Çin Enerji Politikası: ABD ile Rekabetin Tehdit Dengesi Kuramı Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 1, 1 - 40, 29.06.2022

Tolga Öztürk , İnci Nur Durak

Öz

Bu çalışmanın amacı Çin’in enerji politikalarını kaya gazı ve LNG özelinde ele alarak, söz konusu alanda Dünya’nın en büyük üreticisi ABD ile rekabetinin analiz edilmesidir. Kaya gazı çeşitli yöntemlerle, yeryüzüne çıkarılabilen konvansiyonel olmayan önemli gazlar arasında yer almaktadır. Enerji alanında petrol ve doğal gaz için ikame mal olarak sayılabilen kaya gazı rezervlerin bulunmasıyla geleneksel fosil yakıtlara olan eğilimler günümüzde hızlanan yeşil enerji eğilimine rağmen artmakta ve çeşitliliğini sürdürmeye devam etmektedir. Kaya gazı neredeyse Dünya ülkelerinin çoğunda bulunmasına rağmen rezervlerin büyük bir kısmı Çin’de bulunmaktadır. ABD’nin kaya gazı üretim teknolojisini geliştiren ve ihraç eden ilk ülke olması, Dünyanın üretim üssü olarak adlandırabileceğimiz ve bu bağlamda enerjiye yatırımın elzem olduğu Çin’i de sektöre yatırım yapmaya itmiştir. Çin’in özellikle kaya gazı ve yeni enerji alanı arayışları üzerinde yürüttüğü çeşitli girişimlerle, ABD ile rekabette avantajlı konuma geçerek, üretim miktarını arttırmayı hedeflediği görülmektedir. Çin’in enerji politikaları genelinde ve kaya gazı özelinde ABD ile girdiği rekabet Tehdit Dengesi kuramı bağlamında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Çin Enerji Politikası, ABD, Tehdit Dengesi, Kaya Gazı, LNG

Kaynakça

• Aizhu, Chen. 2021. Analysis: Chinese majors to struggle to extend shale gas boom beyond 2025. Erişim tarihi: 29.05.2022. https://www.reuters.com/article/us-china-shalegas-idUSKBN29V0ZE
• Alaziz, Alaa A. 2003. Balance of Threat perception And the prospects of NATO Mediterranean Dialogue. University of Helsinki NATO Academic Affairs. Erişim Tarihi: 12.11.2021. https://www.nato.int/acad/fellow/01-03/alaziz.pdf
• Aratay, Eyüp. 2017. Enerji Arz Güvenliği Çerçevesinde LNG’nin Rolü ve Türkiye. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ARI. 2013 . “EIA/ARI World Shale Gas and Shale Oil Resource Assessment.” Arlington , USA: Advanced Resources International, Inc. Erişim Tarihi:12.11.2021. https://www.adv-res.com/pdf/A_EIA_ARI_2013%20World%20Shale%20Gas%20and%20Shale%20Oil%20Resource%20Assessment.pdf
• Biber, Ali B. ve Yurt, Hafize. 2021.” Güney Çin Denizi'nde ABD ve Çin'in güç mücadelesi.” Erişim tarihi:07.11.2021. https://www.trthaber.com/haber/dunya/guney-cin-denizinde-abd-ve-cinin-guc-mucadelesi-566452.html
• Birdişli, Fikret. 2011. “Ulusal Güvenlik Kavramının Tarihsel ve Düşünsel Temelleri.” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1 (31):149-169 .
