Sadeddin Nüzhet’in Gazelleri ve Diğer Şiirleri

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 20, 307 - 332, 01.07.2018

Lokman Taşkesenlioğlu

Öz

Sadeddin Nüzhet Ergun, edebiyat tarihçiliğinin müstesna isimlerinden biri olduğu kadar Türk edebiyatının da önemli bir şahsiyetidir. Edebiyat tarihi alanında yaptığı çalışmalarla kısmen bilinmesine rağmen müellifin, üzerinde detaylı bir şekilde durulması gereken şairlik yönü de mevcuttur. Sadeddin Nüzhet, edebiyat hayatına öğrencilik yıllarında yazdığı şiirler ile girmesine rağmen daha sonra aşama aşama bu türden uzaklaşmış, kendisini ilmi araştırmalara vakfetmiştir. Buna rağmen Milli Mecmua, Yeni Fikir, Kervan gibi gazete ve dergilerde yayımladığı, aruz ve hece ölçüleri ile kaleme aldığı şiirleri, şahsiyetin edebi yönünün de kuvvetli olduğunu gösteren birer eser niteliği taşımaktadır. Özellikle divan şiiri etkisinde vücuda getirdiği gazelleri; onun, geleneğin son temsilcilerinden biri olarak kabul edilmesini sağlamıştır. Bu çalışmada Sadeddin Nüzhet’in hayatı; mutasavvıf, bestekâr, derleyici ve edebiyat tarihçisi kimlikleri çerçevesinde ele alınarak incelenmiş, şair kimliği ve şiirleri üzerinde ayrıca durulmuştur. Eserleri hakkında genel bir bilgi verildikten sonra tespit edilen şiirler şekil ve muhteva olarak tetkik edilmiş, çalışmanın sonunda bir bütün olarak okuyucuya sunulmuştur. Böylece edebiyat camiasında hak ettiği değeri göremeyen Sadeddin Nüzhet’in farklı bir yönüne işaret edilerek, eserlerinin divan şiiri geleneği açısından değeri gösterilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sadeddin Nüzhet Ergun, Gazel, Edebiyat Tarihi, Milli Mecmua, Yeni Fikir

Sadeddin Nüzhet’s Gazels and Other Poems

Öz

Sadeddin Nüzhet Ergun is an important personality in Turkish literature as well as being one of the exceptional names of literary historiography. Despite the fact that he is partly known with his works he performed in the field of literary history, the author also has a spirit of poesy which needs to be studied in detail. Although Sadeddin Nüzhet entered the literary life with poems he wrote in his student years, later he got further away from this genre and devoted himself to scientific research. Despite this, his poems which were published in newspapers and magazines such as Milli Mecmua, Yeni Fikir, Kervan and he wrote with syllable and syllablemetrics are works of art showing that his literary character is also strong. Especially his gazels he created under the influence of divan poetry provided to be accepted him as one of the last representatives of tradition. In this works, Sadeddin Nüzhet’s life was studied as part of the identity of his sufi, composer, compiler, literary historians; his poetidentity and his poems are also emphasized. After giving general information about his works, the poems that were determined were examined as form and content, presented to the reader as a whole at the end of the work. Thus, by pointing to a different as pect of Sadeddin Nüzhet, who can not see the value he deserves in the literary community, his work has been tried to be shown in terms of the divan poetry tradition.

