Özrî ve Şiirleri

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 27, 713 - 738, 30.12.2021

Müslüm Yılmaz

Öz

Üsküp kadısı Karaca Hasan’ın oğlu ve şair İzârî’nin kardeşi olan Özrî v. 1522 hakkında müstakil çalışmalar bulunmamakla birlikte kişiliği ve şairliği hakkında tezkirelerde çeşitli yorumlar yer almaktadır. Herhangi bir eseri günümüze ulaşmayan şairin Topkapı Sarayı’ndaki belgelerde ve nazire mecmualarında da şiirlerine rastlanmaktadır. Âşık Çelebi, kendisi gibi kadılık vazifesinde bulunan ve Üsküp civarında yaşayan şair Özrî hakkında çok ilginç bir rivayet aktarmaktadır. Padişaha her sene takvim sunacak kadar astronomi ilmine hâkim olan Özrî’nin Kanuni Sultan Süleyman’ın ilk seferlerinden olan Rodos muharebesine katıldığını ve padişahın kalenin fetih olunup olunamayacağı hususunda bilgi istemesi üzerine yapmış olduğu tetkikler sonucunda kalenin fethi zamanında ay tutulacağını ve kendisinin de vefat edeceği bilgisini vermiştir. Âşık Çelebi, kuşatma esnasında ay tutulduğu gece Özrî’nin vefat ettiğini ve sabaha doğru da kalenin fethinin gerçekleştiğini söylemektedir. Bu çalışmada Şair Özrî’nin hayatı ve şahsiyeti hakkında bilgi verildikten sonra Âşık Çelebi’nin rivayeti temel alınarak ölüm tarihinin modern astronomi verilerinin de yardımıyla doğrulanmasına çalışılacaktır. Son olarak da çeşitli mecmualarda tespit edilen Özrî’ye ait şiirlerin metni verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Özri, Âşık Çelebi, Rodos Seferi, NASA, Şiir

Özrî and Poems

Öz

Although there are no independent studies about Özrî d. 1522 , the son of Skopje judge Karaca Hasan and the brother of poet İzârî, there are various comments about his personality and poetry in biographies. Despite any of his books or works did not reach to this day, some of his poets can be found in the documents as well as in the nazire journals in Topkapı Palace. Âşık Çelebi narrates an alluring story about the poet Özrî, who, like himself, was a judge and lived in the vicinity of Skopje. Özrî, who had enough knowledge of astronomy to present a calendar to the sultan every year, participated in the Battle of Rhodes, one of the first expeditions of Suleiman the Magnificent, and upon the sultan's request for information on whether the castle could be conquered, he informed that the moon would be eclipsed at the time of the conquest of the castle and also Özrî himself would die. Âşık Çelebi says that Özrî passed away on the night of the lunar eclipse during the siege and that the castle was conquered towards the morning. In this study, after giving information about the life and personality of Poet Özrî, it will be tried to validate the date of his death with the help of modern astronomy data based on the narration of Âşık Çelebi. Lastly, the text of Özrî's poems, which were encountered in various journals, will be given.

Anahtar Kelimeler

Özrî, Âşık Çelebi, Rhodes Expedition, NASA, Peom

Kaynakça

• ÂŞIK ÇELEBİ 2010 , Meşâirü’ş-Şuarâ, Haz: Filiz Kılıç, İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
• ÇELTİK, Halil 2013 , Rumelili Şairlerin Şiir Dünyası, Ankara: Kurgan Edebiyat.
• EDİRNELİ NAZMÎ, Mecma’u’n-Nezâ’ir, Haz: M. Fatih Köksal, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195954/mecmaun-nezair-edirneli- nazmi.html 07.09.2021 .
• ERDOĞRU, M. Akif 2004 “Kanuni Sultan Süleyman’ın Rodos Seferi Ruznâmesi,” Tarih İncelemeleri Dergisi, XIX/I, s. 54-74.
• ERTAŞ, Mehmet Yaşar; KILIÇASLAN, Hacer 2017 , “Rodos’un Fetih Günlüğü Kanuni Sultan Süleyman’ın Rodos Seferi Rûznâmesi”, Akademik İncelemeler Dergisi Journal of Academic Inquiries , Cilt/ Volume: 12 Sayı/Issue: 1 Nisan/April s. 1-36.
• HALİL HALİD, 1326 , Rodos Fethinde Sultan Süleyman'ın Tedabir-i Siyasiyesi, İstanbul: Matbaa-ı Ahmed İhsan.
• KINALIZÂDE HASAN ÇELEBİ 1978 , Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Haz. İbrahim Kutluk, Ankara: TTK Yayınları.
• KIRLI, Şaban 2013 , Milli Kütüphane 03 Gedik 18185 Numarada Kayıtlı Kâni’î Mecmuası’nın Şiir Mecmualarının Sistematik Tasnifi Projesi’ne Mestap Göre Tasnifi, Kırşehir: Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KÖKSAL, M. Fatih 2013 , “Özrî”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde- detay/ozri 28.06.2021 .
• LATÎFÎ 2000 , Tezkiretü'ş-Şu'ara ve Tabsiratü'n-Nuzema İnceleme-Metin , Haz: Rıdvan Canım, Ankara: AKM Yayınları.
• MUSTAFA CARULLAHZADE BEYÂNÎ 2017 , Beyânî Tezkiresi Tezkiretü’ş Şu’arâ , Haz. Aysun Sungurhan, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR- /beyanitezkiresi-tezkiretus-suara.html 08.10.2021 .
• NASA, https://eclipse.gsfc.nasa.gov/LEcat5/LE1501-1600.html 06.08.2021
• NİYAZİOĞLU, Aslı 2011 , “Rüyanın Söyledikleri”, Âşık Çelebi ve Şair Tezkiresi Üzerine Yazılar, Haz. Hatice Aynur- Aslı Niyazioğlu, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• PERVÂNE B. ABDULLAH, Pervâne Bey Mecmuası, Haz. Kamil Ali Gıynaş, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194492/pervane-bey- mecmuasi.html, 07.09.2021 .
• YILDIZ, Murat 2013 , Celalzade’nin Rodos Fetihnamesi, İstanbul: Libra Kitap.