A Physical Properties-Focused Analysis for the Selection of Impregnated Wood in Architecture

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 37 - 48, 30.01.2025

Habibe Öztürk , Z. Sevgen Perker

https://doi.org/10.29130/dubited.1431384

Öz

Wood, one of the building material of the architectural tradition and the future, is subject to deterioration due to various factors. The most commonly used process for the protection of wooden materials is impregnation. The diversity of wood species and impregnation materials and methods complicates building material selection processes for architects. The diversity of building elements requires focusing on the different performances of the material in the building material selection process. In this context, this research aims to provide a guiding framework that focuses on the effect of impregnation on the physical properties of wooden materials. Within the scope of the research, 35 Turkey-based, experimental research articles on the subject in the Dergipark database were analyzed in terms of wood type, impregnation material, impregnation method, and the effect of impregnation on the physical properties of the wood material. As a result of the research, a physical property-oriented framework has been reached that will rationalize the impregnated wood building material selection processes for architects who are decision-makers in the architectural design and building repair stages.

Anahtar Kelimeler

Architecture, Wood, Impregnation, Material, Physical Properties

Mimaride Emprenyeli Ahşap Seçimi İçin Fiziksel Özellik Odaklı Bir Analiz

Öz

Mimarlık geleneğinin ve geleceğin başlıca yapı malzemelerinden biri olan ahşap, çeşitli etkenler karşısında bozulmaya uğramaktadır. Ahşap malzemenin korunması konusunda yaygın olarak uygulanan işlem emprenyedir. Ağaç türlerinin yanı sıra emprenye madde ve yöntemlerinin çeşitliliği, mimarlar için yapı malzemesi seçim süreçlerini karmaşık hale getirmektedir. Ahşap yapı elemanlarının çeşitliliği ise yapı malzemesi seçim sürecinde malzemenin farklı performanslarına odaklanılmasını gerektirmektedir. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı; emprenyenin ahşap malzemenin fiziksel özelliklerine etkisine odaklanan, rehber niteliğinde bir çerçeve sunmaktır. Araştırma kapsamında, Dergipark veritabanında yer alan, konuyla ilgili 35 adet Türkiye merkezli, deneysel içerikli araştırma makalesi ağaç türü, emprenye maddesi, emprenye yöntemi ve emprenyenin ahşap malzemenin fiziksel özelliklerine etkisi bakımından analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, mimari tasarım ve yapı onarım aşamalarında karar verici konumda olan mimarlar için, emprenyeli ahşap yapı malzemesi seçim süreçlerini rasyonel hale getirecek, fiziksel özellik odaklı bir çerçeveye ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mimarlık, Ahşap, Emprenye, Malzeme, Fiziksel Özellikler

