Sınır Aşan İnsan Hareketliliğinin Son Dönem Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerine Etkisi

Yıl 2021, Sayı: 2, 102 - 128, 29.12.2021

Ulvi Yener Ceyhan

Öz

Bu çalışmanın amacı, Kopenhag Okulu güvenlikleştirme modelinden yararlanılarak göç iş birliği çerçevesinde Türkiye-Avrupa Birliği (AB) ilişkilerini analiz etmektir. Çalışma kapsamında, göçün güvenlikleştirilmesi ve dışsallaştırılması uygulamalarıyla Türkiye- AB ilişkilerinin sürdürülebilirliği tartışılmaktadır. Türkiye, AB ile göç iş birliği çerçevesinde imzaladığı Geri Kabul Anlaşması’nı (GKA) vize serbestisi diyaloğuna dayandırmaktadır. Bu anlaşmanın imzalanmasından kısa bir süre sonra Türkiye, AB ile 18 Mart Mutabakatı konusunda uzlaşmış ve göçmen geri kabulüne başlamıştır. Bu çalışmada, son dönem Türkiye- AB ilişkilerinin göç iş birliği bağlamında irdelenmesinin gerekliliğine dikkat çekilmektedir. AB son dönemde Türkiye’nin aday ülke statüsünden uzaklaşan yapısını bilmekle birlikte, Türkiye’yi göç alanında iş birliğine gidilen imtiyazlı ortak, hatta stratejik ortak pozisyonunda konumlandırmayı sürdürmektedir. Nitekim Haziran 2021 AB Zirvesi’nde Türkiye’nin adaylık takvimine yer verilmediği gibi yeni müzakere başlıklarının açılmasından da bahsedilmemiştir. Bu çalışma kapsamında Türkiye- AB
ilişkilerinin göç iş birliğiyle yeni bir boyut kazandığı sonucuna ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Göç, Güvenlikleştirme, Dışsallaştırma, Avrupa Birliği ve Türkiye

The Effect Transboundary Human Mobility on Recent Turkey- EU Relations

Öz

This study aims to analyze Turkey- European Union relations within the framework of migration cooperation by using the Copenhagen School securitization model. Within the scope of study is discussed the sustainability of Turkey- EU relations with the practices of securitization and externalization of migration. Turkey has based the Readmission Agreement (GKA) with EU. It is signed within framework of cooperation on visa liberalization dialogue. Shortly after signing of this agreement, Turkey reached with EU 18 March Agreement started the readmission of migrants. In this study, attention is drawn to the necessity of examining the recent Turkey- EU relations in this context of migration cooperation. Although EU is aware of the structure of Turkey that moved away from the status of candidate country in the recent period, it continues to position Turkey as privileged partner, even a strategic partner which cooperation is made in the field of migration. As a matter of fact, Turkey’s candidacy calendar is not included in the June 2021 EU Summit, nor the opening of new negotiation chapters mentioned. Within the scope of this study, it is concluded that Turkey-EU relations have gained a new dimension with migration cooperation.

Anahtar Kelimeler

International Migration, Securitization, Externalization, European Unionand Turkey