• Broderick, Kelsey. 2015. “Chinese Activities in the South China Sea: Implications for the American Pivot to Asia.” Project 2049 Institue. Erişim tarihi: 28.11.2021. https://project2049.net/2015/05/12/chinese-activities-in-the-south-china-sea-implications-for-the-american-pivot-to-asia/
• BP. 2018. “Statistical Review of World Energy.” Erişim Tarihi:13.12.2021. https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statistical-review/bp-stats-review-2018-full-report.pdf
• China State Council. 2012. “China’s Energy Policy 2012.” Erişim tarihi: 07.11.2021. http://english.www.gov.cn/archive/white_paper/2014/09/09/content_281474986284499.htm
• Doğan, Sercan. 2017. “Uluslararası Güvenlik Teorileri: Realizm.” Erişim tarihi: 20.11.2021 https://medium.com/@srcndgn/uluslararas%C4%B1-g%C3%BCvenlik-teorileri-realizm-f21cdb06e99d
• Dörrbecker, Maximilian (Chumwa). “Map of the Strait of Malacca.” Erişim tarihi: 22.05.2022 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index
• EIA . 2021. “Natural gas explained, Where our natural gas comes from.” Erişim tarihi: 10.10.2021. https://www.eia.gov/energyexplained/natural-gas/where-our-natural-gas-comes-from.php
• EIA Outlook. 2017. “International Energy Outlook 2017.” Erişim tarihi:10.10.2021. https://www.eia.gov/outlooks/ieo/pdf/0484(2017).pdf
• EIA. 2013. “North America leads the world in production of shale gas.” Erişim tarihi:12.11.2021 https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=13491
• EIA. 2016. “Shale gas production drives world natural gas production growth.” Erişim tarihi: 10.10.2021. https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=27512
• EIA. 2015. “Technically Recoverable Shale Oil and Shal Gas Resources: China Independent.” Erişim tarihi: 21.10.2021. file:///C:/Users/ASUS/Desktop/JEO%20EKONOM%C4%B0K%20B/China_2013.pdf
• EIA. 2017. “The Strait of Malacca, a key oil trade chokepoint, links the Indian and Pacific Oceans”, Erişim tarihi: 21.10.2021 https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=32452
• EIA Reuters. Global Shale Gas Erişim Tarihi: 8.10.2021 blog.thomsonreuters.com/index.php/global-shale-gas-basins-graphic-of-the-day
• Erkal, Hızır Y. 2018. “Enerji Güvenliğine Yönelik Tehditler Ve ENERJİ Güvenliği Politikalarındaki Değişim.” Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 2 (2): 63-78 .
• Genç, Aslıhan. 2019. “Enerji Kaynakları Çatışmasının Ortasında Güney Çin Denizi.” Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi , 2 (1): 11-28.
• Göral, Fatih. 2015. “Doğal gaz fiyatlarını etkileyen faktörler: panel veri analizi.” , Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Ankara.
• Güler, Uzay. 2019. “Kaya gazı devriminin ABD doğal gaz fiyatlarına etkisi.” yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adnan Menderes Üniversitesi Aydın.
• Güneylioğlu, M. 2021 "BM Kolektif Güvenlik Sisteminin Etkinliği Sorunu: Realist Bir Değerlendirme". Akdeniz İİBF Dergisi (21): 107-120
• Hanayi, Omirbenk. 2016. “Güney Çin Denizi’ndeki Temel Sorunlar ve Çözüm Yolları: Çin’in Yaklaşımı.” Erişim Tarihi: 29.05.2022 file:///C:/Users/ASUS/Downloads/Guney_Cin_Denizi_ndeki_Temel_Sorunlar_ve%20(1).pdf
• İnsider. 2020. “This is how the US and Iran rank among the world's 25 most powerful militaries.” Erişim tarihi:25.12.2021 https://www.businessinsider.com/most-powerful-militaries-in-the-world-ranked-2019-9?IR=T
• İstikbal, Deniz. 2019. “Rejimin Meşruiyeti ve Enerji Güvenliği: Çin Komünist Partisinin Enerji Politikaları.” Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi 2019, 3 (1): 49-68.
• İzol, Ramazan. 2020 "ABD-Rusya-Çin Ekseninde Enerji Güvenliğinin Uluslararası Sistemdeki Artan Önemi: Ortadoğu Petrolleri Örneği". Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (4): 91-102
• İzol, R. , Zenginoğlu, S. 2015 "II EYLÜL VE SONRASI: TERÖRİZM, PETROL VE NÜKLEER TEHDİT EKSENİNDE ORTADOĞU". Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (7): 423-440
• Karaca, R. Kutay. 2012. “Çin’in değişen enerji stratejisinin dış politikasına etkileri (1990–2010).” Uluslararası İlişkiler Dergisi, 9(33): 93-118.
• Karagöl, E. Tanas, Kaya Salihe. 2016. “LNG’nin dünya enerji ticaretindeki yeri”. Seta Yayınları, 73(1).
