Some Observations Eating-Drinking Causes Obesityaccording to Islamic Law

Yıl 2015, Cilt: 19 Sayı: 1, 135 - 168, 15.06.2015

Halis Demir

https://doi.org/10.18505/cuifd.09939

Cited By: 4

Öz

Nutrition isone of thebasichumanneeds. Thekey element for the nutrition is food. Everything in theuniversewascreatedfor human being. Some of thematerialisprohibitedto be eatenanddrunk. While prohibited (haram) foods areharmfultohumanhealthin general; thelawful (halal) foods are beneficial.Human being was created toservethe God. Eating and drinkingis not agoalinitself.Humans should be in moderation in eating and drinking even for the halal foods.Since people areobliged to protecttheirhealth.Oneof the resultsof eating and drinking too much is obesity. After getting enough to eat and drinkisdisapproved. Obesityis also linked topeople's will.

Anahtar Kelimeler

Obesity, canonicallylawful, Nutrition, Body massindex

İslam Hukuku Açısından Obeziteye Yol Açan Yeme İçme Hakkında Bazı Tesbitler

Öz

Beslenme; insanın temel ihtiyaçlarındandır. Beslenmenin temel un­suru gıda maddeleridir. Kâinattaki her şey insan için yaratılmıştır. Bazı maddelerin yenilmesi ve içilmesi yasaklanmıştır. Haram kılınan şeyler genel olarak insan sağlığına zararlıdır; helal olanlar ise faydalıdır. İnsan kulluk vazifesi için yaratılmıştır. Yeme içme başlı başına bir gaye değildir. İnsan helal olan şeyleri yeme içmede ölçülü davranılmalıdır. Zira insan sağlığını korumakla mükelleftir. Fazla yeme-içmenin neticelerinden birisi obezitedir. Doyduktan sonra yeme-içme hoş görülmemiştir. Obezite insa­nın iradesine de bağlıdır.