Kaynakça

• Abadan Unat, N. (2002). Bitmeyen Göç Konuk İşçilikten Ulus Ötesi Yurttaşlığa. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Akgül Açıkmeşe, S. (2011). “Algı mı, Söylem mi? Kopenhag Okulu ve Yeni Klasik Gerçekçilikte Güvenlik Tehditleri”. Uluslararası İlişkiler Akademik Dergi, 8(30): 43-73.
• Akkaraca Köse, M. (2014). Güvensizlik Sarmalında AB Göç Politikalarına Uyum. Derin Yayınları, İstanbul.
• Akkaraca Köse, M. (2015). “Geri Kabul Anlaşması ve Vizesiz Avrupa: Türkiye’nin Dış Politika Tercihlerini Anlamak”. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 3(2): 195-220.
• Atasü Topçuoğlu, R. (2012). “Düzensiz Göç: Küreselleşmede Kısıtlanan İnsan Hareketliliği”, Küreselleşme Çağında Göç Kavramlar, Tartışmalar. G. Ihlamur Öner ve A. Şirin Öner (drl.). İletişim Yayınları, İstanbul.
• Bartram, D., Poros, M., Monforte, P. (2017). Göç Meselesinde Temel Kavramlar. (Çev. I. Ağabeyoğlu Tuncay), Hece Yayınları, Ankara.
• Baysal, B., Lüleci, Ç. (2015). “Kopenhag Okulu ve Güvenlikleştirme Teorisi”. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 11(22): 61-96.
• Buzan, B., Weaver, O. (2003). Regions and Powers The Structure of International Security. Cambridge University Press, Cambridge.
• Çorabatır, M. (2018). “Uluslararası Aktörler ve Göç Süreçleri: Bir Vaka Çalışması Olarak Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği”, Uluslararası İlişkilerde Göç Olgular, Aktörler ve Politikalar. G. Ihlamur Öner ve A. Şirin Öner (drl.). Der Yayınları, İstanbul.
• Demir, Ö. O., Soyupek, Y. (2015). “Mülteci Krizi Denkleminde AB ve Türkiye: İlkeler, Çıkarlar ve Kaygılar”. Global Politika ve Strateji Analiz, 6(6): 5-34.
• Duruel, M. (2017). “Avrupa Birliği Göç Politikası ve Kitlesel Göç Akınları Karşısındaki Durumu”. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 3(3): 2-12.
• Güleç, C. (2015). “Avrupa Birliği’nin Göç Politikaları ve Türkiye’ye Yansımaları”. Tesam Akademi Dergisi, 2(2): 81-100.
• İçduygu, A., Kristen, B. (2012). “Türkiye’ye Yönelik Göçün Değişen Yörüngesi”, Kentler ve Göç: Türkiye, İtalya, İspanya. A. İçduygu (drl.). İstanbul Bilgi Yayınları, İstanbul.
• Kaya, A. (2016). İslam, Göç ve Entegrasyon Güvenlikleştirme Çağı. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Kaya, A., Kaiser, B. (2018). “Küresel Finansal Kriz, Mülteci Krizi ve İslamofobizm Bağlamında Türkiye- AB İlişkileri”, Hukuki, Siyasi ve İktisadi Yönleriyle Avrupa Bütünleşmesinde Son Gelişmeler ve Türkiye- AB İlişkileri ATAUM 30. Yıl Armağanı. S. Baykal, S. Akgül Açıkmeşe, B. Akçay ve Ç. Erhan (drl.) http://ataum.ankara.edu.tr/30-yil-armagani/ (erişim tarihi: 14.01.2021)
• Kümbetoğlu, B. (2003). “Uluslararası Göç, Toplumsal Cinsiyet ve Güvenlik, Küresel Gidişat Değişen Göçmenler ve Göçmenlik”, Uluslararası İlişkilerde Sınır Tanımayan Sorunlar Göç, Yurttaşlık, İnsan Hakları, Uluslararası Göç, Toplumsal Cinsiyet, Küresel Adalet ve Güvenlik, A. Kaya, A. Özdoğan, G. Göksu (drl.). Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
• Mandacı, N., Özerim, G. (2013). “Uluslararası Göçlerin Bir Güvenlik Konusuna Dönüşümü: Avrupa’da Radikal Sağ Partiler ve Göçün Güvenlikleştirilmesi”. Uluslararası İlişkiler Akademik Dergi, 10(39): 105-130.
• Mercan, S. (2016). “Geri Kabul Anlaşması ve Mülteci Krizi Etkisinde Türkiye- AB İlişkileri”, Europolitika Dergisi, 1(2): 12-19.
• Miş, N. (2011). “Güvenlikleştirme Teorisi ve Siyasal Olanın Güvenlikleştirilmesi”. Akademik İncelemeler Dergisi, 6(2): 345-381.
• Nas, Ç. (2015). “Türkiye- AB İlişkilerinde Geri Kabul ve Vize Serbestliği: Hareketliliğin Yönetimi”. Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, 23(2): 169-186.
• Pazarcı, H. (2007). Uluslararası Hukuk. Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Şemşit, S. (2010). Avrupa Birliği Göç Politikasının Güvenlikleştirilmesi ve Dışsallaştırılması: Türkiye’ye Yansımaları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Şemşit, S. (2018). “Avrupa Birliği Politikaları Bağlamında Uluslararası Göç Olgusu ve Türleri: Kavramsal Bakış”. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 25(1): 269-289.
• Şen, F. Y., Özkorul, G. (2016). “Türkiye- Avrupa Birliği İlişkilerinde Yeni Bir Eşik: Sığınmacı Krizi Bağlamında Yeni Bir Değerlendirme”. Göç Araştırmaları Dergisi, 2(2): 86-119.
