Kırsal alanda yaşayan erişkin bireylerde bazı bulaşıcı olmayan hastalıklar için risk sıklığı

Yıl 2020, Cilt: 45 Sayı: 1, 157 - 169, 31.03.2020

Sebahat Gözüm , Ayla Tuzcu , Leyla Muslu , Kadriye Aydemir Ayşegül Ilgaz , Ayşe Dağıstan Akgöz Yasemin Demir Avcı

https://doi.org/10.17826/cumj.632153

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, kırsal alanda yaşayan erişkin bireylerde bazı bulaşıcı olmayan hastalıkları taramak ve bu hastalıklar için risk sıklığını belirlemektir.
Gereç ve Yöntem: Çalışma, Antalya'da sekiz kırsal alanda, kayıtlı olan 40 yaş üstü 612 gönüllü katılımcıyı (evren 2570) kapsamaktadır. Araştırmada, kardiyovasküler hastalık risk düzeyi HeartSCORE, obezite beden kitle indeksi, diyabet FINDRISK ve kapiller kan örneği, depresyon sıklığı CES-Depresyon ölçeği ve kanser taramaları ulusal kanser tarama yöntemleriyle değerlendirilmiştir.
Bulgular: Katılımcıların %50.1’inin kardiyovasküler hastalık riski “çok yüksek”, %30.7’sinin diyabet riskinin “yüksek ve çok yüksek”, %55.2 sinin obez olduğu tespit edildi. Bireylerin %24.9’unun depresif hissettiği ve %17.0'ının yaşamdan zevk almadığı belirlendi. Kanser taramalarında; kadınların %50.8’inin son beş yıl içinde Human Papilloma Virüs DNA testi, %23.1’ü son iki yıl içinde mamografi yaptırmıştır. Araştırma sırasında 77 kadından Human Papilloma Virüs DNA testi alınmış ve dört kadın şüpheli bulunmuştur. Katılımcıların %27.6'sı immünokimyasal gaitada gizli kan Testi açısından incelenmiş ve dört kişinin sonuçlarının şüpheli olduğu tespit edilmiştir.
Sonuç: Katılımcılar sağlık sistemi mevcut olduğunda taramaya katılmaya isteklidirler. Kırsal bir alandaki mobil sağlık taraması şüpheli bulaşıcı olmayan hastalık vakalarını bulmak için etkilidir.

Anahtar Kelimeler

Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Kitle Taraması, Sıklık, Kırsal Nüfus, Erişkin

Teşekkür

Halk Sağlığı Hemşireliği Dersi uygulaması kapsamında erişkin sağlık taramaları grubunda yer alan ve büyük bir motivasyonla çalışan 2017-2018 dönemi 4. sınıf öğrencilerine, Mobil KETEM aracı ve sağlık personeli ile kanser taramalarını destekleyen Antalya Sağlık Müdürlüğü’ne, sahada taramalara katılım duyurularını sağlayan muhtarlara ve öğrencilerin kırsal alan uygulamalarına katılımı için araç desteği sağlayan Akdeniz Üniversitesi Rektörlüğü’ne teşekkür ederiz.

Risk frequency for some non-communicable diseases in adult individuals living in rural areas

Öz

Purpose: The aim of this study was to investigate some noncommunicable diseases and to determine the frequency of the risk in adult adults living in rural areas.
Materials and Methods: The study consists of 612 voluntary participants (population 2570) over 40 years of age registered eight rural districts in Antalya. Cardiovascular disease risk level HeartSCORE, obesity body mass index, diabetes FINDRISK and capillary blood sample, depression frequency CES-Depression scale and cancer screenings were evaluated by national cancer screening methods.
Results: It was found that individuals had the “very high” risk for cardiovascular disease 50.1%, “high risk and very high risk” for diabetes 30.7%, and 55.2% obese. It was determined that 24.9% of the individuals felt depressed and 17.0% did not enjoy life. In cancer screenings; of the women, 50.8% had Human Papilloma Virus DNA test in five years, 23.1% of the women had a mammography within two years. During the study, 77 women were taken Human Papilloma Virus DNA test and four women were found to be suspect. In addition, 27.6% of participants were examined for immunochemical fecal occult blood test. It was determined that the results of the four individuals were suspect.
Conclusion: Participants are willing to participate in screening when health care system are available. Mobile health screenings in a rural district are influential for finding suspect non-communicable diseases cases.

