İlyasbey Camisi’nin Yapısal Davranışının Çevresel Titreşim Testi ve Sonlu Eleman Yöntemleriyle İncelenmesi

Yıl 2020, , 1431 - 1453, 30.04.2020

Temel Türker , Yusuf Yanık

https://doi.org/10.29130/dubited.627927

Cited By: 3

Öz

Kültürel mirasımızın
önemli bir parçası olan camiler zaman içinde doğal afetler veya çeşitli sebepler
neticesinde hasarlara maruz kalmaktadır. Bu nedenle camiler, zaman zaman
restore edilmekte ve korunmaktadır. Tarihi yapıları korumak için mevcut yapısal
davranışlarının çok iyi bilinmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Yapısal
davranışları belirlemek için camilerin dinamik karakteristikleri
belirlenmelidir. Bu çalışmada, İlyasbey Camisi’nin çevresel titreşim testi, üç
boyutlu Sonlu eleman modeli oluşturma, model kalibrasyonu ve sabit yük, rüzgâr
yükü ve deprem yükü etkileri altında analizleri incelenmiştir. Dinamik
ölçümleri çevresel titreşimler altında Çevresel Titreşim Testi Yöntemiyle,
analitik ölçümleri ise Sonlu Eleman Yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. İlyasbey
Camisi’nin başlangıç Sonlu Eleman modeli, cami üzerinde gerçekleştirilen
çevresel titreşim testi sonuçlarına göre kalibre edilmiş ve statik ve deprem
yükleri etkisindeki analizleri değerlendirilmiştir. Bu çalışmada, İlyasbey
Camisi için sabit yük, rüzgâr yükü ve deprem yükü etkileri altında
gerçekleştirilen analizlerden, minarede oluşan yerdeğiştirmeler ile çekme,
basınç ve kayma gerilmelerinin dağılımları elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İlyasbey Cami, Model Kalibrasyon, Operasyonal Modal Analiz, Titreşim Testi