• Karagöl, E. Tanas, Kavaz İsmail. 2013. “Kaya Gazının Küresel Enerji Piyasalarındaki Yeri ve Türkiye’deki Geleceği.” Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Yayını, İstanbul.
• Karslı, Süleyman. 2015. “Son Gelişmeler Işığında Türkiye’de Kaya Gazı.” Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 5(3): 25-31.
• Karslı, Süleyman. 2015 . Enerji Sektöründe Kaya Gazının Rolü Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 5(3): 17-23.
• Kelkitli, Fatma A. 2017. “İki Savaş Arası Dönemde İtalya'ya Karşı Balkanlarda Bir Dengeleme Politikası Denemesi: Balkan Antantı”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72 (2) , 423-443. DOI: 10.1501/SBFder_0000002452
• Keyik, Mehmet, Erol Mehmet S. 2019. “Realizme Göre Güç ve Güç Dengesi Kavramları.” Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 3 (1): 12-49.
• Korkmaz, Aydan A., Deniz, Mehtap B. 2019. “Sürdürülebilir Temiz Enerji Biyokütle: Enerji Üretimindeki Payı Ve Ekonomiye Katkıları.” II. Uluslararası Battalgazi Multidisipliner Çalışmalar Kongresi 15-16-17 Mart 2019, 141.
• Koşaroğlu, Şerife M., Yalçın Erik, Nazan. 2016. “Tarihsel Süreç Boyunca Değişen Petrol Fiyatları; Kaya Gazi Etkisi ve Bazı Öngörüler.” Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17 (2): 119-143.
• Oral, Muhammed. 2020. “Küresel Enerji Jeopolitiğinde Yükselen Aktör: LNG.” Turkish Studies-Economy, 15(1): 379-393.
• Özalp, Mustafa. 2018. “Dünya Enerji Rekabetinde Oyun Değiştirici Olarak Kaya Gazının Rolü ve Türkiye’ye Olası Etkileri.” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi , 7 (4): 2926-2959.
• Özdemir, Haluk. 2008. “Uluslararası İlişkilerde Güç: Çok Boyutlu Bir Değerlendirme.” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63 (03): 113-144. DOI: 10.1501/SBFder_0000002075
• Öztürk, Bilge Nur. 2021 “The Environmentalist Movement in the World and Environmental Studies in the Marketing Literature” Journal of Marketing and Consumer Behaviour in Emerging Markets 1(12) : 37-54.
• Pekcan, Cemre. 2016. “Güney Çin Denizi Sorunu Çerçevesinde Çin-Hindistan İlişkileri.” Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi , 1 (1): 19-32 .
• Rakipoğlu, Mehmet. 2017. "Revisiting the Saudi Position During the Iran-Iraq War through the Lens of Balance of Threat Theory". Ortadoğu Etütleri 9(1): 118-134.
• Sarı, Kübra. “Çin’in Orta Asya Ülkeleri ile Enerji Diplomasisi” , Çin’in Yükselişi ve Bir Kuşak Bir Yol Girişimi Uluslararası Sempozyum. Proceedings Book/Bildiriler Kitabı, 25 Kasım, Ankara, s.91 Erişim Tarihi: 12.12.202 https://www.researchgate.net/profile/Iran-Arastirmalari-Merkezi-2/publication/344881937_China's_West_Asia_Strategies_and_Belt_and_Road_Initiative_Proceedings_Book/links/5f968d2c299bf1b53e45e895/Chinas-West-Asia-Strategies-and-Belt-and-Road-Initiative-Proceedings-Book.pdf#page=93
• Sevim, Cenk. 2014. “Kaya(Şeyl) Gazının Uluslararası Enerji Politikalarına Etkileri.” Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi 5(1):49-64.
• Shalizi, Zmarak. (2006). Addressing Chinas Growing Water Shortages And Associated Social And Environmental Consequences. Policy Research Working Papers. doi:10.1596/1813-9450-3895 https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/8708
• Sıvış, Efe. 2019. ABD'nin Avrupa Enerji Pazarına Yönelik İzlediği Dış Politika: Kaya Gazı Devrimi ve Avrupa Pazarında Rus Hâkimiyetine Karşı LNG Hamlesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(3): 2177-2202.