Anahtar Kelimeler

Noncommunicable Diseases, Mass Screening, Frequency, Rural Population, Adult

Kaynakça

• TUIK. Ölüm Nedeni İstatistikleri 2016. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24572 (accessed January 2019)
• WHO. Bulaşıcı Olmayan Hastalıklara İlişkin Küresel Durum Raporu. Kütüphane Katoloğu. 2010. http://beslenme.gov.tr/content/files/home/kuresel_durum_raporu.pdf (accessed February 2018)
• Ünal B, Ergör G, Horasan G, Kalaça S, Sözmen K. Türkiye kronik hastalıklar ve risk faktörleri sıklığı çalışması. Sağlık Bakanlığı Yayın No : 909, 2013. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/khrfat.pdf (accessed March 2018)
• Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, et al. Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. European Journal of Epidemiology. 2013;28(2):169-80.
• Sağlık Bakanlığı TSHGM. Türkiye’de bulaşıcı olmayan hastalıklar ve risk faktörleri ile mücadele politikaları. Sağlık Bakanlığı Yayın No : 809, 2011. https://www.saglikaktuel.com/d/file/ulke_raporu_baski_hali_tr.pdf (accessed March 2018)
• Ikeda N, Inoue M, Iso H, Ikeda S, Satoh T, Noda M, et al. Adult mortality attributable to preventable risk factors for non-communicable diseases and injuries in Japan: a comparative risk assessment. PLoS Med. 2012;9(1):e1001160.
• Simmons RK, Echouffo-Tcheugui JB, Sharp SJ, Sargeant LA, Williams KM, Prevost AT, et al. Screening for type 2 diabetes and population mortality over 10 years (ADDITION-Cambridge): a cluster-randomised controlled trial. The Lancet. 2012;380(9855):1741-8.
• Smith KB, Humphreys JS, Wilson MG. Addressing the health disadvantage of rural populations: how does epidemiological evidence inform rural health policies and research? Australian Journal of Rural Health. 2008;16(2):56-66.
• Avcı YD, Gözüm S. Health Service Delivery Models and Tele-Health for the Elderly Living in Rural Areas. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 2018;12(1):56-67.
• T.C Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Aile Hekimliği Uygulamasında Önerilen Periyodik Muayeneleri ve Tarama Testleri. Bakanlık Yayın No: 991. 2015. https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/43917,5--aile-hekimligi-uygulamasinda-onerilen-periyodik-saglik-muayeneleri-ve-tarama-testleri-rehberipdf.pdf?0 (accessed December 2018)
• Tasci-Duran E, Koc S, Korkmaz M. Turkish social attitudes towards to cancer prevention: a health belief model study. Asian Pacific journal of cancer prevention : APJCP. 2014;15(18):7935-40.
• Tuzcu A, Bahar Z, Gozum S. Effects of Interventions Based on Health Behavior Models on Breast Cancer Screening Behaviors of Migrant Women in Turkey. Cancer Nurs. 2016;39(2):E40-50.
• Ilgaz AE, Gozum S. Determination of Colorectal Cancer Risk Levels, Colorectal Cancer Screening Rates, and Factors Affecting Screening Participation of Individuals Working in Agriculture in Turkey. Cancer Nurs. 2018;41(4):E46-e54.
• Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD). Diabetes mellitus ve komplikasyonlarının tanı, tedavi ve izlem kılavuzu. Ankara: Miki Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. ; 2018.
• American Diabetes Association (ADA). Diagnosing Diabetes and Learning About Prediabetes 2018. http://www.diabetes.org/diabetes-basics/diagnosis/?loc=db-slabnav (accessed December 2018)
• Tatar A, Saltukoğlu G. CES-Depresyon Ölçeği'nin doğrulayıcı faktör analizi ve madde cevap kuramı kullanımı ile Türkçe'ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni. 2010;20(3):213-27.
• Eray A, Ateş E, Set T. Yetişkin bireylerde kardiyovasküler hastalık riskinin değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2018;22(1):12-9.
• Esin N, Bulduk S. Koroner Arter Hastalığında Risk Tanılama: Birinci Basamak Uygulama Örneği. Hemşirelik Forumu. 2005(4):40-5.
