Menâkıb-ı Kemâl Ümmî ve Bolu

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 17, 283 - 348, 30.12.2016

Ramazan Sarıçiçek

Öz

Menâkıbnâmeler edebiyatımızın nadide türlerindendir. Bu tür eserlerde bir velinin menkabevi hayatı anlatılır. Âşık/Derviş Ahmed’in Menâkıb-ı Kemâl Ümmî adlı eseri de bu tür eserlerden biridir. Menâkıb-ı Kemâl Ümmî’ye göre, XV. yüzyıl mutasavvıf şairlerinden Kemâl Ümmî Horasan’dan gelip Bolu’ya yerleşmiş ve burada vefat etmiştir. Eserde Kemâl Ümmî’nin menâkıbı vesilesiyle o dönemde yaşamış kişiler ve coğrafya hakkında bilgiler bulunmaktadır. Bu çalışmada menâkıbnâmede adı geçen şahıslar ve coğrafi mekânlar ele alınmış, bu bilgiler ışığında geçmişin aydınlatılmasına ve günümüzünse doğru anlaşılmasına katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Menâkıbnâme, Âşık/Derviş Ahmed, Kemâl Ümmî, Bolu, XV. yüzyıl.

Menâkıb-ı Kemâl Ümmî and Bolu

Öz

Manaqibnames have a significiant place in Turkish Literature. In these types of works, epic life of a wali’s is descibed. Lovers/Darvish Ahmed’s book “Menâkıb-ı Kemâl Ümmî” is one of the works mentioned above. According to Menâkıb-ı Kemâl Ümmî, mystic poet Kemâl Ümmî came from Khorasan then settled and lived in Bolu province till his death. In this work, there are information about geography and people lived in that period on the occasion of Kemâl Ümmî’s manaqib. In this study, geographical locations and the people named in Menâkıbnâme are discussed. In light of these information, it is intended to contribute to the elucidation of the past and correct understanding of today.

Anahtar Kelimeler

Manaqib/Menâkıb, Lovers Darvish Ahmed, Kemâl Ümmî, Bolu, XV. Century

Kaynakça

• ABDULATİPOV, Abdulkadir 2007 , “Türk Dünyası Ortak Edebiyatı”, I. Türk Dünyası Edebiyatı Tarihi, Ankara: AKM Yayınları, C. 9, 311-313.
• ALİ VÂHİT 1933 , “Kemâl Ümmî Hakkında”, Halk Bilgisi Haberleri, Yıl: 3, No:30 15 İkinci Teşrin 1933 , s.212-215.
• ATEŞ, Ahmet 1970 "Menâkıb", İslam Ansiklopedisi, VII, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, s. 701-702.
• ATSIZ, A. Nihal 1985 Haz. , Âşıkpaşaoğlu Tarihi, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• DERVİŞ AHMED, Menâkıb-ı Kemâl Ümmî, Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Manzum Nu:1323.
• ERGUN, S. Nüzhet 1936 , Türk Şairleri, C. I-III, İstanbul.
• HİCKMAN, Dr. W. C. 1982 , “Ümmi Kemal In Anatolian Tradition”, Turcica, XIV s. 155-167.
• OCAK, A. Yaşar 1992 , Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıbnâmeler, Ankara: TTK Yayınları.
• ÖZDAMAR, Mustafa 2000 , Âşık Ahmed Dîvânî ve Bolu Rehberi, İstanbul: Kırk Kandil Yayınları.
• SARIÇİÇEK, Ramazan 1997 , Kemâl Ümmî, Hayatı, Sanatı ve Dîvânı İncelemeMetin , Basılmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• __________ 2009 , “Menâkıb-ı Kemâl Ümmî ve Bolu”, Uluslararası Köroğlu, Bolu Tarihi ve Kültürü Sempozyumu, 550-586.
• __________ 2014 , Sefîne Şerhi Metn-i Sefîne-i Ahmed-i Dîvânî Şerh-i Emced-i Nev-cüvânî , Ankara: Gece Kitaplığı.
• SESSİZ, Emre 2014 , Sarı Müderris Şeyh Sinan ve Divanı İnceleme-Metin-Dizin, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ŞAHİN, Haşim 2004 , “menâkıbnâme” md., TDVİA, C. 29, Ankara, s.112-114.
• ŞEMSEDDİN SAMİ 1302 , Kâmûsü’l-a‘lâm, İstanbul, C.1-2.
• T.C. Dahiliye Vekaleti 1928 , Son Teşkilat-ı Mülkiyede Köylerimizin Adları, İstanbul: Hilâl Matbaası.
• T.C. İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü 1968 , Köylerimiz, 1 Mart 1968 Gününe Kadar, Ankara Başbakanlık Basımevi D.S.İ.
• Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi: 2002 Nesir-Nazım , Ankara: Kültür Bakanlığı, C. 20, 196-199.