Problem ve Tartışmalarıyla Gazali ve İbn Rüşd'e Göre imkan Meselesi

Yıl 2009, Cilt: 13 Sayı: 1, 139 - 179, 15.06.2009

Ömer Bozkurt

Öz

The main aim of this study is to evaluate the possibility of existence
according to Ibn Rushd and Ghazali.' Possibility takes an important
place in Islamic philosophers with respect to the eternity of the universe
and creation (hudGth). In this respect, besides the possibility,
the impossibility and necessity are also important. However, this
study will concentrate on possibilty to large extent. Because the creation
of "necessary being" is not possible. f:.urthermore, the existence
of "impossible" can even not be mentioiied. The "possible being"
leaves behind. At this point the discussions concentrate on the subject
of the "possibility". The possibility refers to the quality of the
possible entity. The investigations about the possibility can be summarized
under two headings. At the first: What are the measures of Ibn Rushd and Ghazali at the point of determining and clarifying of
the possibility? Is the criteria determining the possibility, reasonable
or is it the will, omnipotence and wise of Gad? At the second: Is there
an ontological extent of possibility in the reality? This question intensifles
araund two basic discussions. Does the possibility necessitates
a substrate? Is there an equal of the universal conceptions like possibility
in the reality? In this article we will evaluate the understanding
of possibility view of Ibn Rushd and Ghazali in this respect

Anahtar Kelimeler

Possibility, Impossibility, Potentiai-Actual, Prime f'.1atter, · Universal, Ghazali, Ibn Rushd (Averroes).

Problem ve Tartışmalarıyla Gazali ve İbn Rüşd'e Göre imkan Meselesi

Öz

Bu çalışmamızın temel amacı, varlığın imkanı konusunu İbn Rüşd ve
Gazali'ye göre ortaya koymaktır. İslam filozoflarında imkan, alemin
ezelilik ve hudGsunu belirlemede. önemli bir yere sahiptir. Bu doğrul-
. tuda imkanın yanı sıra imkansızlık ve zorunluluk da önemlidir. Ancak
çalışmamız büyük oranda imkan üzerinde odaklanacaktır. Çünkü zorunlu
varlığın yaratılması söz konusu olamaz. imkansızın ise varlığından
söz edilemez. Geriye mümkün varlık kalmaktadır. Bu noktada
tartışmalar imkan konusunda yoğunlaşır. imkan, mümkün varlığın·
temel niteliğini ifa.de eder. İmkanla ilgili tartışmalar genel olarak iki
başlık altında toplanabilir. Birincisi: imkanın belirlenmesinde ve netleştirilmesinde
Gazali ve İbn Rüşd'ün ölçütleri nelerdir? İmkanı belirleyen
unsur akla uygunluk mudur yoksa Allah'ın kudret, ilim ve iradesi
midir? İkincisi: imkanın dış dünyada varlıksal bir boyutu var mıdır?
Bu soru da iki temel tartışma etrafında yoğunlaşmaktadır. imkan bir
dayanağı gerektirir mi? imkan gibi tümel kavramların dış dünyada bir
karşılığı var mıdır? Çalışmamızda bu yönleriyle İbn Rüşd ve Gazali'nin
imkan anlayışlarını inceleyeceğiz. 

Anahtar Kelimeler

mkan, İmka"nsizlık (İmtina), Kuvve-Fiil, Heyula, ' Tümeller, Gazali, İbn Rüşd