• Akgöz A. Kardiyovasküler Hastalık Riski Orta Düzeyde Olan Bireylerde Hemşire liderliğinde Yaptırılan Fiziksel Aktivitenin Risk Düzeyini Düşürmeye Etkisi Antalya: Akdeniz Üniversitesi; 2017.
• Dyakova M, Shipkovenska E, Dyakov P, Dimitrov P, Torbova S. Cardiovascular risk assessment of Bulgarian urban population: cross-sectional study. Croatian medical journal. 2008;49(6):783-91.
• Mamudu HM, Paul TK, Wang L, Veeranki SP, Panchal HB, Alamian A, et al. The effects of multiple coronary artery disease risk factors on subclinical atherosclerosis in a rural population in the United States. Prev Med. 2016;88:140-6.
• Satman I, Yilmaz T, Sengül A, Salman S, Salman F, Uygur S, et al. Population-based study of diabetes and risk characteristics in Turkey: results of the turkish diabetes epidemiology study (TURDEP). Diabetes care. 2002;25(9):1551-6.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Türkiye Sağlık Araştırması. 2016.
• Tian H, Xie H, Song G, Zhang H, Hu G. Prevalence of overweight and obesity among 2.6 million rural Chinese adults. Prev Med. 2009;48(1):59-63.
• Wen M, Fan JX, Kowaleski-Jones L, Wan N. Rural-Urban Disparities in Obesity Prevalence Among Working Age Adults in the United States: Exploring the Mechanisms. Am J Health Promot. 2018;32(2):400-8.
• World Health Organization. Global report on diabetes. World Health Organization, 2016 924156525X.
• Cos FX, Barengo NC, Costa B, Mundet-Tuduri X, Lindstrom J, Tuomilehto JO. Screening for people with abnormal glucose metabolism in the European DE-PLAN project. Diabetes research and clinical practice. 2015;109(1):149-56.
• Zhou X, Pang Z, Gao W, Wang S, Zhang L, Ning F, et al. Performance of an A1C and fasting capillary blood glucose test for screening newly diagnosed diabetes and pre-diabetes defined by an oral glucose tolerance test in Qingdao, China. Diabetes care. 2010;33(3):545-50.
• Rodriguez-Perez MC, Orozco-Beltran D, Gil-Guillen V, Dominguez-Coello S, Almeida-Gonzalez D, Brito-Diaz B, et al. Clinical applicability and cost-effectiveness of DIABSCORE in screening for type 2 diabetes in primary care. Diabetes research and clinical practice. 2017;130:15-23.
• Salinero-Fort MA, de Burgos-Lunar C, Mostaza Prieto J, Lahoz Rallo C, Abanades-Herranz JC, Gomez-Campelo P, et al. Validating prediction scales of type 2 diabetes mellitus in Spain: the SPREDIA-2 population-based prospective cohort study protocol. BMJ open. 2015;5(7):e007195.
• Costa B, Barrio F, Pinol JL, Cabre JJ, Mundet X, Sagarra R, et al. Shifting from glucose diagnosis to the new HbA1c diagnosis reduces the capability of the Finnish Diabetes Risk Score (FINDRISC) to screen for glucose abnormalities within a real-life primary healthcare preventive strategy. BMC medicine. 2013;11:45.
• Omech B, Mwita JC, Tshikuka JG, Tsima B, Nkomazna O, Amone-P'Olak K. Validity of the Finnish Diabetes Risk Score for Detecting Undiagnosed Type 2 Diabetes among General Medical Outpatients in Botswana. Journal of diabetes research. 2016;2016:4968350.
• Saaristo T, Moilanen L, Korpi-Hyovalti E, Vanhala M, Saltevo J, Niskanen L, et al. Lifestyle intervention for prevention of type 2 diabetes in primary health care: one-year follow-up of the Finnish National Diabetes Prevention Program (FIN-D2D). Diabetes care. 2010;33(10):2146-51.
• Sathish T, Kannan S, Sarma SP, Thankappan KR. Screening performance of diabetes risk scores among Asians and whites in rural Kerala, India. Preventing chronic disease. 2013;10:E37.
• Kutlu R, Sayın S, Koçak A. Tanı Almamış Tip 2 Diyabet İçin Bir Tarama Metodu Olarak Fin Diyabet Risk Anketi (FINDRISK) Uygulanabilir mi? Konuralp Tıp Dergisi. 2016;8(3):158-66.
