). Tom Amca’nın Kulübesi veya Ezilenlerin Hayatı. Çev. İsmail Ferhat Çeken, İstanbul: İletişim.
• Tahir, K. (2007). Devlet Ana. İstanbul: İthaki.
• Telek, A. (2020). Artık Hepimiz Prekaryayız. İstanbul: NotaBene.
• Thompson, E. P. (1966). The Making of the English Working Class. Vintage.
• Thompson, E. P. (1993). Customs in Common: Studies in Traditional Popular Culture. The New Press.
• Tressell, R. (2006). Baldırı Çıplak Hayırseverler. Çev. Ayşegül Gürsoy, İstanbul: Literatür.
• Vergara, G. (2022). Norbert Elias. In M. Cerulo & A. Scribano (Eds.), The Emotions in the Classics of Sociology: A Study in Social Theory (pp. 152–167). London: Routledge.
• Williams, E. (2014). Kapitalizm ve Kölelik. Çev. Anıl Tarar: Dipnot.
• Zilfi, M. C. (2012). Women and Slavery in the Late Ottoman Empire. Cambridge University Press.
• Zola, E. (2016a). Germinal. Çev. Bülent Onarak, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Zola, E. (2016b). Meyhane. Çev. Cemal Süreyya, İstanbul: İletişim.