BASRALI RABİA ve AVİLALI TERESA’NIN MİSTİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2013, Cilt: 17 Sayı: 1, 5 - 31, 15.06.2013

Ömer Yılmaz

Öz

Basralı Râbiatü’l- Adeviyye Doğuda bir Müslüman zâhide/sûfi olarak,
Avilalı Teresa ise Batıda bir Hıristiyan mistik olarak yaşadı.
Her ikisinin de ruhani yaşantıyı önceleyen mistik kültüre kazandırdıkları
bazı görüşler vardır. Bunların başında sevgi/ilahi aşkı
önemseme, asketik bir yaşamı tavsiye, dünyaya karşı kayıtsız
kalma bulunmaktadır. Hiç şüphesiz her ikisinin kendi dinleri doğ-
rultusunda oluşturdukları düşünce sistemlerinde birbiriyle örtüşen
ve birbirinden ayrışan görüşleri vardır. Ancak gaye itibariyle her
ikisi de Tanrıyla beraber olmanın ve bu yolda gayret göstermenin
gereğine inanmaktadır. Gerek Râbia gerekse Teresa kendi
dindaşlarınca model şahsiyet olarak algılanmış ve savundukları
mistik anlayış asırlardır taraftar bulmuştur. Her ikisi de bekâr
yaşamayı tercih etmiş, yaşadıkları asır itibariyle toplum nazarında
hep veli(ye)/azize olarak anılmışlardır. Râbia daha çok bu disiplinin
ameli kısmına önem verirken, Teresa mistisizme getirdiği nazari
görüşleriyle de dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Mistisizm, Sevgi, Kadın, Zühd

Comparison of Mystical Views of Râbi‘Ah Al-Basrî with Teresa of Avila

Öz

Rābiʿah al-ʻAdawiyya lived in Basra as a Muslim sufi whereas Teresa
of Avila lived in the west as a Christian mystic. They both
brought some perspectives in mystical culture of which the priority
is spiritual life. The love of God, ascetic life and being indifferent
to the world were the most important of them all. Undoubtedly,
there were matched and different views in their systematic thought which they constituted in the line of their religions. However
they both believed consequently in the necessity of being
with God and to endeavor to reach this purpose. Both Rābiʿah and
Teresa have been admitted as model figures and their mystic
thought have been followed by their coreligionists for centuries.
They both preferred living as virgin and always gained acceptance
as saint in their age. Though Rābiʿah gave importance to the practices
of the discipline, Teresa came out with her theoretical opinions.

Anahtar Kelimeler

Tasawwuf, mysticism, love, women, ascetism

Kaynakça

• Aclûni, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-hafâ, Daru ihyai turasi’l-Arabiyye, c.
• I-II, Beyrut 1933.
• Afifi, Ebu’l-A’lâ el-,Tasavvuf ,İslamda Manevi Hayat, terc. E. Demirli, A.
• Kartal, İz Yayıncılık, İstanbul 1996.
• Araz, Nezihe, Anadolu Evliyaları, Atlas Yayınları, İstanbul 1966.
• Ateş, Süleyman, İslam Tasavvufu, Yeni Ufuklar Yayınları, İstanbul 1992.
• Attâr, Feridüdin, Tezkiratü’l- evliya, trc. M. Vestani, tah. M. Cadir, Daru’lMektebi,
• Şam 2009.