Kaynakça

• [1] A. Bayraktar, A. C. Altunışık, T. Türker ve B. Sevim, “Tarihi Köprülerin Deprem Davranışına Sonlu Eleman Model İyileştirmesinin Etkisi”, Altıncı Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, İstanbul, Ekim, ss. 29-39, 2007.
• [2] F. Birinci, “Taş Kemer Köprülerin Sonlu Eleman Modellerinin Operasyonal Modal Analiz Yöntemiyle İyileştirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, 2010.
• [3] T. Türker, “Çevresel Titreşim Verileri Kullanılarak Yapıların Hasar Durumlarının Tespiti ve Değerlendirilmesi”, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, 2011.
• [4] C. S. Oliveira, E. Cakti, D. Stenge ve M. Branco, “Deprem Yükü Altındaki Minare Davranışı: Tarihi İstanbul Örneği”. Earthq Eng Struct Dyn, c. 41, ss. 19–39, 2012.
• [5] M. H. Baştürk, “Bursa Tarihi Yığma Minarelerinin Dinamik Davranışlarının Modal Analiz Yöntemiyle İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa, Türkiye, 2013.
• [6] E. Ercan ve A. Nuhoğlu, “Üç Açıklıklı Tarihi Yığma Köprünün Yapısal Davranışının Belirlenmesi”, 3. Köprüler Viyadükler Sempozyumu, Bursa, ss. 92-105, Mayıs, 2015.
• [7] T. Türker, A. Bayraktar, İ. Kocaman ve B. Çoruhlu, “Ölçekli Yığma Taş Kemer Köprü Modelinin Dinamik Davranışının Deneysel ve Analitik Olarak İncelenmesi”, 5. Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu, Erzurum, ss. 113-126, Ekim, 2015.
• [8] A. Ural ve F. K. Fırat, “Belirsizlik Altında Kuvvetli Bir Rüzgârla Çöken Duvar Minarelerinin Değerlendirilmesi”, Nat Hazards, c. 76, 2, ss. 999-1018, 2015.
• [9] A. Preciado, “Doğrulanmış Sanal Sonlu Eleman Modelleri ile Tarihi Yığma Kulelerinin Simülasyonunda Sismik Güvenlik Açığı ve Başarısızlık Modları”, Eng Fail Anal, c. 57, ss. 72-87, 2015.
• [10] M. A. Kömür, Ö. D. İbrahim ve H. R. Yerli, “Düzlem Çelik Çerçeve Sistemlerin Operasyonal Modal Analizi”, Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, c. 30, s. 2, ss. 73-79, 2015.
• [11] T. Kocatürk ve Y. S. Erdoğan, “Tarihi Sultan Ahmed Cami M1 Minaresinin Deprem Davranışı”, Struct Eng Mech, c. 59, 3, ss. 539-558, 2016.
• [12] R. Livaoğlu, M. H. Baştürk, A. Doğangün ve C. Serhatoğlu, “Geometrik Özelliklerin Tarihi Yığma Minarenin Dinamik Davranışına Etkisi”, KSCE J Civ Eng, c. 20, 6, ss. 2392-2402, 2016.
• [13] K. Hacıefendioğlu ve E. E. Maraş, “Tarihi Duvar Minarelerinin Belgelerinde ve Ortam Titreşim Testinde Fotogrametri”, Exp Technique, c. 40, 6, ss. 1527-1537, 2016.
• [14] İ. Çalık, A. Bayraktar, T. Türker ve A. O. Ayan, “Tarihi Molla Siyah Cami’nin Deneysel Dinamik Davranışı Üzerine Restorasyon Etkileri”, İnşaat Mühendisliği Sorunları 3. Uluslararası Balkan Konferansı, ss. 362-372, 19-21 Mayıs 2016.
• [15] S. McDonald, “Kablolu Bir Köprünün Operasyonal Modal Analizi, Model Güncellemesi ve Sismik Analizi”, Doctoral dissertation, University of British Columbia, 2016.
• [16] İ. Çalık, A. Bayraktar ve T. Türker, “Betonarme Kubbelerin Taş Yığma Duvarlı Camilerin Dinamik Davranışına Etkisinin Çevresel Titreşim Yöntemiyle İncelenmesi”, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, c. 31, ss. 621-630, 2016.
• [17] S. Uçak, A. Bayraktar ve T. Türker ve G. Osmancikli, “Operasyonal Modal Analiz Testleri Kullanarak Tarihi Yığma Kubbelerinin Sonlu Elemanlar Modeli Kalibrasyonu”, Journal of Performance of Constructed Facilities, c. 30, 2016.
• [18] M. Hejazi, S. M. Moayedian ve M. Daei, “İran Tarihi Tuğla Duvar Minarelerinin Yapısal Analizi”, J Perform Constr Facil, c. 30, 2, ss. 1-9, 2016.
• [19] İ. Çalık, A. Bayraktar ve T. Türker, “Betonarme Kubbelerin Taş Yığma Duvarlı Camilerin Dinamik Davranışına Etkisinin Çevresel Titreşim Yöntemiyle İncelenmesi”, Journal of the Faculty of Engineering and Architectural of Gazi University, c. 31, ss. 621-630, 2016.
• [20] T. Türker ve A. Bayraktar, “İnşaat Aşamasında Ölçeklendirilmiş Betonarme Binanın Titreşim Esaslı Modal Testi”, Bulletin of Earthquake Engineering, c. 5, ss. 1-18, 2016.