• WHO. Depression and other common mental disorders: global health estimates 2017. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/254610/WHO-MSD-MER-2017.2-eng.pdf;jsessionid=B7335223B698D7A1916AD8CD4A1776FB?sequence=1 (accessed December 2018)
• Baron EC, Davies T, Lund C. Validation of the 10-item Centre for Epidemiological Studies Depression Scale (CES-D-10) in Zulu, Xhosa and Afrikaans populations in South Africa. BMC psychiatry. 2017;17(1):6.
• Tai SY, Ma TC, Wang LC, Yang YH. A community-based walk-in screening of depression in Taiwan. Scientific World Journal. 2014;2014:184018.
• Zhou X, Bi B, Zheng L, Li Z, Yang H, Song H, et al. The prevalence and risk factors for depression symptoms in a rural Chinese sample population. PloS one. 2014;9(6):e99692.
• Padayachey U, Ramlall S, Chipps J. Depression in older adults: prevalence and risk factors in a primary health care sample. South African family practice. 2017;59(2):61-6.
• O'Neill S, O'Driscoll L. Metabolic syndrome: a closer look at the growing epidemic and its associated pathologies. Obesity reviews : an official journal of the International Association for the Study of Obesity. 2015;16(1):1-12.
• Türk Kardiyoloji Derneği. METSAR “Türkiye Metabolik Sendrom Araştırması”. 21. Ulusal Kardiyoloji Kongresi. 2005;1620.
• TC Sağlık Bakanlığı. Sağlık istatistikleri yıllığı. Ankara: 2016.
• Aker S, Öz H, Tunçel EK. Samsun’da yaşayan kadınların meme kanseri erken tanı yöntemleri ile ilgili uygulamaları ve bu uygulamaları etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. J Breast Health 2015;11:115-22.
• Bayçelebi G, Aydın F, Gökosmanoğlu F, Tat TS, Varım C. Trabzon’da kanser tarama testleri farkındalığı. Journal of Human Rhythm. 2015;1(3).
• Ricardo-Rodrigues I, Jimenez-Garcia R, Hernandez-Barrera V, Carrasco-Garrido P, Jimenez-Trujillo I, Lopez de Andres A. Social disparities in access to breast and cervical cancer screening by women living in Spain. Public health. 2015;129(7):881-8.
• Horner-Johnson W, Dobbertin K, Iezzoni LI. Disparities in receipt of breast and cervical cancer screening for rural women age 18 to 64 with disabilities. Women's health issues : official publication of the Jacobs Institute of Women's Health. 2015;25(3):246-53.
• Orwat J, Caputo N, Key W, De Sa J. Comparing Rural and Urban Cervical and Breast Cancer Screening Rates in a Privately Insured Population. Soc Work Public Health. 2017;32(5):311-23.
• Leung J, McKenzie S, Martin J, Dobson A, McLaughlin D. Longitudinal patterns of breast cancer screening: mammography, clinical, and breast self-examinations in a rural and urban setting. Women's health issues : official publication of the Jacobs Institute of Women's Health. 2014;24(1):e139-46.
• American Cancer Society (ACS). American Cancer Society Recommendations for the Early Detection of Breast Cancer 2018. https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/screening-tests-and-early-detection/american-cancer-society-recommendations-for-the-early-detection-of-breast-cancer.html (accessed December 2018)
• Bora Başaran B, Güler C, Soytutan Çağlar İ, Özdemir TA. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2016. Ankara: 2017.
• van Rossum LG, van Rijn AF, Laheij RJ, van Oijen MG, Fockens P, van Krieken HH, et al. Random comparison of guaiac and immunochemical fecal occult blood tests for colorectal cancer in a screening population. Gastroenterology. 2008;135(1):82-90.
• Davis TC, Rademaker A, Bailey SC, Platt D, Esparza J, Wolf MS, et al. Contrasts in rural and urban barriers to colorectal cancer screening. American journal of health behavior. 2013;37(3):289-98.
• Hughes AG, Watanabe-Galloway S, Schnell P, Soliman AS. Rural-Urban Differences in Colorectal Cancer Screening Barriers in Nebraska. Journal of community health. 2015;40(6):1065-74.