MESLEKİ TÜKENMİŞLİKTE BAZI DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERİN ETKİSİ: KAMU’ DA BİR ARAŞTIRMA

Year 2006, Volume: 6 Issue: 2, 15 - 23, 01.10.2006

H. Nejat Basım Harun Şeşen

Abstract

Mesleki tükenmişlik, bir örgütteki insan kaynağının verimli ve etkili çalışmasını ve bu bağlamda örgütsel performansı olumsuz yönde etkileyen bir süreçtir. Bu çalışmada iki üniversite hastanesi ile iki devlet hastanesinin çeşitli kliniklerinde görev yapan 239 hemşirenin tükenmişlik düzeyleri bazı değişkenler açısından incelenmiştir. Araştırmada ölçüm aracı olarak “Maslach Tükenmişlik Envanteri” kullanılmış, elde edilen verilerin değerlendirilmesinde alt boyutlar arası korelasyonlar araştırılmış ve değişkenler yönünden farklılaşmalar tek yönlü varyans analizi ile incelenmiştir. Sonuçlar, “duygusal tükenme” ile “duyarsızlaşma” alt boyutlarının genel tükenmişlik düzeyi ile yüksek korelasyon gösterdiğini, “kişisel başarı hissi” alt boyutunun ise anlamlı bir korelasyona sahip olmadığını; eğitim seviyesi, yaş ve çalışma süresi değişkenleri yönünden hemşirelerin tükenmişlik düzeylerinin farklılaştığını, buna karşın medeni durum ve çalışılan klinik değişkenlerinin ise bir fark yaratmadığını göstermiştir

References

• AĞAOĞLU, E.; CEYLAN, M. KASIM, E. ve MADDEN, T. (2004): “Araştırma Görevlilerinin Kendi Tükenmişlik Düzeylerine İlişkin Görüşleri”, Malatya, 13 ncü Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı.
• BAKKER, A. B.; SCHAUFELI, W. B.; DEMEROUTI, E.; JANSSEN, P. M. P.; VAN DER HULST, R. ve BROUWER, J. (2000): “Using Equity Theory to Examine the Difference Between Burnout and Depression”, Anxiety, Stress and Coping, Vol. 13, ss. 247-268.
• BARUT, Y. ve KALKAN, M. (2002): “Ondokuz Mayıs Üniversitesi Öğretim Elemanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 14, ss. 66-77.
• CARDINELL, C. (1981): “Burnout? Mid-life Crisis? Let’s Understand Ourselves”, Contemporary Education.
• CHEMISS, C. (1980): Staff Burnout, Job Stres in the Human Service, Beverly Hills, California, Sage Publications.
• CORDES, C. L. ve DOUGHERTY, T. W. (1993): “A Review and an Integration of Research on Job Burnout”, Academy of Management Review, Vol. 18, ss. 621-656.
• DOLUNAY, A. B. (2002): “Genel Liseler ve Teknik-Ticaret-Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde Tükenmişlik Durumu”, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, Sayı 55, No. 1.
• ERGİN C. (1992): Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. (VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları), Bayraktar, R. ve Dağ, İ. (Ed.) Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını, ss.143-154.
• FREUDENBERGER, H. J. (1974): “Staff burnout” Journal of Social Issues, 30, ss.159-165.
• GEURTS, S. ve GRÜNDERMANN, R. (1999): Workplace Stres and Stres Prevention in Europe. Preventing Stres, Improving Productivity; European Case Studies in the Workplace, Compier, M. ve Cooper, C., (Eds.), London, Routledge, ss. 9-32.
• IZGAR, H. (2001): Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
• KIRILMAZ, A. Y.; ÇELEN, Ü. ve SARP, N. (2003): “İlköğretim’de Çalışan Bir Öğretmen Grubunda Tükenmişlik Durumu Araştırması”, İlköğretim OnLine2, Sayı 1, ss. 2-9.
• MASLACH, C. (1982): Burnout, the Cost of Caring, Englowood Cliffs, New Jersey, Prentice Hall.
• MASLACH, C. ve JACKSON, S. E. (1981): “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behaviour, Vol.2, ss. 99-113.
• MASLACH, C. ve JACKSON, S. H. (1984): “Patterns of Burnout Among a National Sample of Public Contact Workers”, Journal of Health and Human Resource Administration, Vol. 7, ss. 189-212.
• MASLACH, C. ve LEITER M. P. (1997): The Truth About Burnout: How Organizations Cause Personal Stress and What to Do About It, San Francisco, California, Jossey-Bass.
• MASLACH, C.; SCHAUFELI, W. B. ve LEITER, M. P. (2001): “Job Burnout”, Annual Review of Psychology, Vol. 52, ss. 397-422.
• MITCHELL, G. ve HASTINGS, R. P. (2001). “Coping Burnout and Emotion in Staff Working in Community Services for People with Challenging Behaviors”, American Journal on Mental Retardation, Vol. 106., ss. 448-459.
• ÖZDEMİR, A. K.; ÖZDEMİR, H. D.; COŞKUN, A. ve ÇINAR, Z. (1999): “Diş Hekimliği Fakültesi Öğretim Elemanlarında Mesleki Tükenmişlik Ölçeğinin Değerlendirilmesi”,Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, ss. 98-104
• PINES, A. M. (1993): Burnout. Handbook of Stres: Theorical and Clinical Aspects, Goldberger, L. ve Breznitz, S.(Eds.), New York, The Free Press, ss. 386-402.
• RICE, P. L. (1992): Stres and Health, Pacific Grove, California, Brooks/Cole Publishing.
• ROSE, J. (1995): “Stress and Residential Staff: Towards An Integration of Existing Research”, Mental Handicap Research, Vol. 8, ss. 220-236.
• ROSE, J. (1999): “Stress and Residential Staff Who Work with People Who Have An Intellectual Disability: A Factor Analitic Study”, Journal of Intellectual Disability Research, Vol. 43, ss. 268-278.
• WRIGHT, T. A. ve BONETT, D. G. (1997): “The Contribution of Burnout to Work Performance”, Journal of Organizational Behavior, Vol. 18, ss. 491-499.
• WRIGHT, T. A. ve CROPANZANO, R. (2000): “Psychological Well-being and Job Satisfaction as Predictors of Job Performance”, Journal of Occupational Health Psychology, Vol. 5, ss. 84- 94.