ÇOK BOYUTLU ALGILANAN SOSYAL DESTEK ÖLÇEĞİ'NİN PSİKOMETRİK ÖZELLİKLERİNİN OTİZMLİ ÇOCUK AİLELERİ ÜZERİNDEN İNCELENMESİ

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 4, 20 - 32, 09.01.2013

Öğr.gör.dr.bekir Meral , Bekir Fatih Meral , Doç.dr.atilla Cavkaytar , Atilla Cavkaytar

Öz

Araştırmanın amacı, Zimet, Dahlem, Zimet vd., (1988) tarafından geliştirilen ve en son Eker, Arkar ve Yaldız (2001) tarafından Türkçe uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılan Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği'nin (ÇBASDÖ) psikometrik özelliklerinin otizmli çocuk aileleri üzerinden incelenmesidir. Araştırma grubu 860 otizmli çocuk ailesinden oluşmaktadır. Araştırmada ÇBASDÖ için açımlayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi, ölçüt bağıntılı geçerlik, Cronbach alpha iç tutarlığı ve madde toplam korelasyon hesaplamalarına yer verilmiştir. ÇBASDÖ geçerlik ve güvenirlik analizleri Paws Statistics 18.0 (SPSS Statistics) and LISREL 8.71 programları ile gerçekleştirilmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonuçlarına göre faktör yüklerinin .76 ve .86 arasında değiştiği gözlenmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre ÇBASDÖ iyi düzeyde uyum indislerine sahiptir (x2/sd=uyum; 121.31/47=2.58). Ölçeğin 3 faktörlü modelinin iyi düzeyde uyum indekslerine sahip olduğu gözlenmiştir (RMSEA=.004, SRMR=.002, GFI=.98, AGFI=.96, NFI=.99, NNFI=.99, CFI=.99, IFI=.99 ve RFI=.99). Ölçüt bağıntılı geçerlik bulguları ÇBASDÖ ile Aile Destek Ölçeği toplam ve alt alanları arasında anlamlı ve pozitif yönlü (p<.01) bir ilişki vardır. ÇBASDÖ'nin toplam ve alt alan Cronbach alpha güvenirlik değerleri yüksek bulunmuştur (toplam=.91, aile=.90, arkadaş=.91, özel biri=.89). ÇBASDÖ'nin test yarılama/iki-yarı güvenirliğinin, korelasyon katsayısı .92 (p<.01) ve Spearman Brown hesaplamasına .91 (p<.01) göre iyi düzeyde olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin madde-toplam korelasyonları .58 ile .72 arasında değişmektedir ve dolayısıyla ölçeğin ayırt ediciliği yüksektir. Bulgular, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği'nin (ÇBASDÖ) otizm ve özel eğitim alanında geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olarak kullanılabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, sosyal destek, açımlayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi, güvenirlik, otizmli çocuk ailesi.

The Examination of the Psychometric Properties of Multidimensional Scale of Perceived Social Support on Parents of Children with Autism

Öz

The aim of this study is to examine psychometric properties of Multidimensional Scale of Perceived Social Support (MSPSS) (Zimet, Dahlem, Zimet & et. all., 1988; Eker, Arkar & Yaldız, 2001) on parents of children with autism in Turkey.

Method: Participants were 806 mothers of children with autism in Turkey. In this study, exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis, criterion validity, Cronbach alpha correlation coefficients and corrected item-total correlations of the MSPSS form were examined. For the validity and reliability analysis of MSPSS, Paws Statistics 18.0 (SPSS Statistics) and LISREL 8.71 programs were used.

Results: Factor loads are between .75 and .86 as to exploratory factor anaysis. According to confirmatory factor analysis results, this study has a goodness of fit (x2/df=fit; 121.31/47=2.58). It is seen that fit index values and 3 factor model of MSPSS are fit (RMSEA=.004, SRMR=.002, GFI=.98, AGFI=.96, NFI=.99, NNFI=.99, CFI=.99, IFI=.99 ve RFI=.99). For criterion validity of MSPSS, Family Social Support Scale (FSSS) (Kaner, 2004) is used. It is determined that there is significant and positive relationship (p<.01) between the both MSPSS and FSSS. The total and sub-areas of Cronbach alpha values in MSPSS are high (total=.91, family=.90, friends=.91, significant other=.89). Split-half reliability is high (Pearson r= .92 – Spearman's rho=.91) in MSPSS. Corrected item-total correlations are between .58 ile .72 and upper than .40 in MSPSS.

Conclusion: Results showed that Multidimensional Scale of Perceived Social Support (MSPSS) is a valid and reliable instrument which can be used in the fields of autism and special education.

Anahtar Kelimeler

Multidimensional Scale of Perceived Social Support (MSPSS), social support, confirmatory factor analysis, exploratory factor analysis, validity, reliability, parents of children with autism., Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, sosyal destek, açımlayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi, güvenirlik, otizmli çocuk ailesi.

