EBU’L-VELÎD el-BÂCÎ VE “İHKÂMU’L-FUSÛL”Ü

Yıl 2002, Cilt: 6 Sayı: 1, 235 - 248, 15.06.2002

Sabri Erturhan

Öz

arihî seyir içerisinde her milletin kendine özgü hukuku ve hukuk
kuralları olagelmiştir. Fakat insanlık tarihinde hukukun kaynakları, teşrî’, tefsir
ve uygulama metotlarından bahseden hukuk metodolojisi (usûlü’l-fıkh) orijinal
şekliyle ilk defa müslüman bilim adamları tarafından ortaya konulmuştur. Şafiî
(204/820)’nin er-Risâle’siyle başlayan bu süreç, zaman içerisinde gelişerek ve
zenginleşerek devam etmiştir. Bu süreç içerisinde İslâm bilginleri dünya hukuk
kültürüne büyük katkıları olan kıymetli eserler kazandırmışlardır. Ebû’l-Velîd
el-Bâcî (474/1081) de bu bilginler arasındadır. Makale düzeyinde çalışma
konusu yaptığımız onun İhkâmu’l-fusûl’ü, usûl-i fıkıh alanında ve cedel
metoduyla te’lif edilen bir eserdir. Endülüs’ün yetiştirdiği seçkin bir Mâlikî
hukukçusu olan Bâcî, özellikle fıkıh ve usûl sahasında uzman olmakla birlikte,
hemen her ilim dalında, alanında otorite olan ilim adamlarının elinde de eğitim
görmüştür.
Bâcî’nin İhkâmu’l-fusûl’ü hukuk nosyonu kazanılmasına büyük katkı
sağlayacak nitelikte bir eserdir. Çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. Birinci
bölümde Bâcî’nin hayatı, ilmî yönü ve eserleri hakkında genel bilgilere yer
verilecek, ikinci bölümde ise, İhkâmu’l-fusûl’ün tanıtımı, kaynakları ve eserde
izlenen metot örneklerle tanıtılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bâcî, usûl-i fıkh, cedel ilmi.

Kaynakça

• 1 İbn Mâkûlâ, el-Emîr el-Hâfız Ali b. Hibetillah Ebî Nasr, el-İkmâl, Beyrut, 1990, I/468. 2
• Kâdî Iyaz, Tertîbü’l-medârik (Tahkik: Ahmed Bekir Mahmûd), Beyrut, ty, II/802; İbn Hallikân,
• Vefeyâtü’l-a’yân, Kahire, 1948, II/275. 3
• Zehebî, Muhammed b. Ahmed, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ, Beyrut, 1994, XVIII/530; a. mlf, Tezkiratü’lhuffâz,
• Beyrut, ty, III/1178. 4
• Kâdî Iyaz, Tertîb, II/805; İbn Hallikân, Vefeyât, II/409; Zirikli, Hayrüddîn, el-A’lâm, Beyrut, 1992,
• III/125; Serkîs, Yusuf, Mu’cemu matbûâti’l-Arabiyye, Mısır, 1928, s. 512.