Tırnakçı-zâde Mehmed Sa’îd Zîver Bey and The His Şitâiyye in the Form of Prose

Yıl 2009, Cilt: 3 Sayı: 3, 147 - 184, 01.12.2009

Hakan Yekbaş

https://doi.org/10.15247/dev.35

Cited By: 1

Öz

Through the recent studies, it is known Şitâiyye, know as winter poems, was generally written verse in our classical literature. Yet, the şitâiyye written by Tırnakçı-zâde Zîver Bey and which is the subject of our research was written in prose. In this şitâiyye in the form of prose, the bitter winters in Bolu in the 19th century has been reflected in the style of an embellished prose. This work written in a literary language is the first and only type of its kind.

Anahtar Kelimeler

Şitâiyye, Zîver Bey, Bolu, winter, prose şitâiyye.

Tırnakçı-zâde Mehmed Sa‘îd Zîver Bey ve Mensur Şitâiyyesi

Öz

Klasik edebiyatımızda kış mevsimi dolayısıyla kaleme alınan ve kışı tasvir eden şitâiyyelerin şimdiye kadar yapılan çalışmalarda genelde manzum olarak yazıldığı tespit edilmiştir. Fakat incelememize konu olan Tırnakçı- zâde Zîver Bey’e ait şitâiyye, mensur olarak yazılmıştır. Mensur şitâiyyede 19. asırda Bolu vilayetinde oldukça soğuk geçtiği anlaşılan kış mevsimi süslü nesir diyebileceğimiz bir üslupla anlatılmıştır. Edebî bir dille yazılan bu eser, bugünkü bilgilerimize göre türünün ilk ve tek örneğidir.

Anahtar Kelimeler

Şitâiyye, Zîver Bey, Bolu, kış, mensur şitâiyye.

