İzâkî ve Şiirleri

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 19, 169 - 192, 30.12.2017

Ahmet İçli

Öz

Tarihsel süreçte kaleme alınmış altı yüz yıllık geçmişi barındıran metinlerin gün yüzüne çıkarılması ve tanıtılması klasik Türk edebiyatı ile meşgul olanlar için önemli çalışma alanları arasındadır. Özellikle edebî metinleri ve manzumeleri barındıran mecmua çalışmaları, yeni şairlere veya şairlerin yeni şiirlerine ulaşılmasında önemli katkılar sunmaktadır. Osmanlı coğrafyasında Arap harfli Türkçe yazılı birçok yazma eser, Türkiye kütüphanelerinin yanı sıra dünyanın farklı kütüphanelerinde de görülebilmektedir. Bu eserlerin/ mecmuaların tasnifi ve tanıtımı oldukça önemlidir. Kâsımî tarafından M.1625 yılında yazımı tamamlanan, “Bahru’l-Maarif” ve “Sandukatu’l-Maarif” olarak isimlendirilen mecmua, barındırdığı metinler ve tertip özellikleri açısından kayda değer bir eserdir. Bununla birlikte tezkirelerde ve biyografik eserlerde adına rastlamadığımız bazı şairlere ait manzumeleri ihtiva eden eser, edebiyat tarihine ışık tutacak önemli bir kaynak mahiyetindedir. Mecmuada İzâkî mahlaslı şaire ait birçok manzume bulunmaktadır. Eserde tertip edilen karma şairler divanının ilk şiiri de İzâkî’ye aittir. Bakî, Fuzûlî ve Ruhî’ye nazire şiirleri bulunan şairin bir kasidesi ve bir tahmisi de bu mecmuada yer almaktadır. İzâkî’nin kendi hattıyla derlediği bir şiir mecmuasına da ulaşmış bulunmaktayız. Mecmuada geçen kayıtlardan anlaşıldığı kadarıyla M. 1630 yılında hayatta olan şairin bu mecmuasında kendisine ait şiirler de yer almaktadır. Çlışmamızda İzâkî mahlaslı şair, eldeki bilgiler ışığında kısaca tanıtılıp mecmuası hakkında tanıtıcı bilgiler sunulduktan sonra mecmuada geçen manzumeleri/şiirleri ve Kasımî mecmuasında geçen diğer şiirlerinin de matla beyit ve bendleri yeni yazıya aktarılmış haliyle verilecektir.

Anahtar Kelimeler

İzâkî, Kasımî, Bahru’l-Maarif, Mecmua

Izâkî and His Poems

Öz

it is one of the most important missions to unearth and define the texts which contains 600 years of history in the historical period for those who are in the field of classical Turkish literature. Mecmua studies, which especially contain literary texts and poems, offer important contributions in reaching new poems of poets or poets. A lot of manuscripts in Turkish written with Arabic letters in Ottoman geography could be seen in different libraries of the world besides libraries in Turkey. Dissectioning and defining of these works/mecmuas are very important missions. Because, every mecmua certainly has a small detail to clear to the history up. The mecmua written by Kasımî which is called as well “Bahru’l-Maarif” and “Sandukatu’l-Maarif” in 1625 A.D is a significant work in terms of included texts and contexture features. In addition to this, the work is a mean of important source that clears to literature history which includes some poet’s poems we don’t usually encounter with names in biographic works and collection of biographies. Many poems in the mecmua belongs to a poet whose nickname is İzâkî. The first poem of the divan of the mixed poets in the mecmua also belongs to Izâkî. This poet’s one ode and one quintet are existed in this magazine who has parallel poems to Bakî, Fuzûlî and Ruhî. In consequence of our researches a poem magazine that İzâkî compiled his own handwriting. As far as understood from the records in the mecmua, there are his own poems who was still alive in A.D 1630. In this article, poet İzâkî’s poems will be given with new alphabet after informing about his mecmua within the light of available datas.

Anahtar Kelimeler

İzâkî, Kasımî, Bahru’l-Maarif, Mecmua

Kaynakça

• ABDULKADİROĞLU, Abdulkerim Haz. 1999 , İsmail Belîğ, Nuhbetü’l-Asar Li-Zeyli Zübdetü’l-Eş‘âr, Ankara: AKMB Yay..
• AK, Coşkun Haz. 2001 , Bağdatlı Rûhî Dîvânı, I-II, Bursa: Uludağ Üniver- sitesi Yay.
• AYDEMİR, Yaşar 2007 . “Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler” Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic/Türkoloji Araştırmaları, Volume 2/3 Summer, 123-137.
• DEVELLİOĞLU, Ferit 2010 . Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, 26. Baskı, Ankara: Aydın Kitapevi.
• İzâkî, Mecmua, İslamî Şurâ Meclisi Kütüphanesi Kitabhane-i Meclis-i Şurâ-yı İslâmî Sıra Nu: 9810, Kayıt Nu: 952753, Kitap Tanıtım Fiş Nu: 13378- 10, 1631. Tahran
• KALYON, Abuzer 2011, Peşteli Hisali Metali'ün-neza'ir II. cilt İnceleme- Metin, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KARTAL, Ahmet Haz. 2009 . Muallim Naci, Lugat-ı Naci, Ankara: TDK Yay.
• Kasımî 1625 , Bahru’l-Maarif, Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi Seyfettin Özege Yazma Eser Koleksiyonu, ASL Mec 625.
• KAYA, Bilge 2003 , Hisali Hayatı-Eserleri ve Metaliü'n-Nezair Adlı Eserinin Birinci Cildi: İnceleme-Metin, Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı.
• KIRKKILIÇ, Ahmet, Sancak Yusuf Haz. 2009 , Ahterî Mustafa Efendi Ahter-i Kebir, Ankara: TDK Yay.
• KOÇ, Mustafa, Tanrıverdi Eyüp Haz. 2013 , Mütercim Asım Efendi, Kamu- su’l-Muhit Tercümesi, I-VI, Ankara: Türkiye Yazma Eser Kurumu Başkanlığı.
• KURNAZ, Cemal ve Mustafa Tatçı Haz. 2001 , Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yay.
• KURNAZ, Cemal, Aydemir Yaşar 2013 , “Mecmualara Sorulması Gereken Sorular”. Turkish Studies - International Periodical For The Lan- guages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/1, Winter, p. 51-64, Ankara-Turkey.
• KÜÇÜK, Sabahattin Haz. 1994 , Bakî Divanı, Ankara: TDK Yay.
• MALUF, Luvîs 1986 , El-Müncid, Fi’l-Lugati ve’l-A’lam, 35. Baskı, Beyrut: Daru’l-Maşrık.
• Mehmed Süreyya 1308-1311 , Sicill-i Osmanî Yahud Tezkire-i Meşâyih-i Osmaniye, I-IV, İstanbul: Matbaa-i Amire.
• MERMER, Ahmet Haz. 1991 , Mezâkî, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanının Ten- kidli Metni, Ankara: AKMB Yay..
• ÖZCAN, Abdulkadir Haz. 1989 , Şakayıku’n-Numaniye ve Zeylleri, I-V, Çağrı Yay.
• PARLATIR, İsmail Haz. 2012 , Fuzûlî Türkçe Divan, Ankara: Akçağ Yay.
• REDHOUSE, Sir James W 2006 , Turkish and English Lexicon, İstanbul: Çağrı Yay.
• YILDIRIM, Ali 2006 , Divan Edebiyatında Mahlas ve Mahlas-nâmeler, Ankara: Akçağ Yay.