Anahtar Kelimeler

Obezite, Beslenme, Helal Gıda, Vücut Kütle İndeksi

Kaynakça

• Abdülbâkî, M. Fuâd, el-Muʻcemü’l-müfehreslielfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, İstanbul,1990.
• Aktan, Hamza, “Hakkında Nas Olmayan Gıda Maddelerinin Dini Hükmünün Belir-lenmesi”, Günümüzde Helal Gıda Sempozyumu (26-28 Kasım 2011 Afyonhisar), DİB, Ankara, 2013. ss. 57-75.
• Ali el-Kari (1014/1606), “Feth-i babi’l-inayebi şerhi kitabi Nukaye, Daru’l-erkam, Beyrut, 1997.
• Apaydın, H. Yunus, Tebliğ Müzakeresi, Günümüzde Helal Gıda Sem¬pozyumu (26-28 Kasım 2011 Afyonkarahisar), DİB, Ankara, 2013. ss. 85-90.
• Aşur, M. Tahir, İslam Hukuk Felsefesi, (trc. Mehmet Erdoğan -Vecdi Akyüz), Rağbet Yayınları, İstanbul 2006.
• Aynî, Muhammed b. Ahmed (ö. 855/1451), el-Binaye, Daru’l- fikr, Dımeşk,1990.
• Baktır, Mustafa, “Zaruret”, İslam’da İnanç İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, Redaktör: İ. Kâfi Dönmez, İstanbul, 1997, IV, ss.514-515.
• Bardakoğlu, “Haramlar ve Helaller”, İlmihal, haz. Heyet, İstanbul, 1999, II, 29-193.
• Baysal, Ekin, “Obezite ve Etik”, Obezite ve Etik, editör, Nesrin Çobanoğlu, Ankara, 2012, ss. 13-32.
• Beşer, Faruk, Tebliğ Değerlendirmesi, Günümüzde Helal Gıda Sempozyumu (26-28 Kasım 2011 Afyonkarahisar), DİB, Ankara, 2013, ss. 75-82.
• Beyzavî, Abdullah b. Ömer (ö. 685/1286), Envaru’t-tenzil, Beyrut 1988.
• Bilmen, Ömer Nasûhi, Büyük İslam İlmihali, Bilmen yayınevi, İstan¬bul, ts.
• Buhari, Muhammed b. İsmail (ö. 256/ 870), el-Camiu’s-sahih, Çağrı Yay.,İstanbul 1992.
• Cessas, Ahmed b. Muhammed (ö. 370/981), el- Fusûlfî’l-usûl, (nşr. ʻAcilCâsim en-Nesimî), Kuveyt, 1994.
• Cihan, Sadık, “Hz. Peygamber’in Sünnetinde Yeme ve İçme Adabı”, Atatürk Üniversi-tesi İlahiyat Fakültesi, sy. 5, ss. 33-43, Erzurum 1982.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed (ö. 816/1413), et-Ta’rîfât, Daru’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut 2000.
• Çağrıcı, Mustafa, “Sabır”, DİA, İstanbul 2008, XXXV, 337-339.
• Çayır, Aliye, Nazlı Atak, Serdal Köse, “Beslenme ve Diyet kliniğine Başvuranlarda Obezite Durumu ve Etkili Faktörlerin Belirlenmesi”, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 2011, 64(1), ss. 13-19.
• Çayıroğlu, Yüksel, İslam Hukukuna Göre Helal Gıda, Işık yayınları, İzmir, 2014.
• Çeker, Orhan, “Gıda Felsefemiz”, 1.Ulusal Helal ve Sağlıklı Gıda Kongresi (19-20 Ka-sım 2011) Ankara, ss. 22-25.
• Çelebi, İlyas, “Sünnetullah”, DİA, İstanbul, 2010, XXXVIII, 160.
• Dârimî, Abdullah b. Abdirrahmân (ö. 255/868), Sünen, Çağrı yayınları, İstanbul 1992.
• Davudoğlu, Ahmed, Sahîh-i Müslim Terceme ve Şerhi, Sönmez neşriyat, İstanbul 1980.
• Dehlevi, Şah Veliyyullah (ö. 1230/1815), Huccetullahi’l-Baliğa, trc. Mehmet Erdoğan, Yeni Şafak Gazetesi, İstanbul 2003.
• Demir, Emine, “Beslenme Yetersizliği İle Karşı Karşıya Olan Dün¬yadaObezitenin Etik Açıdan Değerlendirilmesi”, Obezite ve Etik, editör, Nesrin Çobanoğlu, Ankara, 2012, ss. 219-232.
• Duyar, Eren, Dokuz, Oktay, “Obezite Tedavisinde Hatalar Teda¬viye Bilimsel ve Etik Yaklaşımlar”, Obezite ve Etik, editör, Nesrin Çoba¬noğlu, Ankara, 2012, ss. 129-147.
• Dönmez, İbrahim Kâfi, “Mübah”, DİA, İstanbul 2005, XXX, 341-345.