Kaynakça

• Admış, Aysel (2007), Âkif Divanı, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Yayım- lanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ahmet Bâdî Efendi, Riyâz-ı Belde-i Edirne, Cilt: II, İstanbul Bayezit Devlet Kütüphanesi, No: 10392.
• Akarca, Döndü (2003), Şitâ’iyye Nesiplerinde Dil, Anlatım ve Muhtevâ Özellik- leri, Adana: Çukurova Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Akkuş, Metin (2007), Klâsik Türk Şiirinin Anlam Dünyası, Erzurum: Fenomen Yay.
• Akkuş, Metin (1987), “Türk Edebiyatında Şehr-engizler ve Bursa Şehr-engizleri”, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Akyüz, Kenan, vd. (2000), Fuzûlî Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• Armaoğlu, Fâhir (1997), 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), Ankara: TTK Yay.
• Arslan, Mehmet (2009), Zîver Paşa Dîvân ve Münşe’ât, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yay.
• Bayındır, Şeyda (2008), Şehdî Divanı, Ankara: Gazi Üniversitesi, Yayımlan- mamış Yüksek Lisans Tezi.
• Bulan, Ayşe (1993), Hâşimî Divanı, Konya: Selçuk Üniversitesi, Yayımlan- mamış Yüksek Lisans Tezi.
• Çoşkun, Ali Osman (1990), Simkeş-zâde Feyzî Dîvânı, Ankara: Gazi Üniversi- tesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Çavuşoğlu, Mehmed (1977), Yahyâ Bey Dîvan, İstanbul: İÜ Fen-Edebiyat Fak. Yay.
• Çavuşoğlu, Mehmed ve M. Ali Tanyeri (1987), Zatî Divanı, Cilt: III, İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Yay.
• Çavuşoğlu, Mehmed ve M. Ali Tanyeri (1990), M. Ali, Üsküblü İshâk Çelebi Dîvan, İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yay.
• Dikmen, Hamit (1991), Seyyid Vehbî ve Divânının Karşılaştırmalı Metni, An- kara: Ankara Üniversitesi: Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Doğan, Muhammet Nur (2000), Leyla vü Mecnun, İstanbul: YKY.
• Dörtbudak, Mehmed Veysi (2003), Kıratoğlu Emin Divanı, İzmir: Akademi Kitabevi.
• Eğri, Sadettin (2001), Bir Bursa Efsanesi Münâzara-i Sultân-ı Bahâr Bâ-Şehriyâr- ı Şitâ, İstanbul: Kitabevi Yay.
• Elmas, Sevgi (1997), Rahmî (Kırımlı, Mustafa) Hayatı, Edebî Şahsiyeti, Eserleri ve Dîvânının Tenkidli Metni, Edirne: Trakya Üniversitesi, Yayımlan- mamış Yüksek Lisans Tezi.
• Erdoğan, Mehtap (2009), “Sıdkî Paşa’nın Alegorik Bir Eseri: Berf ü Bahâr”, Turkish Studies Volume 4/2, Winter, 393-438.
• Erkul, Râsih (1992), Birrî Mehmed Dede Divanı, Konya: Selçuk Üniversitesi, Doktora Tezi.
• Fatin, (1271), Tezkire-i Hâtimetü’l-Eş’âr, İstanbul.
• Fedai, Harid (1989), Kıbrıslı Âşık Kenzî Divanı, Cilt: 1, Kıbrıs: KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yay.
• Gölpınarlı, Abdülbâkî (1985), Hâfız Dîvânı, İstanbul: MEGSB Yay.
• Güfta, Hüseyin (1999), Antakyalı Yahyâzâde Âsaf, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Şiir- leri, Antakya: M. Tekin Yay.
• İnal, İbnü’l-emîn Mahmut Kemal (1988), Son Asır Türk Şairleri, Cilt:4, İstan- bul: Dergah Yay.
• Kadıoğlu İdris (2003), Lebîb-i Âmidî Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Divânı’nın Tenkitli Metni, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Kahramanoğlu, Kemal (1995), Sâmî Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Di- vanı’nın Tenkidli Metni, Konya: Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Karal, Enver Ziya (1995), Osmanlı Tarihi, Cilt: VI., Ankara: TTK Yay.
• Kemikli, Bilal (2003), Ârif Hikmet Bey Hayatı, Sanatı, Eserleri, Ankara: MEB Yay.
• Kutlar, Fatma Sabiha (2004), Arpaemîni-zâde Mustafa Sâmî Divan, Ankara: Kalkan Matbaası.
• Küçük, Sabahattin (1994), Bâkî Dîvânı, Ankara: TDK Yay.
• Macit, Muhsin (1997), Nedîm Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• Mehmed Bahaeddin (1997), Yeni Türkçe Lügat, Ankara: Akçağ Yay.
• Mehmed Süreyya, (1308), Sicill-i Osmânî, Cilt: 2, İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Mengi, Mine (1995), Mesîhî Dîvânı, Ankara: AKM Yay.
• Mustafa Bin Şemseddin Ahterî, (1310), Ahterî Kebîr, İstanbul: Matba’a-i Âmire.
• Okur, Atike (Kodaz) (1994), Râzî (Abdullatif) Divanı, Konya: Selçuk Üniver- sitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Okuyucu, Cihan (1994), Cinânî Hayatı, Eserleri, Divanının Tenkidli Metni, An- kara: TDK Yay.
• Özdirek, Recep (1996), “Gânim el-Bağdâdî”, DİA, Cilt: 13, İstanbul, 350-351.
• Pakalın, Mehmet Zeki (2004), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: MEB Yay.
• Şemseddin Sâmî, (2004), Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yay., İstanbul: Çağrı Yay.
• Şeyhülislam Ârif Hikmet Bey, Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Millet Kütüphanesi Ali Emirî Efendi Bölümü, no: 789.
• Tâhirü’l-Mevlevî, (1973), Edebiyat Lügatı (hzl. Kemâl Edib Kürkçüoğlu), İs- tanbul: Enderun Kitabevi.
• Tarlan, Ali Nihad (1970), Zatî Divanı, Cilt: II, İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Yay.
• Tarlan, Ali Nihat (1992), Necâtî Beg Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• Tarlan, Ali Nihat (2005), Ahmet Paşa Divanı, İstanbul: MEB Yay.
• Tırnakçı-zâde Mehmed Sa’îd Zîver Bey, Şitâ’iyye-i Mensûre, İstanbul Üniver- sitesi Kütüphanesi, No: TY 3986.
• Tırnakçı-zâde Mehmed Sa’îd Zîver Bey, Şitâ’iyye, Ankara Milli Kütüphanesi, Yz. A. 1662.
• Tulum, Mertol ve M. Ali Tanyeri (1977), Nev’î Divan, İstanbul: İÜ Fen-Ede- biyat Fakültesi Yay.
• Tuman, Mehmet Nail (2001), Tuhfe-i Nâilî, Cilt:2, (hzl. Mustafa Tatçı, Cemal Kurnaz), Ankara: Bizim Büro Yay.
• Turgutlu Mehmet (2008), Enderunlu Halîm Divanı, Konya: Selçuk Üniversi- tesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Urfalı Kemal Edip, (1991), Urfa Ağzı, Ankara: TDK Yay.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi (1995), Hak Dîni Kur’an Dili, Ankara: Akçağ Yay.
• Yurttaş, M. Nurullah (2007), Feyzî Halil Bey Divânı, Hayatı, Edebî Şahsiyeti, Eserleri ve Divânı’nın İncelemesi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.