• Şirin Öner, A. (2012). “Göç Çalışmalarında Temel Kavramlar”, Küreselleşme Çağında Göç Kavramlar, Tartışmalar. G. Ihlamur Öner ve A. Şirin Öner (drl.). İletişim Yayınları, İstanbul.
• Weaver, O. (1995). “Securitisation and Desecuritisation”. R. Lipschutz (Ed.), On Security, Columbia University Press, New York, 55.
• Yılmaz Elmas, F. (2016). Avrupa Birliği Göç- Dış Politika İlişkisinde Paradigma Değişimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz Elmas, F. (2016). Avrupa Kapı Duvar Göç Yaklaşımında Söylem- Eylem Tutarsızlığı. USAK Yayınları, Ankara.
• Zorlu, M., Yetim, M. (2020). “Yasa Dışı Göçle Mücadele Bağlamında Avrupa Birliği ve Türkiye Politikalarının Karşılaştırılması”. Ortadoğu Etütleri Dergisi, 12(2): 325-347
• İnternet Kaynakları Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu, “Türkiye’deki Mülteciler için Mali Yardım Programı Ara Değerlendirmesi”, https://www.avrupa.info.tr/tr/pr/turkiyedeki-multeciler-icinmali-yardim-programi-ara-degerlendirmesi-ab-destegi-bolgedeki (erişim tarihi: 28.08.2021)
• Canpolat, H. (2015). “Küresel Göç ve Türkiye’nin Göç Politikalarının Gelişimi”, https://www.researchgate.net/publication/291519183_KURESELGOC_VE_TURKIYENIN_GOC_POLITIKALARININ_GELISIMI (erişim tarihi: 09.05.2021)
• Cenevre Sözleşmesi, http://www.multeci.org.tr/wp-content/uploads/2016/12/1951-Cenevre-Sozlesmesi-1.pdf (erişim tarihi: 19.10.2020)
• Council of the European Union, “Conclusions on external relations, 24 June 2021” https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2021/06/25/european-councilconclusions-on-external-relations-24-june-2021/ (erişim tarihi: 28.08.2021)
• Deutsche Welle, “Çavuşoğlu: Geri Kabul Anlaşması’nı askıya aldık”, https://www.dw.com/tr/%C3%A7avu%C5%9Fo%C4%9Flu-geri-kabulanla%C5%9Fmas%C4%B1n%C4%B1-ask%C4%B1ya-ald%C4%B1k/a-49699277 (erişim tarihi: 26.04.2021)
• Euronews, “Alman Başbakan Merkel: Türkiye’nin AB’ye üye olmasını beklemiyorum.”, https://tr.euronews.com/2021/07/22/alman-basbakan-merkel-turkiye-nin-abye-uye-olmas-n-beklemiyorum (erişim tarihi: 15.08.2021)
• European Commission, “Communication from the Comission to the European Parliament, The Council, The European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions on a New Pact on Migration and Asylum”, https://eurlex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:85ff8b4f-ff13-11ea-b44f01aa75ed71a1.0002.02/DOC_3& format=PDF (erişim tarihi: 20.12.2020)
• Göç Terimleri Sözlüğü, https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf (erişim tarihi: 26.01.2021). Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, https://www.goc.gov.tr/genel-mudurlugun-gorevleri (erişim tarihi: 02.12.2020)
• Hisarlıoğlu, F. (2019). “Güvenlikleştirme”, Güvenlik Yazıları Serisi, 24(10): 2-6. https://trguvenlikportali.com/wpcontent/uploads/2019/11/Guvenliklestirme_FulyaHisarlıoglu_v.1.pdf (erişim tarihi: 15.01.2021)
• MarineDeals News, “AB Haziran Zirvesi”, https://www.marinedealnews.com/avrupabirligi-ab-haziran-zirvesi/ (erişim tarihi: 28.08.2021)
• Popescu, G. (2014). “Transforming Border Geographies in a Mobile Age”, http://rfiea.fr/articles/transforming-border-geographies-mobile-age (erişim tarihi: 19.05.2021)
• Voa Türkçe, “AB- Türkiye Göç Mutabakatı Yenilecek Mi?”, https://www.amerikaninsesi.com/a/ab-turkiye-goc-mutabakati-yenilecek-mi/5819766.html (28.08.2021)
• TC Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı, “Türkiye- AB İlişkilerinin Tarihçesi”, https://www.ab.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerinin-tarihcesi_111.html (erişim tarihi: 20.10.2020)
• TC Dışişleri Bakanlığı, “No: 120, 25 Mart 2021, AB Devlet ve Hükümet Başkanları Mart Zirvesi Sonuçları Hakkında”, https://www.mfa.gov.tr/no_-120_-ab-devlet-ve-hukumetbaskanlari-mart-zirvesi-sonuclari-hk.tr.mfa (28.08.2021)
• TC Dışişleri Bakanlığı, “No.226, 25 Haziran 2021, 24-25 Haziran 2021 tarihli AB Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’ne Kabul Edilen Kararlar Hakkında”, https://www.mfa.gov.tr/no_-226_-24-25-haziran-2021-tarihli-ab-devlet-ve-hukumetbaskanlari-zirvesi-nde-kabul-edilen-kararlar-hk.tr.mfa (erişim tarihi: 28.08.2021)
• TC Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6458.pdf (erişim tarihi: 03.12.2020)
• Ulusoy, O., “Geri Kabul Anlaşması, AB ve Türkiye”, https://multeci.net/2013/09/geri-kabulanlamas-ab-ve-tuerkiye/ (erişim tarihi: 14.01.2021)