• …..,“İhtiyat”, İslam’da İnanç İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, İFAV, İstanbul 1997, II, 370-372.
• DSÖ Avrupa Obezite İle Mücadele Bakanlar Toplantısı (15-17 Ka¬sım 2006)
• Duman, Mehmet Zeki, “Habis”, DİA, İstanbul, 1996, XIV, 379-379.
• Kibarkoyun, E. Nalân-Semiha Dursun, “Obez Olmanın Daya¬nılmaz Ağırlığı”, Obezite ve Etik, editör, Nesrin Çobanoğlu, Ankara, 2012, ss. 47-80.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eşʻas (275/889), Sünen, Çağrı yayınları, İs¬tanbul 1992.
• Ekici, Esengül,“Toplumun Değer Yargılarının ve Obezitenin Sosyal Boyutlarının, Heki-min Obezite Hastasına Yaklaşımına Etkileri; Hekim ve Hasta Bakış Yönünden Nite-liksel Bir Çalışma”, Obezite ve Etik, editör, Nesrin Çobanoğluoğlu, 2012, Ankara, ss. 81-87.
• Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve hukuk Terimleri Sözlüğü, Rağbet yayınları, İstanbul 1998.
• ….., İslam Hukukunda Ahkâmın Değişmesi, İFAV Yayınları, İstan¬bul 1990.
• ….., “İbahayıAsliyye ve Hurmet-i Ademiyye”, İslami İlimler Dergisi, y. 3, sy. 1, Bahar 2008, ss. 9-23.
• ….., Tebliğ Müzakeresi, Günümüzde Helal Gıda Sempozyumu (26-28 Kasım 2011 Afyonkarahisar), DİB, Ankara, 2013, ss. 91-94.
• Duyar, Eren ve Oktay Dokuz, “Obezite Tedavisinde Hatalar Teda¬viye Bilimsel ve Yaklaşımın Etkileri”, Obezite ve Etik, editör, Nesrin Çoba¬noğlu, Ankara 2012, ss. 129-147.
• Esed, Muhammed, Kur’an Mesajı, İşaret Yayınları, İstanbul 1996.
• Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Yaʻkub, (ö. 817/1415), el-Kâmûsü’l-muhît, Beyrut 1986.
• Garipağaoğlu, Muazzez, “Sağlıklı Beslenme ilkeleri”, Uluslar arası 2. Helal ve Sağlıklı Gıda Kongresi- (7-10 Kasım 2013) Konya, ss. 392-394.
• Görmez, Mehmet, Protokol Konuşması, Günümüzde Helal Gıda Sempozyumu (26-28 Kasım 2011 Afyonkarahisar), DİB, Ankara 2013. ss. 21-23.
• Günümüzde Helal Gıda Sempozyumu (26-28 Kasım 2011 Afyonkarahisar), Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı-IV, DİB, An¬kara 2013.
• Gündüz, H. Hüseyin, “Gıda Katkı Maddeleri ve Riskleri”, İslam Fıkhı Açısından Helal Gıda Sempozyumu, (3-4 Haziran 2009) Emin Yayınları Bursa, ts.,ss. 75-83.
• Halebî, İbrahim b. Muhammed (ö. 956/1549), Mülteka’l-ebhur, Müessesetü’r-risale, Beyrut, 1989.
• Haskefî, Alaaddin b. Ali (ö. 1088/1677), Dürri’l-muhtâr Şerhu Tenvîr’il-ebsâr, Beyrut, 1992.
• Hatemi, H. Turan ve diğerleri, “Türkiye Obezite ve Hipertansiyon Çalışmaları (TOH-TA)”, Endokrinolojide Yönelişler Dergisi, 2002, sayı: 11, ss.1-16.
• Hökelekli, Hayati,“İntihar”, DİA, İstanbul 2000, XXII, ss.351-353.
• İbn Cuzey, Muhammed b. Ahmed (ö. 741/1340), Et-Teshil liulumi’t-tenzil, Daru’l-erkam, Beyrut, ts.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezid (ö. 275/889), Sünen, Çağrı yayınları, İstanbul, 1992.
• İbn Manzûr, Ebü’l-FadlCemâlüddîn (ö. 711/1312), Lisânü’l-arab, Bey¬rut 1997.
• İbn Nuceym, Zeynuddin b. İbrahim, (ö. 970/1563), Bahru’r-raik, (tek¬mile, Muhammed b. HuseynTuri), Daru’l-marife, Beyrut 1993.
• ….., el-Eşbah ve’n-nezair, (nşr. Muhammed Mutî‘), Daru’l-fikr, Dımeşk 2005.
• İbn Arabî, Muhammed b. Abdillâh (ö. 543/1148), Ahkamu’l- Kuran, Beyrut 2003.
