MUTARRİZİ VE MİSBAHI

Yıl 1999, Sayı: 3, 461 - 470, 15.12.1999

Ali Yılmaz

Öz

Nasır b. Abdisseyyid al-Mutarrizî hicri altıncı asrın ikinci yarısı ile yedinci asrın ilk yarısında (538-
610/ 1141-1213) yaşamış bir ilim adamıdır.
Harizm, Amuderya (Ceyhun) nehrinin her iki tarafında bulunan ülkenin ve bu ülkede XIII. asra kadar
dilini muhafaza ederek yaşamış olan bir şarki İran kavminin ismidir1.Harizmşahlar'ın başkenti Gürgenç'tir.
Adı geçen bölgeye hakim olan veya idare eden kimselere verilen ünvan ise "Harizmşah"tır2. Harizmşah tabiri
İslam'dan evvelki zamanlardan beri bu ülkeye hâkim olanlar tarafından kullanılagelen bir ünvandır. Barthold
tarih boyunca Harizmşahlar'ı dört devirde mütâla eder:
1- İslam'dan önce mevcut olup 995'e kadar devam eden Harizmşahlar (yani Afrig-oğulları).
2- 995-1017 arasında Me'mun-oğulları Harizmşahları.
3- Gazneli Sultan Mahmud'un 1017'de Harizm'i zaptı ile vali tayin ettiği Altuntaş ile başlayan
Harizmşahlar.
4- 1097' den itibaren gittikçe genişleyerek büyük bir imparatorluk halini alan Harizmşahlar (yani
Anuştigin-oğulları)

Anahtar Kelimeler

MUTARRİZİ VE MİSBAHI

Kaynakça

• 1- Togan, Z. Velidi, İ.A. Harizm Maddesi.
• 2- Merçil, Erdoğan, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, 190.
• 3- Taneri-,Aydın, Harezmşahlar, 3.
• 4- Çöğenli, Sadi, F. E. Fakültesi Dergisi Edebiyat Bilimleri Araştırma Dergisi , Sayı: 18, Ayrı Basım, elMutarrizi
• Hayatı ve Eserleri, 74.
• 5- Taneri, Aydın; 181.
• 6- Taneri, Aydın; 182.