ASR-I SAADET VE EMEVİLER DONEMİNDE FİKİR , HÜRRİYETİ ÜZERİNE BAZI MÜLAHAZALAR

Yıl 2001, Cilt: 5 Sayı: 2, 203 - 228, 15.12.2001

Ali Aksu

Öz

İşiilm'ın getirdiği evrensel ilkelerden birisi, belki de en önemlisi tevhld
inancıdır. Tevhid, Allah'tan. başka ilah ve rab tanımamak, ·sadece ona kulluk
etmektir. Böylesi bir inancı benimseyen insanın, Allah'tan başka kendi üzerinde bir
varlık tanıması, onun karşısında eğilip, zilleti kabullenmesi mümkün değQdir.
İnsanın, sadece kendisini yaratan karşısında sorumluluk hissetmesi, ke~i~irum.
özgürlüğü demektir. Kur'an, insanların temel hak ve hürriyetleri konusun~ hlçı:i.fr ,
kısıtlama getirmemiştiL Aksine başkalarının hürriyetini zedelememek şarovla ht';t. · •
··insanın fikrini açıklamasını temel ilke olarak kabul etmiştir. Kur'an hiç!?:, emir -te
talimatı insanlara baskı ile, peşin hüküm/önyargı ile, düşünmeksizin. i)eyifi
yıkayarak kabul ettirmek istemez. Zaten özgürce düşüQmenin şartlafından :biri d~
hiçbir peşin fikrin benimsenmemiş olmasıdır. Allah'ı tanımayan veya ona,~rf(k
koşanlara yasak koyma ve baskı kurma yerine, onları özgürce dQ§ünmeye çqğir;gia
metodunu seçmiştir

Anahtar Kelimeler

Fikir hürriyeti, İstişare, Emeviler, Hulefii-i RiişidiN

Kaynakça

• 1 Konu ile ilgili ayetler hakkında bkz. Bakara, 2/164-171J 259, Al-i lıııraıı, 3/137, A'rıtf· iil85, Yusuf,
• 121109, Gafır, 40/21, Rum, 30/8,9,10, Abese, 80/24, Gaşiye, 88/17 vb. Kur'an'da do_;rudan doğruya
• mü' minleri qfuıüıımeye çağıran yaklaşık 200 civ~nda ayet bulunmaktadır. B li da -~~t~rınektedir ki
• lsJaııı, insaRı.n-.düşünmesine ve düşündüğünü açıKça ifade etmesine işaret etınekter;i!ifF' 2 Yunus Vehbi Yavuz, İslam'da Düşünce ve İnanÇ Özgiirliiğii, Istanbul ty, s. 40.