• İpek, Bahar, “Toplumda Obezite”, Obezite ve Etik, ed. Nesrin Çobanoğlu, Ankara 2012, ss.253-262
• İsfehani, Rağıb (ö. 502/1108), el-Müfredat fi garibi’l-Kur’an, 4. baskı, Daru’l- marife, Beyrut 2005.
• İslam Fıkhı Açısından Helal Gıda Sempozyumu, (3-4 Haziran 2009) Editörler: Ali Ka-ya, Abdurrahman Kozalı, M. Salih Kumaş, Emin yayınları, Bursa ts.
• Kahraman, Abdullah, “Gıda Ürünlerinde Helal ve Haram Belirleme Yöntemi”, Cumhuri-yet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c: XVI, s: 1, Sivas 2012, ss. 453-478.
• ….., İslam Hukukunda Değişim Ve İbadetler, Ensar yayınları, İstanbul 2012.
• Kal’acî, M. Kavvas, Hamid Sadık, MucemuLugatu’l- Fukaha, Daru’n-nefais, Beyrut 1985.
• Kallek, Cengiz, “İsraf”, DİA, İstanbul 2001, XXIII, 178-180.
• Kamil Musa, Ahkamu’l-et’ıme fi’l-İslam, 1. baskı, Risale, Beyrut 1986.
• Karadavî, Yusuf, İslam’da Helal ve Haram, Hilal Yayınları, trc. Ramazan Nazlı, İstanbul, ts.
• Karaman, Hayreddin, Günlük Hayatımızda Helaller ve Haramlar, 18. baskı, İz yayıncılık, İstanbul 2004.
• ….., İslamın Işığında Günün Meseleleri, İz Yayıncılık, İstanbul.
• Karslı, H. İbrahim, Tebliğ Müzakeresi, Günümüzde Helal Gıda Sempozyumu (26-28 Kasım 2011 Afyonkarahisar), DİB, Ankara 2013, ss. 83-85.
• Kasımî, Muhammed Cemaluddin, Mehasinu’t-te’vil, Daru ihya-i’l- kütüb, Kahire, bty.,byy.
• Kaya, Remzi, Kur’an-ı Kerim ve Kitab-ı Mukaddes’te Helal-Haram Gıdalar, İstanbul, 2000.
• Koca, Ferhat, “Helâl”, DİA, İstanbul 1998, XVII, 175-178.
• ….., “Mekruh”, DİA, İstanbul 2003, XXVIII, 582-583.
• …..,Ferhat, “Haram”, DİA, İstanbul 1997, XVII, 100-104.
• Konevî, Kasım, (978/?), Enisu’l-fukaha, Daru’l-vefa, Cidde 1987.
• Koşum, Adnan, “Üretimde Beslenme ve Helallik”, Günümüzde Helal Gıda Sempoz-yumu (26-28 Kasım 2011 Afyonkarahisar), DİB, Ankara 2013, ss. 391-401
• Kudûrî, Ahmed b. Muhammed b. Ahmed (ö. 428/1037), el-Muhtasar, (el-Lübab şerhi içerisinde), Dersaadet kitabevi, İstanbul bty.
• Kurtubi, Muhammed b. Ahmed (ö. 671/1273), el-Câmi lİ'ahkâmi'l-Kur’ân, 2. baskı, Da-ru’l-kutubü’l-mısriyye 1964.
• Lâmişî, Mahmûd b. Zeyd (ö. 522/1128), Kitâb fi usûli’l-fıkh, (nşr. A. Türkî), Beyrut 1995.
• Mehmet Erdoğan, “İbahayıAsliyye ve Hurmet-i Ademiyye”, İslami İlimler Dergisi, y. 3, sy. 1, Bahar 2008, ss. 9-23.
• Merdal, Türkan Kutluay, Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi, Sağlık Bak., Ankara 2004.
• Mevsılî, Mecdüddîn Abdullah (ö. 683/1285), el-İhtiyârlitaʻlîli’l-Muhtâr, Daru’l-erkam, Beyrut ts.
• Mutlu, Zuhal vdğr., “ObeziteyeKarşı Tavrın Arkasındaki Gerçeklik ve Etik”, Obezite ve Etik, editör Nesrin Çobanoğlu, Ankara 2012.
• Müslim b. Haccac (ö. 261/875), el-Camıu’s-sahih, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• Muhammed F. Abdulbaki, el-Mu’cemu’l-müfehres, Çağrı Yayınları, İstanbul 1987.
• Nesâî, Ahmed b. Şuayb (ö. 303/916), Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• Nesefi, Ebu’l-berekat (ö. 710/1310), Medariku’t-tenzil ve Hakaiku’t-te’vil, (nşr. İbrahim M. Ramazan), Beyrut 1989.
• Okur, Kaşif Hamdi, “İslam Hukuku Açısından Helal ve Haram Olan Gıdalar”, Usul İslam Araştırmaları Dergisi, Ocak-Haziran 2009, sy. 1, ss. 7-18.