Kaynakça

• Anderson, K.H. (1998). The relationship between family sense of coherence and family quality of life after illness diagnosis. In H.I. McCubbin, E.A. Thompson, A.I. Thompson, J.E. Fromer (Edss.). Stress, coping, and health in families: Sense of coherence and resiliency. Thousand Oaks, CA: Sage Publications Inc.
• Anderson, J. C. & Gerbing, D. W. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness-of-fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49, 155-173.
• Arkar, H., Sarı, Ö., Fidaner, H. (2004). Relationships between Quality of Life, Percived Social Support, Social Network and Loneliness in a Turkish Sample. Yeni Symposium. 42 (1):20-27.
• Bayat, M., (2005). How Family Members' Perceptions of Influences and Causes of Autism May Predict Assessment of Their Family Quality of Life. Loyola Univesity Chicago. Unpublished Doctoral Dissertation. UMI Microform 3180946.
• Boyd, B.A. (2002). Examining the Relationship between Stress and Lack of Social Support in Mothers of Children with Autism. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 17(4), 208-215.
• Büyüköztürk, Ş. (2004). Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem A Yay.
• Byrne, B. M. (2006). Structural equation modeling with EQS. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Cole, D. A. (1987). Utility of confirmatory factor analysis in test validation research. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 55, 1019-1031.
• Cobb (1976). Social Support as a Moderator of Life Stress. Psychosom Med, 38, 300-314.
• Çakır, Y. & Palabıyık, R. (1997). Gençlerde Sosyal Destek, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması. Kriz Dergisi, 5(1), 15-24.
• Dunst, C.J., Trivette, C.M. & Cross, A. (1986). Mediating Influences of Social Support: Personal, Family and Child Outcomes. American Journal of Mental Deficiency, 90(4), 403-417.
• Eker, D. & Arkar, H.(1995). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Faktör Yapısı, Geçerlilik ve Güvenirliği. Türk Psikologlar Dergisi, 10(34), 45-55.
• Eker, D. Arkar, H. Yaldız, H. (2001). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği‘nin Gözden Geçirilmiş Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirliği, Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1):17-25.
• Ekinci, H. ve Ekici, S. (2003). İşletmelerde Örgütsel Stres Yönetim Stratejisi Olarak Sosyal Desteğin Rolüne İlişkin Görgül Bir Araştırma. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi. 27(1): 109-120.
• Gallagher, J. J., Beckman, P., Cross, A. H. (1983). Families of handicapped children: Sources of stress and its amelioration. Exceptional Children, 50(1), 10-19.
• Gray, D.E. & Holden, W.J. (1992) Psychological-social well-being among the parents of children with autism. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 18, 83–93.
• Gülbahar, Y & Büyüköztürk, Ş. (2008). Değerlendirme Tercihleri Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması, Adaptation of Assessment Preferences Inventory To Turkısh. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 35, 148-161.
• Hastings, R.P. & Brown, T. (2002). Behavior problems of children with autism, parental self-efficacy, and mental health. American Journal on Mental Retardation, 107(3), 222-232.
• Hu, L.T., & Bentler, P.M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structural analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1-55.
• Jöreskog, K. ve Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural Equation Modeling with the SIMPLIS Command Language. Lincolnwood, USA: Scientific Software International, Inc.
• Juanita, W.M. (2005). Social Support as a Mediator between Symptom Distress and Quality of Life in Women with Breast Cancer. Journal of Obstetric, Gynecologic & Neonatal Nursing; 34(4), 482-493.
• Kaner, S. (2003) Aile Destek Ölçeği: Faktör Yapısı, Güvenirlik ve Geçerlilik Çalışması, Ankara Üniversitesi Özel Eğitim Dergisi, 4(1), 57-72.
• Kaner, S. (2004). Engelli Çocukları Olan Anababaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Bilimsel araştırma projesi kesin raporu, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Kazak, A. & Marvin, R.S. (1984). Differences, Difficulties and Adaptation: Stress and Social Networks in Families with a Handicapped Child. Family Relations, 33, 67-77.
• Kazarian, S.S. & McCabe, S.B. (1991) Dimensions of social suport in the MSPSS: Factorial structure, reliability, and theoretical implications. J Community Psychol, 19, 150-160.
• Lindholm, M.M., (2007). Stress, Coping and Quality of Life in Families Raising Children With Autism. Unpublished Doctoral Dissertation, California School of Professional Psychology Alliant International Univesity. UMI Microform 3299505.
• MacCallum, R.C., Browne, M.W., & Sugawara, H.M, (1996). Power analysis and determination of sample size for cavariance structure modeling. Psychological Methods, 1, 130-149.
• Marcus, L.M., Kunce, L.J., & Schopler, E. (2005). Working with families. In F.R. Volkmar, R. Paul, A. Klin, & D. Cohen (Eds), Handbook of Autism and PervasiveDevelopmental Disorders (3rd edition, pp. 1055-1086). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc.
• Marsh, H. W., Balla, J. R., & McDonald, R. P.(1988). Goodness-of-fit indexes in confirmatory factor analysis: The effect of sample size. Psychological Bulletin, 103, 391-410.
• Minnes, P. M. (1988). Family resources and stress associated with having a mentally retarded child. American Journal on Mental Retardation, 93 (2), 184-192.
• Özgüven, İ.E., (2000). Psikolojik Testler, 4. Baskı, Ankara, PDREM Yayınları, Sistem Ofset.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Test of significance and descprictive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Sencar, B. (2007). Otistik Çocuğa Sahip Ailelerin Algıladıkları Sosyal Destek ve Stres Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş, Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Ekinoks Eğitim Yay.
• Taylor, S.E., & Aspinwall, L.G. (1990). Psychological aspects of serious illness: Chronic cinditions, fatal dieases, and clinical care. Washington, DC: American Psychological Association Inc.
• Tunali, B. & Power, T.G. (1993). Creating satisfaction: A psychological perpective on stress and coping in families of handicapped children. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 34(6), 945-957.
• Ünlüer, E. (2009). 2-6 Yaş Arası Otistik Çocuğa Sahip Annelerin Algıladıkları Sosyal Destek ve Umutsuzluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Warter, E.H., (2009). Promoting Resiliency In Families of Individuals Diagnosed With An Autism Spectrum Disorders: The Relationship Between Parental Beliefs And Family Adaptation. Unpublished Doctoral Dissertation, Boston College Lynch Graduate School of Education.UMI Microform 3344740.
• Zimet, G.D., Dahlem, N.W., Zimet, S.G. & et all. (1988). The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. J Pers Assess, 52, 30-41.