Anahtar Kelimeler

Sadeddin Nüzhet Ergun, Gazels, Literature History, Milli Mecmua, Yeni Fikir

Kaynakça

• BANARLI, Nihat Sami 1998 , Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, II cilt , İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• BEKTAŞ, Ekrem 1995 , “Ergun, Sadettin Nüzhet”, DİA, XI, 299-301, İstanbul: TDV Yay.
• GÖKMEN, Muzaffer 1976 , “Sadettin Nüzhet Ergun”, Türk Kültürü, CLXIV, 499-502.
• Hüseyin Vassaf 2015 , Sefine-i Evliya, Haz. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz, İstan- bul: Kitabevi Yay.
• İNAL, İ. Mahmut Kemal 1999 , Son Asır Türk Şairleri, IV cilt , Haz. İbrahim Baştuğ , Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
• KAHRAMAN, Ali 2012 , “Türk Şairleri”, DİA, XI, 547, İstanbul: TDV Yay.
• KARA, Mustafa 2003 , “Doğumunun 100. Yılında Bursalı Bir Derviş: Saded- din Nüzhet Ergun”, Gümüşlü’den Günümüze Osmanlı Kültüründe Bursa, Ed. Hasan Basri Öcalan , İstanbul: Türkiye Yazarlar Birliği Bursa Şubesi Yay.
• KOÇU, Reşat Ekrem 1968 , “Ergun Hüseyin Sadeddin Nüzhet ”, İstanbul Ansiklopedisi, IX, 5178-5179, İstanbul: Koçu Yayınları.
• NECATİGİL, Behçet 1995 , Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul: Varlık Yay.
• OKUTAN, G. 2003 , “Ergun, Sadettin Nüzhet”, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, III, 384-385, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkan- lığı Yay.
• ÖZLÜK, Nuran 2008 , Milli Mecmua Sistematik İndeks, İstanbul: 3F Yayınevi.
• ÖZTUNA, Yılmaz 1990 , Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi, I cilt , Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Sadeddin 1926 , “Koşma”, Yeni Fikir, XV, 19.
• Sadeddin Nüzhet 1927 , “Ben”, Yeni Fikir, XXIII, 6.
• _________ 1927 , “Tehlike”, Yeni Fikir, XXII, 8.
• _________ 1929 , “Kervan”, Kervan, I, 1.
• SOYSAL, Ayşe Asude 2005 , “Üsküdar’da Mütevazi Bir Cevher: Sadeddin Nüzhet Ergun”, Üsküdar Sempozyumu, II cilt , 613-617, İstanbul: Üsküdar Araştırmaları Merkezi Yay.
• ŞEHSUVAROĞLU, Bedi N. ve Muzaffer Gökman 1976 , Öğretmen – Edebiyat Tarihçisi – Yazar ve Kütüphaneci Sadettin Nüzhet Ergun, İstanbul: İstanbul Şehir Kütüphanesi Yay.
• Şeyh Hüseyin Sadeddin 1339 , “Gazel”, Milli Mecmua, I, 9.
• _________ 1339 , “Gazel”, Milli Mecmua, II, 23.
• _________ 1339 , “Gazel”, Milli Mecmua, III, 38.
• _________ 1339 , “Gazel”, Milli Mecmua, IV, 52.
• _________ 1339 , “Gazel”, Milli Mecmua, VI, 89.
• _________ 1340 , “Gazel”, Milli Mecmua, VII, 105.
• _________ 1340 , “Gazel”, Milli Mecmua, VIII, 122.
• _________ 1340 , “Gazel”, Milli Mecmua, X, 158.
• _________ 1340 , “Gazel”, Milli Mecmua, XII, 178.
• _________ 1340 , “Gazel”, Milli Mecmua, XV, 244.
• TARLAN, Ali Nihat 197 , “Sadettin Nüzhet İçin”, Öğretmen – Edebiyat Tarih- çisi – Yazar ve Kütüphaneci Sadettin Nüzhet Ergun, Haz. Bedi N. Şeh- suvaroğlu ve Muzaffer Gökman, İstanbul: İstanbul Şehir Kütüpha- nesi Yay.
• ÜZÜMCÜ, Gülben 2015 , Yeni Fikir Mecmuasının Tahlili Fihristi, İncelenmesi ve Seçilmiş Metinler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• VARLIK, M. Bülent 2013 , “Nail Çakırhan ve Kervan Dergisi Üzerine Notlar”, Kebikeç, XXXVI, 233-242.
• YAZAR, Mehmet Behçet 1999 , Edebiyatçılar Âlemi, Haz. Mustafa Everdi, Ankara: 21. Yüzyıl Yay.