Kaynakça

• [1] F. Sezgin and G. Çelebi, "Bina Tasarımında Malzeme Seçimi için Model Çalışması," Politeknik Dergisi, vol. 14, no. 3, pp. 215-222, 2011.
• [2] Z. S. Perker, "Geleneksel ahşap yapılarımızda kullanım sürecinde oluşan yapı elemanı bozulmalarının Cumalıkızık örneğinde incelenmesi," Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Uludağ Üniversitesi, Bursa, 2004.
• [3] Z. S. Perker and N. Akıncıtürk, "Cumalıkızık’da Ahşap Yapı Elemanı Bozulmaları," Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, vol. 11, no. 2, 2006. [Online]. Available: https://doi.org/10.17482/uujfe.61527
• [4] H. E. Desch and J. M. Dinwoodie, Timber: Structure, Properties, Conversion and Use, 7th Edition. MacMillan, New York, 1996.
• [5] Anonim, The encyclopedia of wood. New York: Sterling Publishing Co Inc, 1980.
• [6] R. Günay, Geleneksel ahşap yapılar sorunları ve çözüm yolları. İstanbul: Birsen Yayınevi, 2002. [7] Y. Örs and H. Keskin, Ağaç malzeme bilgisi. Ankara: Atlas Yayınevi, 2001.
• [8] İ. Hacı Aktar, "Yapıda kaplama malzemesi olarak ahşap ve ahşap esaslı ürün kullanımının araştırılması," Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa, 2017.
• [9] Naval Facilities Engineering Command, "Wood protection. Chapter 2. Wood as a construction material," 2-1/ 28, 1990. [Online]. Available: https://www.wbdg.org/FFC/NAVFAC/OPER/mo312.pdf
• [10] A. Y. Bozkurt, Y. Göker, and N. Erdin, Emprenye Tekniği. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, Yayın No: 3779, 425s. İstanbul, 1993.
• [11] M. K. Yalınkılıç, E. Baysal, and Z. Demirci, "Bazı Borlu Bileşiklerin Ve Su İtici Maddelerin Kızılçam Odununun Higroskopisitesi Üzerine Etkileri," Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, vol. 1, no. 3, pp. 161-168, 1995.
• [12] E. Baysal, H. Peker, and M. Çolak, "Borlu Bileşikler ve Su İtici Maddelerin Cennet Ağacı Odununun Fiziksel Özellikleri Üzerine Etkileri," Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, vol. 20, no. 1, pp. 55-65, 2004.
• [13] E. Baysal, H. Peker, and M. Çolak, "Çeşitli Emprenye Maddeleri ile Muamele Edilen Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Odununda Retensiyon ve Higroskopisite Miktarları," Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, vol. 21, no. 1, pp. 166-179, 2005.
• [14] G. Köse Demirel and A. Temiz, "Alkil keten dimer / borik asit kombinasyonları ile emprenye edilen sarıçam (Pinus sylvestris L.) örneklerinin boyutsal kararlılığı ve mekanik özellikleri," Ormancılık Araştırma Dergisi, vol. 9, Özel Sayı, pp. 142-147, 2022. [Online]. Available: https://doi.org/10.17568/ogmoad.1094444
• [15] H. Pelit, M. Korkmaz, and M. Budakçı, "Farklı Ahşap Malzemelerin Bazı Fiziksel Özelliklerine Su İtici Maddelerin Etkileri," İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, vol. 6, no. 3, pp. 1027-1036, 2017.
• [16] A. Var, E. Öktem, and Ü. Yıldız, "Kuru Sıcaklığın Kolofan İle Emprenye Edilmiş Ahşap Malzemenin Makroskopik Özellikleri Üzerine Etkisi," Turkish Journal of Forestry, vol. 1, no. 1, pp. 75-86, 2000. [Online]. Available: https://doi.org/10.18182/tjf.07646
• [17] A. Var, "Ahşap Malzemede Su Alımının Parafin Vaks / Bezir Yağı Karışımıyla Azaltılması," Turkish Journal of Forestry, vol. 2, no. 1, pp. 97-110, 2001. [Online]. Available: https://doi.org/10.18182/tjf.30704
• [18] H. Tan, M. Özbayram, H. Peker, and Ü. C. Yıldız, "Effects of Some Boron Compounds on the Leachabılıty of Eucalyptus (Eucalyptus camaldulensis Dehn.) WOOD," Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, vol. 4, no. 1, pp. 127-136, 2003.
• [19] S. Kızılırmak and D. Aydemir, "Çeşitli Nano Partiküllerle Emprenyelenmiş Isıl İşlemli Ahşap Malzemelerin Bazı Özellikleri," Bartın Orman Fakültesi Dergisi, vol. 21, no. 3, pp. 722-730, 2019.
• [20] A. A. Var and A. Yalçındağ, "Jeotermal kaynak sularının ahşabın hacimsel daralma ve genişleme özelliklerine karşı önleyici etkinliği," Turkish Journal of Forestry, vol. 22, no. 4, pp. 444-448, 2021. [Online]. Available: https://doi.org/10.18182/tjf.962675
• [21] A. A. Var and İ. Kardaş, "Kütahya-Simav jeotermal sularıyla emprenyeli çam odunlarının çekme ve şişme özellikleri ile kullanım yeri stabilitesi," Turkish Journal of Forestry, vol. 18, no. 1, pp. 57-62, 2017. [Online]. Available: https://doi.org/10.18182/tjf.308993
• [22] B. Öztürk and M. Atar, "Ahşap Lavabo ve Küvetlerde Boyutsal Kararlılık Tasarımına Emprenye İşleminin Etkisi," Politeknik Dergisi, vol. 26, no. 1, pp. 477-485, 2023. [Online]. Available: https://doi.org/10.2339/politeknik.1256422
• [23] A. Var, "Borlu Madde Katılım Oranının Yongalevhanın Fiziksel Özelliklerine Etkileri," Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol. 14, no. 3, pp. 235-245, 2010. [Online]. Available: https://doi.org/10.19113/sdufbed.71138
• [24] H. Ş. Kol, A. Özçifçi, and S. Altun, "Üre Formaldehit ve Fenol Formaldehit Tutkalı ile Üretilen Lamine Ağaç Malzemelerin Isı İletkenliği Katsayısı Üzerine Emprenye Maddelerinin Etkileri," Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, vol. 8, no. 2, pp. 125-130, 2008.
• [25] A. Demir and İ. Aydın, "Yangın geciktirici kimyasallarla emprenye edilmiş kontrplakların en iyi ısı iletim özellikleri için optimum çözelti konsantrasyonunun yapay sinir ağları ile belirlenmesi," Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, vol. 22, no. 2, pp. 161-169, 2021. [Online]. Available: https://doi.org/10.17474/artvinofd.896585
• [26] A. Var, "Parafinle Emprenye Edilen Ahşabın Makroskopik Özellikleri Üzerine Kuru Sıcaklığın Etkisi," Turkish Journal of Forestry, vol. 4, no. 2, pp. 61-68, 2003. [Online]. Available: https://doi.org/10.18182/tjf.60356
• [27] M. Özalp and H. Hafızoğlu, "Su Soğutma Kulelerinde Kullanılan Karaçam Örneklerinde Fiziksel ve Mekanik Özelliklerde Meydana Gelen Değişimin İncelenmesi," Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, no. 017, pp. 129-138, 2008.
• [28] O. Özgenç, Ü. Yıldız, and S. YILDIZ, "Odun Yüzeylerinin Bazı Yeni Nesil Emprenye Maddeleri ve Üst Yüzey İşlemler ile Açık Hava Etkilerine Karşı Korunması," Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, vol. 14, no. 2, pp. 203-215, 2013.
• [29] C. Söğütlü and N. Döngel, "Emprenye İşleminin Ağaç Malzeme Yüzey Pürüzlülüğü ve Renk Değişimine Etkisi," Politeknik Dergisi, vol. 12, no. 3, pp. 179-184, 2009.
• [30] H. İ. Kesik, H. Keskin, F. Temel, and Y. Öztürk, "Vacsol Aqua ile Emprenye Edilmiş Bazı Ağaç Malzemelerin Yüzey Pürüzlülüğü ve Yapışma Direnç Özellikleri," Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, vol. 16, no. 1, 2016. [Online]. Available: https://doi.org/10.17475/kujff.75845
• [31] H. Öztürk, "Ahşap Emprenyesi Üzerine Yapılan Çalışmaların Analizi," Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa, 2024.