• [21] M. Mirtaheri, A. Abbasi ve N. Salari, “Deneysel ve Sayısal Yöntemlerle Tarihi Yığma Minarenin Deprem Davranışı ve Rehabilitasyonu”, Asian J Civ Eng, c. 18, 5, ss. 807-822, 2017.
• [22] G. Bartoli, M. Betti, A. M. Marra ve S. Monchetti, “İnce Yığma Kulelerin Ana Frekansını Tahmin Etmek için Yarı-Deneysel Formülasyonlar”, J Perform Constr Facil, c. 31, 4, ss. 1-10, 2017.
• [23] İ. Çalık, A. Bayraktar, T. Türker, E. Hökelekli ve A. O. Ayan, “Trabzon Ortahisar Fatih Camii Restorasyonuna Yönelik Onarım ve Güçlendirme Çalışmaları”, 6. Tarihi Yapıların Korunması ve Güçlendirilmesi Sempozyumu, Trabzon, ss. 69-78, 2-4 Kasım 2017.
• [24] Y. Yanık, T. Türker, Ö. Yıldırım ve T. Dede, “Yapı Elemanlarının Malzeme Özelliklerinin Model Güncelleme Yöntemiyle Belirlenmesi”, Eurasian Journal of Engineering Sciences and Technology, c. 1, ss. 45-53, 2017.
• [25] B. Erdil, M. Tapan, I. Akkaya ve F. Korkut, “Yapısal Parametrelerin Tarihi Yığma Minarenin Sismik Davranışına Etkisi”, Periodica Polytechnica Civ Eng, c. 62, 1, ss. 148-161, 2018.
• [26] A. Bayraktar, İ. Çalık, T. Türker ve A. Ashour, “Yığma Taş Minarelerinin Deneysel Dinamik Özelliklerine Restorasyon Etkileri”, Materials and Structures, c. 51, 2018.
• [27] L. Zhang, R. Brincker ve P. Andersen, “Operasyonal Modal Analize Genel Bir Bakış: Başlıca Gelişme ve Sorunlar”, B&K Technical Paper, ss. 152-161, 2002.
• [28] R. Brincker, C. E. Ventura ve P. Andersen, “Neden Yalnızca Çıktı Modal Testleri, Çok Çeşitli Pratik Uygulamalar İçin İstenilen Bir Araçtır”, 21. Uluslararası Modal Analiz Konferansı Bildirisi (IMAC XXI), Kissimmee, Florida, 2003.
• [29] J. L. F. S. Ramos, “Titreşim İmzalarına Dayalı Duvar Yapılarında Hasar Tespiti”, Doktora Tezi, Minho Üniversitesi , Portugal, 2007.
• [30] N. J. Jacobsen, P. Andersen ve R. Brincker, “ISMA2006’nın Operasyonal Modal Analizinde Harmonik Uyarılmaya Sağlam Bir Teknik Olarak Gelişmiş Frekans Etki Alanı Ayrıştırma Yönteminin Kullanılması”, International Conference on Noise and Vibration Engineering, Leuven, Belgium, ss. 3129-3141, 2006.
• [31] J. S. Bendat ve A. G. Piersol, Rasgele Veri: Analiz ve Ölçüm Prosedürleri, 3. Baskı, John Wiley and Sons, USA, 2004.
• [32] R. Brincker, L. Zhang ve P. Andersen, “Frekans Alanı Ayrışımı Kullanarak Çevre Tepkilerinden Model Belirleme”, 18. Uluslararası Modal Analiz Konferansı, San Antonio, USA, ss. 625-630, 2000.
• [33] B. Peeters ve G. D. Roeck, “İnşaat Mühendisliğinde Referans Tabanlı Stokastik Alt Alan Tanımlaması”, Inverse Problems in Civil Engineering, c. 8, ss. 47-74, 2000.
• [34] B. Peeters, “İnşaat Mühendisliğinde Sistem Belirleme ve Hasar Tespiti”, Doktora Tezi, KU Leuven Üniversitesi, Belgium, 2000.
• [35] D. J. Yu ve W. X. Ren, “EMD Tabanlı Stokastik Altalanın Operasyonal Titreşim Ölçümlerinden Yapıların Belirlenmesi”, Engineering Structures, c. 27, ss. 1741-1751, 2005.
• [36] Zemin Etüt Raporu, Aydın İli, Didim İlçesi, Balat Mahallesi, İlyasbey Cami Minaresinin Tamamlanmasına Yönelik Zemin ve Temel Etüt Raporu, Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Aydın, 2017.
• [37] TBDY, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ankara, 2018.
• [38] PULSE. (2006), Analizörler ve Çözümler, Release 11.2, Bruel and Kjaer, Sound and Vibration Measurement A/S, Denmark, 2006.
• [39] OMA. (2006), Operasyonal Modal Analiz, Release 4.0, Structural Vibration Solution A/S, Denmark. [40] SAP2000. (2008), Integrated Finite Element Analysis and Design of Structures, Computers and Structures Inc”, Berkeley, California, USA.
• [41] TS498, Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 1987.
• [42] T. Türker, İlyasbey Camisi Minaresi’nin Yapısal Analizleri, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, Teknik Rapor, 2017.