• Snyder, Glenn H. 2002. Mearsheimer’s World-Offensive Realism and the Struggle for Security: A Review Essay. International Security, 27(1): 149–173.
• Taner, Ahmet C., 2012. ABD, Geleneksel Olmayan Doğalgaz Türü Kaya Gazı Rezervleri Zenginliği İle Klasik Olmayan Doğalgaz Çeşidi Kömür Yataklı Metan Gazı (Coalbed Methane-CBM) Bolluğu Sayesinde Ulaşacağı Endüstriyel ve Ekonomik Kazanımlar. Fizik Mühendisleri Odası
• The World Bank. (t.y) . “GNI per capita, Atlas method (current US$) - China, United States.” Erişim tarihi: 20.10.2021. https://data.worldbank.org/indicator/NY.GNP.PCAP.CD?locations=CN-US
• Tüysüzoğlu, Göktürk. 2015. “Güney Çin Denizi’nde Gerginlik Tırmanıyor.” Erişim tarihi:25.12.2021. https://www.tuicakademi.org/guney-cin-denizinde-gerginlik-tirmaniyor/
• Topçu, Neslihan. 2020. “Çin’in Enerji Güvenliği Politikaları: Kazakistan, Myanmar ve Pakistan Örnekleri.” (Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Yalçın Erik, Nazan. 2016. “Şeyl Gazı (Kaya Gazı) ve Çevresel Etkileri.” Cumhuriyet Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi , 37 (4): 426-438 .
• Yıldız, Ayşe. 2020. “Enerji Bağımlılığı Özelinde Çin’in Ortadoğu ve Orta Asya Siyaseti”. İNSAMER Araştırma 131. Erişim Tarihi: 26.05.2022. https://www.insamer.com/tr/uploads/pdf/rapor-enerji-bagimliligi-ozelinde-cin-in-ortadogu-ve-orta-asya-siyaseti.pdf
• Yıldız, Dursun. 2014. “Kaya Gazı ve Su.” – Erişim tarihi: 20.10.2021. https://www.hidropolitikakademi.org/uploads/wp/2014/10/KAYA-GAZI-VE-SU-RAPORU.pdf
• Troush, Sergei. 1999. “China's changing oil strategy and its foreign policy implications.” The Brookings Institution, Center for Northeast Asian Policy Studies. Erişim Tarihi: 26.05.2022 https://www.brookings.edu/articles/chinas-changing-oil-strategy-and-its-foreign-policy-implications/
• Turan, İshak. 2020. “Çin’in Enerji Güvenliği Politikası.” Erişim Tarihi: 29.05.2022. https://www.researchgate.net/profile/Ishak-Turan/publication/355130911_CIN'IN_ENERJI_GUVENLIGI_POLITIKASI_Kusak_Yol_Inisiyatifi_ve_Avrasya'da_Yeni_Buyuk_Oyun/links/615f3cefae47db4e57a471a3/CININ-ENERJI-GUeVENLIGI-POLITIKASI-Kusak-Yol-Inisiyatifi-ve-Avrasyada-Yeni-Bueyuek-Oyun.pdf
• T.C Ticaret Bakanlığı. 2020. “Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP) Anlaşması İmzalandı.” Erişim tarihi: 25.9.2021. https://ticaret.gov.tr/blog/ulkelerden-ticari-haberler/malezya/bolgesel-kapsamli-ekonomik-ortaklik-rcep-anlasmasi-imzalandi
• U.S. Energy Information Administration. 2020. “Country Analysis Executive Summary: China. Short-term Energy Outlook, August 2020.” Erişim Tarihi: 29.05.2022 https://www.eia.gov/international/content/analysis/countries_long/China/china.pdf
• Walt, Stephen M. 2009. “Alliances in a Unipolar World.” World politics ,61(1): 86-120.
• Walt, Stephen M. 1985. “Alliance Formation and the Balance of World Power.” International Security, Spring, 1985, Vol. 9, No. 4 (Spring, 1985): 3-43
• Wohlforth, William C. 2016. “Realizm ve Dış Politika”. S. Smith, A. Hadfield, T. Dunne (Editörler). Dış Politika: Teoriler, Aktörler, Örnek Olaylar. (Çev. N. Uslu). İstanbul: Röle Akademik Yayıncılık, 35-53.