• Pekcan, Ali, İslam Hukukunda Gaye Problemleri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2003.
• Pelvan, Ebru- Cesarettin Alşalvar, “Günümüzün Ve Geleceğimizin Gıdaları Fonksiyonel Gıdalar”, Bilim ve Teknik Dergisi, Ağustos 2009, y. 42, sy. 501, ss. 27-30.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer (ö. 606/1210), et-Tefsiru’l-kebir, Daru’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut 1990.
• Rıza, M. Reşid, Menar, 8. baskı, Daru’l- fikr, Dımeşk, bt.y.
• Sa’dî Ebu Ceyb, el-Kamusu’l-fıkhlugaten ve ıstılahen, Daru’l-fikr, Dımeşk 1988.
• Sadrüşşerîa, Ubeydullah b. Mes’ûd (ö. 747/1346), et-Tavzîhşerhu’t-Tenkîh, (et-Telvîh ilâ keşfi hakâiki’t-Tenkîh adlı eser içinde), Beyrut 1998.
• Sakallı Talat, “Helal ve Sağlıklı Beslenmenin Manevi Açıdan Önemi”, Uluslar arası 2. Helal ve Sağlıklı Gıda Kongresi- (7-10 Kasım 2013) Konya. ss. 519-547.
• Semʻânî, Mansur b. Muhammed (ö. 489/1096), Kavâtiüʻl-edillefî’l-usûl, (nşr. M. Hasan İsmâîl), Beyrut 1997.
• Semerkandî, Muhammed b. Ahmed (ö. 539/1145), Mîzanü’l-usûl fî netâici’l-‘ukûl fî usûli’l-fıkh, (nşr. A. Abdurrahman es-Saʻdî), Bağdat 1987.
• Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl (ö. 490/1097), el-Usûl, İs¬tanbul, 1984.
• ….., el-Mebsût, Daru’l-marife, Beyrut 1989.
• Şâtıbî, İbrahim b. Musa (ö. 790/1388), el-Muvâfakât fî usûli’ş-şerî‘a, Daru’l-marife, Beyrut 2010.
• Şenol, Yahya, Helal Gıda, Süleymaniye Vakfı Yayınları, İstanbul 2014.
• Tahavi, Ahmed b. Muhammed (ö. 321/933), Şerh-u meani’l-asar, Daru’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut 1987.
• Tefsiru İbn Abbas, rivayet eden Ali B. Ebi Talha, Müessesetü’s-sakafiyye, Beyrut, 1992.
• Tezcan, Bahar, Obez Bireylerde Benlik Saygısı, Beden Algısı ve travmatik Geçmiş Yaşantıları, İstanbul 2009.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa (ö. 270/884), Sünen, Çağrı Yayınları, İstan¬bul 1992.
• Uludağ, Süleyman, İslam’da Emir Ve Yasakların Hikmetleri, TDV Yayınları, Ankara 1989.
• …..,Süleyman, “Amel-i Salih”, DİA, İstanbul 1991, III, 13-16.
• Yaman, Ahmet, “Hayvan Kesim Yöntemleri ve Fıkhi Hükümler”, Günümüzde Helal Gıda Sempozyumu (26-28 Kasım 2011 Afyonkarahisar), DİB, Ankara, 2013, ss. 380-390.
• …..,Ahmet, Tebliğ Müzakeresi, İslam Fıkhı Açısından Helal Gıda Sempozyumu, (3-4 Haziran 2009) Emin yayınları, ts. Bursa, ss. 127-129.
• Yazır, Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Yayınları, Eser Neşriyat, İstanbul, ts.
• ….., Alfabetik İslam Hukuku ve Fıkıh Istılahları Kamusu, haz. Sıtkı Gülle, Eser neşriyat, İstanbul 1997.
• Yeprem, Saim, Tebliğ Müzakeresi, Günümüzde Helal Gıda Sempozyumu (26-28 Kasım 2011 Afyonkarahisar), DİB, Ankara 2013, ss. 257-263.
• Macit, Yüksel, “Yiyecek-İçeceklerde Haram- Helalliğin Kriteri ve Bu Konuda Arap Kül-türünün Etkisi”, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002/2, c. 1, sy. 2, ss. 265-270.
• Zebîdî, Seyyid Muhammed Murtazâ, Tâcü’l-arûs min cevâhîri’l-kâmûs, (nşr. Ali eş-Şîrî), Beyrut 1994.
• Zuhal Mutlu ve diğerleri, “Obeziteye Karşı Tavrın Arkasındaki Gerçeklik ve Etik”, Obe-zite ve Etik, editör, Nesrin Çobanoğlu, Ankara 2012, ss. 1-12.
• Zuhaylî, Vehbe, Ahkamu’l- mevaddu’n-Necisetive’l- muharremeti, Daru’l-mekteb, Dımeşk 1997.